Vier vragen aan: jaargang 9 | nummer 2 | maart/april 2011 Uri Rosenthal, Magazine Neelieminister Kroes, van Buitenlandse Zaken Vice-voorzitter van de Europese Commissie en Commissaris voor de Digitale Agenda nationale veiligheid en crisisbeheersing Cyber security is een actueel thema in veel en momenteel implementeert. Het doel is Cecilia Malmström voor Binnenlandse Europese landen. Duitsland, Frankrijk en Europa te beschermen tegen grootschalige Zaken die verantwoordelijk is voor het Nederland hebben hiervoor bijna gelijktijdig cyberaanvallen en -storingen door verhoging beleid inzake cyber security. De ambities van minister Opstelten een strategie ingevoerd, vaak compleet met van het beveiligingsniveau van de De cascade van rampspoed in Japan speciale centra voor cyber security. communicatie-infrastructuren in Europa.” Zoals aangekondigd in de Digitale Agenda Thema: Nafase - de crisis na de crisis Welke maatregelen neemt u in het kader van voor Europa werk ik aan de oprichting van de Digitale Agenda voor Europa en welke Ook andere internationale organisaties werken een Computer Emergency Response Team EU Commissaris Neelie Kroes over cybersecurity strategie volgt Europa op dit gebied? aan cyber security. In hoeverre bent u betrokken voor de EU-instellingen. Dit is bevorderlijk “De Europese Commissie is verheugd over bij dit soort activiteiten? voor de samenwerking tussen en het treffen het feit dat er in alle lidstaten inmiddels “Cyber security is een mondiaal thema en van goede beveiligingsmaatregelen binnen strategieën en organisaties voor cyber daarom kent de Commissie prioriteit toe de instellingen. Ik werk hierbij samen met security bestaan. De Digitale Agenda voor aan het stimuleren van de multilaterale Vice-voorzitter Maroš Šefčovič die belast is Europa bevat een hoofdstuk over online discussie met de relevante internationale met Institutionele Relaties.” veiligheid en vertrouwen en schetst de organisaties. We werken hierbij samen met noodzaak van maatregelen op het gebied EU-lidstaten en onze internationale partners Het Nederlandse beleid voor cyber security is van cyber security en cybercriminaliteit in allerlei fora, zoals de G8, de Organisatie vooral gebaseerd op publiekprivate samen­ waarbij de privacy en met name onze voor Economische Samenwerking en werking. Denkt u dat dit de integrale aanpak kinderen online beschermd worden. In dit Ontwikkeling (OESO), Meridian, het Internet ten goede komt of juist kwetsbaarder maakt? hoofdstuk worden veertien maatregelen Governance Forum en de International “Ik ben heel enthousiast over het grote omschreven ter verbetering van de Telecommunication Union. Parallel aan onze belang dat gehecht wordt aan publiek- capaciteiten van Europa op het gebied van multilaterale gesprekken werken we ook private samenwerking binnen de preventie, opsporing en bestrijding aan strategische bilaterale samenwerking, Nederlandse strategie voor cyber security. wanneer de cyberveiligheid in het geding is. bij voorbeeld met de Verenigde Staten Ik ben er absoluut van overtuigd dat Deze maatregelen zijn met name gericht op hetgeen bekrachtigd werd tijdens de top belanghebbenden uit zowel de publieke het bestrijden van cybercriminaliteit en tussen de VS en en de Europese Unie van als de private sector moeten samenwerken samenwerking tussen zowel de lidstaten november jl.” om de risico’s voor de veiligheid effectief onderling als op mondiaal niveau. Zo zijn te kunnen aanpakken en terugdringen. er Computer Emergency Response Teams Kenmerkend voor cyber security is vooral dat De publieke autoriteiten moeten natuurlijk (CERTs) ) in het leven geroepen en wordt de het verschillende beleidsterreinen raakt. een hoog niveau aan cyber security dialoog tussen alle betrokkenen – uit zowel Hoe werkt u op dit dossier samen met uw waarborgen, maar het grootste deel van de de publieke als de private sector – bevorderd collega’s binnen de Europese Commissie? vitale ICT-infrastructuren is in handen van en worden er maatregelen genomen ter “Cyber security is inderdaad een zaak die of valt onder het toezicht van de private vergroting van de bewustwording.” ons allemaal aangaat, dus samenwerking sector. Het is dus een gezamenlijke tussen alle sectoren is cruciaal. Ik geef verantwoordelijkheid. Volledige participatie Met dit alles wordt voortgebouwd op de leiding aan de activiteiten van de Commissie in de vorm van publiekprivate partner- maatregelen die de Commissie in haar op het gebied van cyber security en werk schappen is dan ook onmisbaar.” Mededeling betreffende bescherming van vitale daarbij nauw samen met de andere informatie-infrastructuur heeft aangekondigd Commissarissen, vooral met Commissaris 64 Magazine nationale veiligheid en crisisbeheersing maart/april 2011 Inhoud Colofon Redactieadres