PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY GNOJNIK lipiec 2004 r. Zleceniodawca – Wójt Gminy Gnojnik Wykonawca: OBB Bogusław Bzdak ul. St. Wyspia ńskiego 29 32- 800 Brzesko e-mail: [email protected] SPIS TRE ŚCI 1. Wst ęp 1.1. podstawa opracowania 1 1.2. koncepcja i cel opracowania 1 1.3. opis przyj ętej metodyki 2 2. Ogólna charakterystyka gminy 2.1. poło Ŝenie 3 2.2. obszar geograficzny 4 2.3. ludno ść , gospodarstwa domowe 4 2.4. działalno ść gospodarcza 6 2.5. zwi ązki komunalne 10 3. Ocena stopnia degradacji środowiska oraz okre ślenie jego źródeł 3.1. powietrze atmosferyczne 11 3.2. hałas 14 3.3. elektromagnetyczne promieniowanie niejonizuj ące 15 3.4. zasoby wodne 16 3.4.1. wody powierzchniowe płyn ące 3.4.2. wody powierzchniowe stoj ące 3.4.3. wody podziemne 3.5. sie ć wodoci ągowa, kanalizacja sanitarna 18 3.6. komunalne osady ściekowe 23 3.7. gospodarka odpadami komunalnymi 24 3.8. gleby 25 3.9. środowisko przyrodnicze 26 3.10. zasoby surowców mineralnych 27 3.11. nadzwyczajne zagro Ŝenia środowiska (NZ Ś) 28 3.12. uwagi ko ńcowe dotycz ące stanu środowiska naturalnego Gminy Gnojnik 28 4. Przewidywane zmiany 4.1. zmiany demograficzne 31 4.2. rozwój wybranych czynników gospodarczych 29 5. Zadania Gminy Gnojnik w zakresie ochrony środowiska na lata 2004 – 2015 5.1. ochrona powietrza atmosferycznego 32 5.2. ochrona przed hałasem 32 5.3. ochrona zasobów wodnych 33 5.4. ochrona gleb 33 5.5. ochrona zasobów przyrodniczych 35 5.6. gospodarka odpadami 35 1 6. Krótkoterminowy plan działania na lata 2004 – 2007 6.1. zało Ŝenia planu 37 6.2. działania organizacyjno – edukacyjne 39 6.3. przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne 41 6.4. źródła finansowania 42 7. Długoterminowy plan działania na lata 2008 –2015 7.1. działania organizacyjno – edukacyjne 43 7.2. przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne 44 8. Monitoring 45 9. Analiza oddziaływania na środowisko 46 10. Zał ączniki 10.1. Plansza Ochrony Środowiska Gminy Gnojnik 10.2. spis tabel 2 1. Wst ęp 1.1. Podstawa opracowania W celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa, wprowadzony został, ustawowy obowi ązek sporz ądzania programów ochrony środowiska odpowiednio dla województw, powiatów i gmin (art. 17 ustawy -Prawo ochrony środowiska z dnia 27.04.2001 r. opublikowanej w Dz.U. Nr 62, poz. 627). Zakres tych programów musi by ć spójny z polityk ą ekologiczn ą pa ństwa (art.14 cytowanej wy Ŝej ustawy). Programy powinny wi ęc okre śla ć: • cele ekologiczne, • priorytety ekologiczne, • rodzaj i harmonogram działa ń proekologicznych, • środki niezb ędne do osi ągni ęcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. 1.2. koncepcja i cel opracowania Dokumentami nadrz ędnymi dla „Programu Ochrony Środowiska Gminy Gnojnik” s ą: a) „Program Zrównowa Ŝonego Rozwoju i Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2001 - 2015”, b) „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Brzeskiego” opracowany przez Biuro Konsultingowe Ochrony Środowiska EKOSYSTEM ŚLĄSK z Mysłowic. Cele strategiczne programów wynikaj ą z polityki zrównowa Ŝonego rozwoju pa ństwa, sukcesywnie dostosowywanej do prawa Unii Europejskiej, zawarte w nast ępuj ących dokumentach: • Prawo ochrony środowiska – ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Jest ona podstawowym aktem prawnym w dziedzinie ochrony środowiska i pełni funkcj ę ustawy ramowej dla całego prawodawstwa z tego zakresu, • II Polityki Ekologicznej Pa ństwa – z 2001 roku. Dokument ten ma na celu stworzenie warunków niezb ędnych do realizacji zada ń ochrony środowiska na obszarze całej Polski. Okre śla te Ŝ, na podstawie aktualnego stanu środowiska cele, priorytety i działania proekologiczne wraz ze środkami niezb ędnymi do ich osi ągni ęcia. • Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pa ństwa na lata 2002 – 2010 . Jest dokumentem o charakterze operacyjnym, stanowi ącym instrument wdro Ŝenia „II Polityki Ekologicznej Pa ństwa”. Zawiera harmonogram zada ń wynikaj ących z tej polityki oraz wskazówki i wytyczne do uwzgl ędniania zagadnie ń ochrony środowiska w programach sektorowych. Precyzuje sposoby osi ągania celów zawartych w „II Polityce Ekologicznej Pa ństwa” w formie pakietów działa ń inwestycyjnych i pozainwestycyjnych na lata 1 2002 – 2010. Dla ka Ŝdego pakietu zada ń okre śla jego nazw ę, ustanawia jednostk ę odpowiedzialn ą i jednostki współpracuj ące. Podaje równie Ŝ termin realizacji oraz niezb ędne nakłady finansowe. • Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2003 – 2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007 –2010 . Dokument ten został sporz ądzony na podstawie zapisów ustawy –Prawo ochrony środowiska. Zawiera aktualizacj ę i uszczegółowienie długookresowej „II Polityki Ekologicznej Pa ństwa”, zwłaszcza w nawi ązaniu do priorytetowych kierunków działa ń okre ślonych w VI Programie działa ń Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska na lata 2001-2010. • Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006 . Plan ten jest dokumentem okre ślaj ącym strategi ę społeczno-gospodarcz ą Polski w pierwszych latach członkostwa w Unii Europejskiej. Jego zadaniem jest osi ągni ęcie spójno ści społecznej, gospodarczej i przestrzennej Polski z Uni ą Europejsk ą. Wskazuje wielko ść planowanego zaanga Ŝowania środków Funduszy Strukturalnych, Funduszu Spójno ści i środków krajowych oraz okre śla sposób koordynacji i wdra Ŝania pomocy strukturalnej w okresie realizacji Planu. • Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE) , jest dokumentem identyfikuj ącym i hierarchizuj ącym główne cele edukacji środowiskowej. Wskazuje tak Ŝe mo Ŝliwo ści ich realizacji. Cele zawarte w NSEE zostan ą przeło Ŝone na konkretne zadania w „Narodowym Programie Edukacji Ekologicznej” oraz w programach lokalnych, słu Ŝą cych realizacji zada ń edukacyjnych promuj ących ide ę ekorozwoju. 1.3. opis przyj ętej metodyki Punktem wyj ścia przy opracowaniu Programu Ochrony Środowiska było zebranie informacji na temat czynników maj ących istotny wpływ na środowisko przyrodnicze Gminy Gnojnik. Do tego celu wykorzystano materiały udost ępnione przez: 1. Urz ąd Gminy Gnojnik, 2. Starostwo Powiatowe w Brzesku, 3. Wojewódzk ą Inspekcj ą Ochrony Środowiska w Krakowie Na podstawie zebranych informacji sporz ądzono list ę kluczowych problemów, które powinny zosta ć rozwi ązane oraz dokonano hierarchizacji celów. Proces ten przeprowadzono przy uwzgl ędnieniu zało Ŝeń planistycznych wy Ŝszego szczebla tj. programów i planów: wojewódzkiego oraz