C ÆA $OlI ^ M O POŚWIĘCONE ZAGADNIENIOM LOTNICTWA I &EGLVGI ÎOWIETÎLÆNEJ LUTY, MARZEC 1922 CENA za numer podwójny Mk. 400 CZASOPISMO POŚWIĘCONE ZAGADNIENIOM LOTNICTWA, LOT o O o ŻEGLUGI POWIETRZNEJ I AUTOMOBILIZMU O o o Wychodzi RAZ NA MIESIĄC pod kierownictwem J. GRZĘDZIŃSKIEGO. ADMINISTRACJA i REDAKCJA: Warszawa, Wspólna 19, m. 10. Warunki przedpłaty: kwartalnie 600 Mk., (1 dolar, 6 franków), numer pojedyńczy 200 Mk. CENA OGŁOSZEŃ: sjtrona 30.000 Mk., pół strony 18.000 M k, ćwierć strony 10 000 Mk , jedna ósma strony 6.000; w tekście i na okładkach 50%, zagraniczne 100% drożej; wkładki.20.000 Mk. od nakładu. Ogłoszenia przyjmuje Pol. Am. Biuro Ogłoszeń „ANONS" Warszawa, Wspólna 19, tel. 139 47. Treść numeru 2/3 S o m m a ire . Clément Ader — J. Grzęd ziński........................... 2 Port lotniczy—Kraków — L’aéroport de Cracovie . 21 Na płatach lotu — Starter........................................... 3 Konferencja w sprawie lotnictwa — La Conférence Wybór profilów lotniczych — Recherche théorique sur l'a v ia tio n ................................................................. 23 d’un profil d’aile — prof. Cz. W i t o s z y ń s k i . 5 Konferencja lotnicza w S to c k h o lm ie ........................... 30 Lot bez silnika — Le vol sans moteur — inź. Zdz. Dział sa m o c h o d o w y ........................................................... 30 Zych - P ło d o w sk i................................................. 9 Kronika Polska — Chronique p o lo n a is e ...................... 33 Możliwe ulepszenia silnika benzynowego-Perfection­ Biuletyn Aero-Klubu Polski (Warszawa)...................... 37 nement d'un moteur d’aviation-prof. St. Ziem­ Biuletyn francuski — Bulletin français du L ot. 38 biński ...................................................................... 12 Kronika m ięd zyn arod ow a................................................. 40 VII Międzynarodowa wystawa lotnicza w Paryżu — Przegląd czasopism . 47 Le VII Salon de l’aéronautique — W. Ś w i ą - Listy do r e d a k c ji................................................................ 49 t e c k i ........................................................................... 17 Korespondencja...................................................................... 49 Okładka pomysłu art.-malarza p. Edm. John’a. Wydawnictwa lotnicze: J. Grzędziński. — Zagadnienia polityki lotniczej. — Wyd. Aero-Klubu 1 9 2 1 ..........................100 Mk. G. Mokrzycki-— Opis budowy płatowców.— Wyd. Inst. Nauk. Wyd. 1921. 300 Mk. J. Gzędziński. - Stefan Drzewiecki (z portretem). — „Bibijoteczka Lotu" ..... 75 Mk. J. Grzędziński — L. P Mouillard (z portretem) „ „ 75 Mk Guy de Montjou. — Czynniki rozwoju niemieckiego lotnictwa „ „ Mk. 135 W druku: Cz. Witoszyński: Wybór profilów lotniczych .................................... G. Mokrzycki. — Rzut oka na współczesne lotnictwo .............................................................. Komplety „Polskiej Floty Powietrznej" — na wyczerpaniu......................................................... Do nabycia we wszystkich księgarniach. » Skład Główny: na Łódź i okolicę księgarnia St Olczaka, Wólczańska 139. na Paryż: „Polonia" 3bis La Bruyère. UPRASZA