Spała | 13 maja 2011 Piątek JUBILEUSZ 500-LECIA Dodatek specjalny Od młynarzy Spałów do Spały prezydentów O Spale sprzed pół tysiąca lat mówią jedynie legendy. 500 lat temu wychynęła z Puszczy Pilickiej i trafiła do pisanych dokumentów jako beneficjum inowłodzkiego proboszcza. Od tej pory zaczęła żyć „w realu”. Obchodzimy w tym roku jubileusz owego wydarzenia odania o prapoczątkach Spały, genealogii tej nazwy miejscowej, historie o wiel- kich łowach książęcych i kró- lewskich w lasach spalskich Pczy Puszczy Pilickiej, chętnie przytacza- ne przy każdej okazji, zawsze znajdują wdzięcznych czytelników isłuchaczy. Są bogate wbarwne epizody, zato uboższe wudokumentowane daty. Jak choćby ta barwna opowieść o pochodzeniu na- zwy Spała. Mówi ona o polowaniu książęcym w puszczańskich ostępach nieopodal nadpilickiej miejscowości Czekaj. „W gorączce łowów myśliwcy rozbiegli się po kniei. Wśród nich polująca IRENEUSZ JÓŹWIK na równi z łowcami książęca córka. ARCHIWUM Pod wieczór zaczęto ściągać do Czeka- postaci doby polskiego renesansu Ma- jącej dalej promocji tej niezwykłej miej- ju. Na odgłos myśliwskiego rogu nie cieja Drzewickiego z Drzewicy, pod- scowości. zjawiła się jedynie księżniczka. Zanie- kanclerzego koronnego, biskupa prze- Powołanemu13 stycznia br. komiteto- pokoiło to ogromnie ojca. Rozesłał ko- myskiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego wi organizacyjnemu obchodów roczni- go mógł na poszukiwania. Zniecierpli- i… starosty inowłodzkiego. Wiadomo cy przewodniczy wójt inowłodzki Ze- wiony sam także ruszył konno do lasu. z dokładnych już w tym przypadku za- non Chojnacki. W skład grupy roboczej W końcu rozległy się radosne okrzyki pisów, że w 1525 roku w skład majątku komitetu weszli przedstawiciele Urzędu i granie rogów. Goniec oznajmił od- Drzewickich weszły wsie Zawady, Rze- Gminy Inowłódz, starostwa tomaszow- chodzącemu od zmysłów ojcu, że od- czyca, Glina Łęg, Luboszewy i młyn skiego, spalskich LOT iCOS. Grupa dzia- naleziono księżniczkę, gdy pogrążo- wSpale. ła przy wsparciu wszystkich pozosta- na była we śnie na polanie, nad śródle- Przeprowadzone w ostatnim czasie łych członków komitetu. śną rzeczułką. Spała! Wkrótce nadcią- dokładniejsze badania dokumentów, – Do jubileuszowej daty podchodzi- gnęła gromada wiodąca książęcą córę. wynikające czasem z przypadkowych my z całym szacunkiem – mówi dr Mi- Radości oczywiście nie było końca, odkryć historycznych zapisków, pozwo- chał Słoniewski, prezes Lokalnej Orga- a miejsce, gdzie odnaleziono księż- liły na znaczące przesunięcie pierwszej, nizacji Turystycznej w Spale. – Licząca MICHAŁ MARCINKOWSKI niczkę, nazywano od tej pory Spała”. udokumentowanej co do roku, daty pół tysiąca lat metryka swoje znaczy. związanej ze Spałą. Z racji naszych priorytetów zamierza- Na moście gen. Buka tarzu i w kaplicy, dodając, że rok temu, Prof. dr hab. ksiądz Piotr Zwoliński, my jednak datę ową wykorzystać w ka- Uroczystości związane z rocznicą w ostatnią podróż generał wyruszał Proboszczowe beneficjum pracownik Instytutu Nauk Historycz- tegoriach promocyjnych. Co do obcho- smoleńskiej tragedii i uczczenia jednej przygotowany… Beneficjum (z łac. – dobrodziejstwo) nych Uniwersytetu Kardynała