powiatowego. Uwzgl ędniono równie Ŝ programy zatwierdzone przez Rad ę Gminy na lata 2004 – 2006. Poniewa Ŝ poruszane zagadnienia wymagaj ą zaanga Ŝowania si ę lokalnej społeczno ści przy ich rozwi ązywaniu, przeprowadzone zostały badania ankietowe maj ące na celu ustalenie: a) jako ści świadczonych usług komunalnych, b) stopnia świadomo ści ekologicznej mieszka ńców o istniej ących zagro Ŝeniach, c) stosunku mieszka ńców do proponowanych przedsi ęwzi ęć , d) stopnia deklarowanego „wysiłku” mieszka ńców w rozwi ązywaniu problemów swoich i Gminy. 2 Kolejnym etapem było przygotowanie modelowych wzorców działa ń, mo Ŝliwych do wdro Ŝenia bior ąc pod uwag ę uwarunkowania Gminy Gnojnik, zmierzaj ących do: a) obj ęcia całej Gminy Gnojnik selektywn ą zbiórk ą odpadów komunalnych, b) utworzenia Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (GPZON), c) szybkiego zako ńczenia budowy sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej, d) przeprowadzenia procesu rekultywacji gminnego wysypiska w Uszwi, e) ograniczenia uci ąŜ liwo ści zwi ązanych z hałasem komunikacyjnym, f) wykorzystania energii zakumulowanej w wodach geotermalnych, g) permanentnej edukacji ekologicznej mieszka ńców. Okre ślono równie Ŝ niezb ędne nakłady finansowe konieczne do poniesienia przy realizacji zamierzonych działa ń oraz przewidziano źródła ich finansowania. 2. Ogólna charakterystyka gminy Niniejszy rozdział zawiera jedynie wybrane elementy charakteryzuj ące gmin ę dla potrzeb ustalenia wpływu miesza ńców na środowisko naturalne. 2.1. poło Ŝenie Gmina Gnojnik poło Ŝona jest w środkowej cz ęś ci województwa małopolskiego. Wchodzi w skład powiatu brzeskiego. Graniczy: • od północy z gmin ą Brzesko, • od wschodu z gmin ą D ębno, • od południa z gmin ą Czchów, • od zachodu z gminami powiatu boche ńskiego: Lipnic ą Murowan ą i Nowym Wi śniczem. Gmin ę Gnojnik tworz ą, wymieniaj ąc w kolejno ści alfabetycznej, sołectwa: Biesiadki, Gnojnik, Gosprzydowa, Lewniowa, Uszew, Zawada Uszewska oraz śerków. Zajmuj ą obszar o ł ącznej powierzchni 54,89 km². Odległo ść dziel ącą Gnojnik od Krakowa – stolicy regionu wynosi około 70 km. 2.2. obszar geograficzny Pod wzgl ędem fizjograficznym teren Gminy Gnojnik zaliczany jest do Pogórza Wi śnickiego. Charakteryzuje si ę pojedynczymi garbami wzniesie ń i szerokimi, płaskimi dnami dolin (dolina Uszwicy). Lasy na terenie gminy nie tworz ą zwartych kompleksów. Wyst ępuj ą na terenach wyniesionych, o stromych zboczach, w czterech grupach: • w północnej cz ęś ci gminy, w sołectwie Uszew, Zawada Uszewska i Biesiadki , • południowo-zachodniej cz ęś ci gminy w sołectwach Gnojnik i Gosprzydowa. 3 Łączna powierzchnia lasów wynosi 10,25 km². Stanowi ą 18,67 % powierzchni gminy. 42,73 % lasów jest własno ści ą Skarbu Pa ństwa i znajduj ą si ę pod zarz ądem Nadle śnictwa w Brzesku. S ą zró Ŝnicowane pod wzgl ędem wieku i drzewostanu. Cało ść terenów Gminy Gnojnik nale Ŝy do Obszaru Chronionego Krajobrazu Pogórza Wi śnickiego. Głównym ciekiem, przepływaj ącym przez teren gminy w układzie południkowym, jest rzeka Uszwica. Płynie przez sołectwa: Gosprzydowa, Gnojnik, Zawada Uszewska i Uszew. Przez środek gminy przebiega w układzie południkowym droga krajowa nr 75, łącz ąca Kraków przez Brzesko z Nowym S ączem i Krynic