SIĘ O UREGULOWANIE PRZEDPŁATY ZA KWARTAŁ l-szy 1922 R. W SUMIE 600 MK. CZASOPISMO POŚWIĘCONE ZAGADNIENIOM LOT LOTNICTWA I ŻEGLUGI POWIETRZNEJ Nr 2-3 WARSZAWA LUTY-MARZEC 1922. ROK II GALER JA LOTU CLÉMENT ADER JANUARY GRZĘDZIŃSKI Cl ément Ader „Czy doprawdy należy zaszczepiać sobie tak niom i mierzy. Bystry umysł inżyniera Adera silną truciznę, jaką jest zamiłowanie do lotnictwa? orjentuje go tak samo prędko, jak ornitologa Bardzo wątpię i jako przyjaciel, radzę ci Mouillarda, w kierunku ptaków żaglujących. Wiel­ szczerze, jeżeli nie jesteś jeszcze niem przejęty, kie te ptaki rzadko się spotykają w Europie — porzuć je, nie myśl więcej o lotnictwie—unikniesz Ader podąża ku nim do Algieru. ciężkiej choroby...“ W drugiej połowie lat ośmdziesiątych myśl Gorzkie te słowa z pośmiertnych notatek Adera zaczyna dobiegać syntezy,—powstaje w nim Mouillarda, obrazujące stan duszy tego ofiarnego koncepcja płatowca o wygiętym profilu szeroko pionera lotu, charakteryzują znakomicie okres rozpiętych skrzydeł na wzór wielkiego indyjskiego ostatniego ćwierćwiecza XIX stulecia w historji nietoperza. lotnictwa, okres wysiłków ciężkich, bezowocnych, W majątku pani Peréire, w Armanvilliers, prób bez jutra, ofiarnej pracy „ludzi ptaków, lu Ader buduje swego Eola. Ader nie ułatwia sobie dzi-warjatów“, wywołujących uśmiech pobłażania zadań, jak to czyni kilka lat później Lilienthal, bu­ i politowanie ze strony obojętnego ogółu prze­ dując bezsilnikowe szybowce. Przyjmuje wszyst­ ciętnych zjadaczy chleba. kie trudności z frontu, opracowuje wszystkie czyn­ Okres ten, w którym żył w samotności Kairu niki składowe skomplikowanego zagadnienia, zło Mouillard, jest również okresem Adera. żonego z płatowca i silnika. Tu wszystko było Urodzony na południu Francji w roku 1841 w stanie pierwotnym: od kształtu, profilu, nachy­ Klemens Ader szybko wykazuje wielkie zdolności lenia i wymiaru skrzydeł, szczegółów konstruk­ techniczne. Jako niespełna szesnastoletni chłopak cyjnych kadłuba, samych zasad równowagi i ste buduje własnego pomysłu maszynę elektryczną, rowania aż do lekkiego silnika i popędnika. która staje się postępem w tej dziedzinie i zostaje Charles Renard w tym właśnie czasie budujący zakupiona przez paryskie muzeum techniczne motor elektryczny dla swego sterowca „LaFrance11 „Conservatoire des Arts et Métiers." Pomysłowość doprowadza lekkość silnika do 44 kg na 1 konia Adera w każdej dziedzinie techniki, z którą się parowego, a szybkobieżne silniki wybuchowe, styka, pozostawia cenne ślady. W roku 1860 Ader serce dzisiejszego płatowca, znajdują się dopiero buduje rower na oponach gumowych, stanowiący w zalążku i w kilka lat dopiero po budowie Eola również i w tej dziedzinie punkt zwrotny. Wyna cieszą się, jak wielkim sukcesem, lekkością wzglę­ lazek dwudziestoletniego młodzieńca zwraca rów­ dną 20 kg na konia. Są to silniki za ciężkie dla nież uwagę techników i zostaje przyjęty do Con­ prób lotniczych, zbyt niepewne w użyciu, to też servatoire. genjusz Adera tworzy silnik parowy o lekkości W tym czasie młody Ader odbywa swe stu- względnej 1 kg na konia parowego. dja wyższe w Szkole Dróg i Mostów, skąd prze­ W r. 1890 Eol Nlb 1 jest gotów, ma 14 to roz chodzi do