Stefa- dów, nie będzie to jedna uroczystość. z ofiar gen. Tadeusza Buka otwierały te- Po mszy jej uczestnicy przeszli to po naszemu dożywotnie prawo na Wyszyńskiego w Warszawie, miesz- Przymiotnik „jubileuszowy” zyskają goroczne obchody jubileuszu 500-lecia do mostu na Pilicy. Stanęły tam poczty do czerpania dochodów, związanych kaniec i miłośnik Inowłodza, Spały wszystkie imprezy organizowane w ju- Spały. Rozpoczęły się już 9 kwietnia, sztandarowe wojska, środowisk kom- zpiastowaniem określonego urzędu ko- i okolic, a zwłaszcza ich historii, także bileuszowym roku. Jubileuszowy bę- w sobotę o godz.10, w kościele garnizo- batanckich, organizacji społecznych ścielnego istniejące od około X wieku. zapalony globtroter, zaginiony rok te- dzie więc Hubertus Spalski, dożynki nowym w Nowym Glinniku mszą w in- i młodzieżowych, kompania honorowa, W terminologii świeckiej także nadanie mu na bezdrożach Kazachstanu i do- prezydenckie, jarmarki spalskie. Drugi tencji śp. gen Buka i wszystkich ofiar ka- posterunek honorowy przy kamieniu gruntu wasalowi przez seniora, czasowe tychczas nieodnaleziony, na pierwsze sposób na jubileusz to, także związane tastrofy smoleńskiej. W uroczystości z tablicą pamiątkową. Byli honorowi albo dożywotnie, jako honorowe wyna- wzmianki o Spale natrafił podczas po- z promocją, zamierzenia wydawnicze. wzięła udział rodzina generała, żołnie- ambasadorowie Spały. grodzenie albo w zamian za służbę wa- szukiwania danych o parafii w Inowło- Zamierzamy wydać album z bogatą rze, władze samorządowe, mieszkańcy O 10 hasłem WP rozpoczęła się uro- salną, później dziedziczne. W przypad- dzu. Dotarł za nimi do Gniezna, a tam szatą ikonograficzną, powstający już okolicy. czystość nadania imienia spalskiej ku urzędu kościelnego – dochody z nim na Liber Beneficjorum (Księgę Benefi- pod roboczym tytułem „Carska Spała”. Od 8 rano w niedzielę przy grobie ge- przeprawie mostowej. związane. Najstarsze polskie Liber be- cjów, uposażeń, zwykle kościelnych) Autorem tekstu jest red. Andrzej Ko- nerała na cmentarzu w Spale przy ul. – Nadaje się mostowi położonemu neficjorum, Księgi dobrodziejstw, to do- archidiecezji gnieźnieńskiej autorstwa balczyk. Inna pozycja książkowa, zaty- Leśników stanął posterunek honorowy w miejscowości Spała na rzece Pilicy, kument dotyczący diecezji krakowskiej Jana Łaskiego. TomII tego dzieła obej- tułowana „Wojenna Spała”, autorstwa złożony z oficerów kawalerii powietrz- w ciągu ulicy Hubala nazwę – most im. autorstwa Jana Długosza i następny muje archidiakonaty kaliski, wieluński, Małgorzaty i Juliusza Szymańskich, bę- nej. Byli oczywiście najbliżsi – żona, cór- gen. broni Tadeusza Buka – treść –JanaŁaskiego. łowicki i łęczycki. Tam właśnie jest na- dzie niebawem wydana dzięki wspar- ki, syn, generałowie, dowódcy, przyja- uchwały Rady Gminy w Inowłodzu od- Badacze historii nie ustawali w pró- pisane o uposażeniach proboszcza ciu Stowarzyszenia Dolina Pilicy. Ma- ciele, wojewoda, mieszkańcy okolicy czytał przewodniczący Rady Gminy bach uporządkowania spalskiego ka- inowłodzkiego, a wśród nich o Spale my już także okolicznościowy znaczek i dzieci szkolne. „Wybrał ziemię nie na- Marek Leszczyński. Po przedstawieniu lendarium. Na podstawie