Magazine nationale veiligheid Aan dit nummer werkten mee: Fotografie en crisisbeheersing Ben Ale, Annette Beerepoot, ANP, EU, Hollandse Hoogte, Huis van Ministerie van Veiligheid en Justitie Martin Bobeldijk, Kevin Blokland, Verhalen, Stefan Jacobs, Arie Kievit, LFTO, 3 | Minister Opstelten: Een veilig Nederland in een veranderende wereld – Uitdagingen Het Magazine nationale Postbus 20301 Marc Bökkerink, Andries Boneschansker, LOCC, Ministerie van Veiligheid en Justitie, op het terrein van de Nationale Veiligheid 7 | Grip 5 en GRIP 6 echt nodig 8 | Cybercrime veiligheid en crisisbeheersing 2500 EH Den Haag Mark Bovens, Hans te Brake, NFI, Frans Vega/KLPD is een tweemaandelijkse E-mail: [email protected] Mathilda Buijtendijk, Aad Correljé, en de financiële sector 9 | Convenant ‘bankenteam’ ondertekend 10 | Kabinet wil uitgave van de directie Chris Dekkers, Margreeth van Dorssen, IIlustraties weerbaarheid tegen spionage vergroten 12 | Digitale veiligheid biedt kansen voor Nationale Veiligheid van Redactie Michel Dückers, Menno van Duin, Impact, Ministerie van Veiligheid en het ministerie van Veiligheid Redactiecommissie: Ruth Clabbers, Marcel van Eck, Joost van Elk, Twan Erkens, Justitie, NCTb, TDC Lighthouse, TU Delft/ Nederland 13 | Cybersecurity in het Verenigd Koninkrijk 14 | Drie nationale cyber en Justitie. Marije Breedveld, Donna Landa, Pamela van Erve, Jean Fransman, TBM, Turnaround, WorldPress security strategieën vergeleken 15 | Terrorismebestrijding: evaluatie en strategie, Het blad informeert, David van Veenendaal, Georg Frerks, Hans de Goeij, Nico de Gouw, signaleert en biedt een Lodewijk van Wendel de Joode en André Griffioen, Jelle Groenendaal, Cartoons een samenhangend pakket 18 | Technologie voor (contra)terrorisme verkend platform aan bestuurders Geert Wismans (samenstelling en Erwin de Hamer, Ira Helsloot, Arend van Dam 20 | Beleidsperspectieven voor de nationale energieveiligheid 22 | Alert na Moerdijk? en professionals over eindredactie) Maarten Hoejenbos, Ton Hol, Ellen Jagtman, 24 | Crisiscommunicatie: ook een hulpdienst 26 | Evaluatie nationale aanpak beleidsontwikkeling, Redactiesecretariaat: Nalini Bihari Rob Jastrzebski, Roy Johannink, Vormgeving innovatie, uitvoering en (070-426 53 00) Wouter Jong, Esther de Kleuver, Grafisch Buro van Erkelens, Den Haag Mexicaanse griep 28 | De cascade van rampspoed in Japan evaluatie ten aanzien van Raymond Kleijmeer, Jan Kortekaas, nationale veiligheid en Redactieraad Siebe Kramer, Koos Kranenburg, Productiebegeleiding crisisbeheersing. Prof. dr. Ben Ale (Technische Universiteit Neelie Kroes, Martin Lamboo, Nils Ligthart, Ministerie van Binnenlandse Zaken en THeMA: nAFASe – de CrISIS nA de CrISIS De verantwoordelijkheid voor Delft) Eric Luiijf, Noortje van Maanen, Koninkrijksrelaties de inhoud van de artikelen Dr. Arjen Boin (Universiteit Utrecht) Michael Mekel, Erwin Muller, Josée Netten, Directie Communicatie en Informatie / berust bij de auteurs. Mr. dr. Ernst Brainich Freya Newton, Inge Oevering, Ivo Opstelten, Grafische en Multimediale Diensten 30 | Voorbereiden op de fase na de ramp. Nafase in het perspectief van de nationale Prof. dr. Adelbert Bronckhorst (TNO/VU Ragna Opten, Manon Ostendorf, Ivo Ottens, Amsterdam) Pauliina Palttala, Bart Pegge, Sylvia Roelofs, Druk veiligheid 33 | Nuchter centraliseren in de nafase? 34 | Internationale lessen over de Dr. Menno van Duin (Nederlands Instituut Magda Rooze, Astrid Scholtens, Ina Strating, OBT bv, Den Haag organisatie van de nafase 37 | Wees voorbereid op de nafase 38 | Politieke Fysieke Veiligheid) Leon Strous, Petra Timmers, Roos Toxopeus, Prof. dr. Georg Frerks (Universiteit Marita Vos, Nelleke Weeda-de Jong, © Auteursrecht voorbehouden. verantwoording – de crisis na de crisis 40 | Richtlijn psychosociale ondersteuning Wageningen) Yvanka Weerens ISSN 1875-7561 geüniformeerden 41 | Geestelijke verzorging na ramp of crisis 42 | “Getroffen maar niet Prof. dr. Bob de Graaff (Nederlandse gebroken” 44 | Is de crisisbeheersing “getroffenenproof”? 45 | ‘Zoete lieve Gerritje’: Defensie Academie) Prof. dr. Ira Helsloot (Vrije Universiteit over kleine en grote rampen 48 | Coördinatie op nationaal niveau van de nafase Amsterdam) Moerdijk 49 | Organisatie nafase brand Chemie-Pack in Moerdijk 50 | Nazorg Moerdijk: Prof. dr. Erwin Muller (Universiteit Leiden) Dr. Astrid Scholtens (Crisislab) huisartsen en GHOR-regio voorbereid Prof. dr. Erwin Seydel (Universiteit Twente) Prof. dr. Rob de Wijk (The Hague Centre for Strategic Studies) OVerIge Onderwerpen 51 | Topklasse Brandweer voor risicovolle 59 | De Poldercrash: burgers aan het woord bedrijfsterreinen 60 | Passie voor veiligheid 52 | ‘Mannen in gele pakken’ op calamiteiten-PD 61 | NFI Field Lab geopend 54 | Vrijwilligerswerk noodzaak 62 | Handboek bijstand