kolejnictwa na stanowisko kierownicze piętości, około 30 metr. kwadr, powierzchni noś­ w budowie kolei żelaznych. nej, waży wraz z silnikiem 500 kg. Ader odbywa Wkrótce jednak porzuca koleje by przejść na nim próby w Armanvilliers. Pięćdziesięcio­ do elektrotechniki i przenosi się do Paryża. Paryż letni lotnik, bez najmniejszego przygotowania zaprowadza jego telefony, które stają się pod­ lotniczego, bez obycia z warunkami atmosfery, stawą jego pięknej fortuny, dającej możność bez­ z całą ufnością prowadzi odrazu maszynę, odrywa troskiego, dostatniego życia. ją od ziemi, unosi się, przelatuje 50 metrów. Nie- Lecz i Ader był dotknięty trucizną Mouillarda. ulega wątpliwości, że jest to przelot, maszyna wy­ Od lat młodzieńczych zajmuje go zagadnienie lotu maga jednak zmian. ptaka i dążenie do jego mechanicznego odtwo­ Ader buduje Eola Nb 2, na którym przelatuje rzenia. przestrzeń 100 metrów. Resztki jednak pięknej W roku 1872 Ader czyni, zdaje się pierwszą, fortuny się wyczerpują i dalsze doskonalenie pła­ swą próbę budowy sztucznego ptaka o skrzydłach towca staje pod znakiem zapytania. opierzonych. Model zawiódł oczekiwania kon­ Szczęśliwym zbiegiem okoliczności kraj, struktora i zmusił go do dalszych badań budowy w którym żył i pracował Ader, odczuwa i rozumie ptaków. Na podobieństwo Mouillarda Ader zaku­ wartość lotnictwa i już w tym czasie, a było to puje rozmaite okazy ptasie, poddnje doświadcze­ w r. 1891, minister spraw wojskowych tego kraju zdaje sobie jasno sprawę z doniosłości lotnictwa Dzień 14 października 1897 jest dniem histo­ dla obrony narodowej, lotnictwa, które w opinji rycznym, dniem urzeczywistnienia odwiecznych publicznej było jeszcze mrzonką. Pan Freycinet marzeń ludzkości, uświęcenia długich wysiłków ofiarowuje 800.000 fr. na dalszą budowę Adera ofiarnych, dniem zwycięstwa człowieka nad przy­ z zachowaniem największej tajemnicy. rodą. Do r. 1897 wre praca w fabryce Adera, rezul­ Zwycięstwo to niewątpliwie odniósł Ader. tatem której staje się trzeci płatowiec typu nieto­ Dzień ten jednak pozostał bez jutra. Nowy mini­ perza, słynny „Avion “ Jest to powiększona od­ ster spraw wojskowych nie chciał marnować pie­ miana Eola, posiadająca szereg udoskonaleń za­ niędzy, był mądry, ostrożny i bardzo oszczędny. sadniczych i konstrukcyjnych i odznaczająca się I chociaż uzyskane rezultaty i niezawodny typową dla Adera doskonałością wykonania. Avion genjusz konstruktora zdawały się zapewnić bardzo posiada już wyginające się płaszczyzny skrzydeł, szybkie udoskonalenie — pan minister subwencji ster kierunkowy, sterowanie w płaszczyźnie pio­ odmówił. Fabryka staje, rysunki, szkice, oblicze­ nowej odbywa się zapomocą silnika. nia idą w ogień. Rozpiętość skrzydeł nieco zwiększona (do Niezmożony żadnemi trudnościami technicz- 15 m), powierzchnia nośna do 50 m. kw., kon­ nemi, zrażony jednak ciemnotą i niedowidztwem strukcja bardziej skupiona, całość krótsza. Dwa sfer kierowniczych, rozbity niespodziewanym i nie­ silniki parowe dwudziestokonne poruszają 2 śmi­ zasłużonym dlań zwrotem, genjalny i szlachetny gła drewniane czterośmigowe o średnicy 2 m 80. konstruktor oddala się do swej samotni tuluzari- Avion spoczywa na podwoziu o 3 kołach. skiej.