analizy da- i spalskim młynie, z bardzo konkretną z motywem żubra, w obróbce są serie szą i brzozę nieswojską / Obcy widok sylwetki Dowódcy Wojsk Lądowych nych źródłowych, pochodzących z po- datą – 1511 rok! pocztówek – komplety z okresu car- i obce żegnało go wojsko”. przez gen. bryg. Dariusza Wrońskiego, czątku XVI wieku, stwierdzić można, że skiego, międzywojennego, harcerski, O 8.41, w pamiętnym momencie, szefa Wojsk Aeromobilnych, okoliczno- inowłodzki kompleks dóbr monarszych związany z jamboree w 1935 roku, do- na grobie generała złożyły kwiaty dele- ściowych przemówieniach, m.in. woje- był wyjątkowo rozległy i dobrze zago- Jubileuszowe inicjatywy żynkowy. Kwesta w archiwach rosyj- gacje 34. Brygady Kawalerii Pancernej wody Jolanty Chełmińskiej, odsłonięta spodarowany. W jego skład wchodziło Wynik tych właśnie badań stanowił skich przyniosła bogaty materiał iko- z Żagania (tam w latach 80. i 90. rozpo- została i poświęcona tablica z imieniem miasto Inowłódz i aż 20 osad wiejskich. dla spalskiej Lokalnej Organizacji Tury- nograficzny z pobytów w Spale car- czynał i pełnił służbę) i 25. Brygady Ka- mostu. – Z pamięci o bliskich utka- W metryce koronnej wymieniono (po- stycznej podstawę jubileuszowych ini- skich rodzin – Mikołaja II i Aleksan- walerii Powietrznej z Tomaszowa. Ze- na jest nasza tożsamość, polska tożsa- daję alfabetycznie) Bobrowiec, Brenica, cjatyw, choć powołują się oni także dra III. Nie wykluczamy sesji, konferen- brani uczcili chwilą ciszy ofiary kata- mość – powiedziano przy kamieniu i ta- Giełzów, Glina, Glinik, Gura, Jasień, Kró- na wzmianki o istnieniu Spały w doku- cji, spotkań. Spała obficie dostarcza strofy smoleńskiej, zapłonęły znicze. blicy. Złożono tam wieńce i wiązanki. lowa Wola, Liciążna, Lubochenek, Lu- mentach Archiwum Głównego Akt tematów, wszak to miejsce magiczne. O 9 w kościele w Spale rozpoczęła się Nakoniec stanęli nastarcie uczestnicy bochnia, Luboszewy, Łęg, Małomierz, Dawnych, Archiwum Skarbu Koronne- Postaramy się sprawić, by rok jubile- msza święta w intencji ofiar tragedii żołnierskiego maratonu sztafetowego Rzeczyca, Sadykierz, Zakościele, Zawa- go. Uznając 1511 rok za historyczny po- uszowy wydał obfite owoce i plony, sprzed roku z udziałem Kompanii Ho- Spała – Żagań zorganizowanego dla dy, Żądłowice i… osada młyńska Spała! czątek Spały. Późniejsze jej losy, zwłasz- po które zjadą do nas ludzie z kraju norowej wojska. – Gdy spotkaliśmy się uczczenia pamięci dowódcy. Odprawiała Jako jedyny zinowłodzkich młynów ten cza carsko-prezydenckie, są już świetnie i spoza jego granic, bo czemu nie? Przy- po raz pierwszy, powitał mnie tak, jak ich wdrogę wdowa pogenerale Buku pa- w Spale, oprócz kół mącznych, miał też znane iudokumentowane. Ale pierwszy jeżdżali tu carowie, choć mieli do dys- już rzadko kto się wita: Laudetur Jesus ni Regina i dowódca żagańskiej Czarnej piłę tartaczną ifolusz dospilśniania suk- historyczny ślad z niebudzącą wątpli- pozycji niezmierzone imperium. Wi- Chrystus. Dziś tak cię żegnam generale. Dywizji gen. bryg. Mirosław Różański. na. Sporo, ale wciąż bez konkretnej daty. wości datą to nade wszystko niebywała dać Spała warta jest tego! – podkreśla In saecula saeculorum – wspominał