I ROCZNIK NAUKOWO-DYDAKTYCZNY WYŻSZEJ SZKOŁY PEDAGOGICZNEJ W KRAKOWIE Zeszyt 10 PRACE GEOGRAFICZNE KRAKÓW 1962 Redaktor Naczelny Roczników Naukowo-Dydaktycznych Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie Wincenty Danek Redaktorzy zeszytu Maria Dobrowolska, Jan Flis, Rodion Mochnacki Dotychczas ukazały się: Dziesięciolecie Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1957 Zeszyt 1. Matematyka. Zeszyt 2. Wydział Zaoczny. Zeszyt 3. Nauki pedagogiczne. Zeszyt 4. Nauki geograficzno-biologiczne. Zeszyt 5. Nauczanie zaoczne. Metodyka prac kontrolnych. Zeszyt 6. Zagadnienie kształcenia nauczycieli w szkołach wyższych. Zeszyt 7. Matematyka. Zeszyt 8. Geografia. Zeszyt 9. Słownik terminów literackich (Teoria i nauki pomocnicze literatury) w opr. St. Sierotwińskiego. Zeszyt 10. Prace geograficzne. Zeszyt 11. Filologia polska. Prace historycznoliterackie. Zeszyt 12. Historia i teoria nauczania, języka polskiego. PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE ODDZ. w KHANOWIE — 1962 Wydanie I. Nakład 500 + 100 egz. Ark. wyd. 21,75. Ark. druk. 15*/ii- Pap. druk. sat. VII kl. 65 g 70 X 100. Oddano do składania 10. II. 1961. Podpisano do druku 14. 2. 1962. Druk ukończono w lutym 1962. Zam. nr 239 G-05 Cena zł 30,— DRUKARNIA TECHNICZNA — BYTOM, PRZEMYSŁOWA 2 ERRATA wiersz I strona zamiast od góry • ma być 5 14 INQA INQUA 10 41 Stadium Studium 12 15 ich wystawę wystawę pomocy naukowych 12 20 Zarządu Głównego Zarządu Oddziału Oddziału 72 5 pakitów pakietów 79 5 pakitów pakietów 90 28 wpływ odpływ 92 12 Mateckiego Małeckiego 98 34 sąsiedniej dzielnicy sąsiedniego ośrodka 163 1 m. n. p. m n. p. m. 165 35 ha a 169 3 26,43% 26,34% 169 4 18,75% 20,83% Fig. 2 po str. 118 (zdjęcie) Bolesławcu Bolesławiu Fig. 1 po str. 216 (mapa) Abisynia sygnatura odnosząca się do krajów, które uzyskały nie­ podległość do 1945 r. sygnatura odnosząca się do Dahomej krajów, które uzyskały nie­ podległość w latach 1955 do 1960. ROCZNIK NAUKOWO-DYDAKTYCZNY WSP W KRAKOWIE Zeszyt 10 Prace geograficzne 1962 Rodion Mochnacki Studia geograficzne w krakowskiej WSP w latach 1957 — 1960 W artykule Organizacja i rozwój studiów geograficznych w Wyższej Szko­ le Pedagogicznej w Krakowie w latach 1946—1957 zwrócono uwagę na to, że w dorobku dydaktycznym i naukowym geograficznego studium tej Uczelni, w omawianym dziesięcioleciu, krystalizował się swoisty profil Wyższej Szkoły, kształcącej nauczycieli geografii, których zadaniem jest rozpowszechnianie wiedzy geograficznej w szerokie kręgi społeczeństwa. Ten zasadniczy cel — szkolenie nauczycieli geografów — przyświecał pracy Uczelni także w latach 1957— 1960. Pracownicy naukowi starali się kontynuować, pogłębiać i ulepszać postawione przed nimi naukowo-dydaktyczne i wychowawcze zadania, bacząc, aby absolwenci Uczelni kończyli studia dobrze przygotowani zarówno pod względem naukowym jak i metodycznym, i byli uczuleni na wszelkie zja­ wiska współczesnego życia, a w szczególności życia szkoły ogólnokształcącej i swój zawód cenili. Ustawa o szkolnictwie wyższym wprowadziła w życie w r. 1958/1959 no­ wy pięcioletni plan studiów 1 2. Charakterystyczną jego cechą jest zmniejszenie obowiązującego tygodniowego wymiaru godzin wykładów i ćwiczeń, wskutek równomiernego rozłożenia obowiązków na dłuższy okres oraz zarezerwowanie godzin na studium przedmiotu pobocznego (biologia lub historia). Umożliwiło to studentom przejście na nową formę pracy: studiowania, w którym wykłady i ćwiczenia stanowią tylko pomoc dla samodzielnego wysiłku słuchaczy. No­ wy system, usuwający resztki szkolarstwa, wyrabia u studenta samodzielność w zdobywaniu wiedzy, a rola naukowego pracownika w tym procesie ogra­ nicza się do kierowania jego samodzielną pracą. W tym celu wprowadzono w plan studiów takie zajęcia, jak konwersato­ rium geograficzne (IV i V rok), jak wykłady monograficzne (IV i V rok). Komasując zaś egzaminy, zmniejszono wydatnie ich ilość, pozostawiając stu­ 1 R. Mochnacki, Organizacja i rozwój studiów geograficznych w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie w latach 1946—1957. „Rocznik Naukowo-Dydakt., Geo­ grafia”, z. 8, Kraków 1958. 2 Plan studiów opracowała Podkomisja Geografii Rady Gł. Szk. Wyż. Sekcja WSP, pod przewodnictwem doc. dra R. Mochnackiego. 3 dentowi więcej czasu na przygotowanie się, a równocześnie zmuszono go do kompleksowego przyswojenia sobie wiadomości z kilku pokrewnych przed­ miotów. Jak dotąd proseminaria i seminaria zajmują ważne miejsce w planie studiów; prowadzone są one od trzeciego roku studiów. Podobnie ćwiczenia i prace połowę nadal jako formy samodzielnej pracy zachowały swoje do­ tychczasowe, dominujące stanowisko. Plan studiów przewiduje także obowiąz­ kowe wycieczki. Mając na uwadze, że W SP stanowi uczelnię kształcącą nauczycieli, w ;pla- nie studiów przewidziano, jak dotąd, przedmioty pedagogiczne już od pier­ wszego roku w celu wytworzenia właściwego klimatu i nastawienia studenta od początku do pracy pedagogicznej. Temu samemu celowi służyć będzie ciągła praktyka pedagogiczna przewidziana planem studiów po trzecim roku — dwa tygodnie dla ogólnego rozejrzenia się w życiu szkoły, po czwartym zaś roku — cztery tygodnie dla praktycznego poznania teoretycznych zagadnień metodyki nauczania geografii z obowiązkiem hospitowania i przeprowadzenia jak naj­ większej ilości lekcji. W r. 1961 przeprowadzono drobne zmiany w planie studiów, polegające na przesunięciach w zakresie metodyki geografii i geo­ grafii regionalnej. Pięcioletnie studia i odpowiednio skonstruowana siatka godzin, wyklucza­ jąca wąską specjalizację, umożliwiają pełne unaukowienie studiów przy rów­ noczesnym zachowaniu ich przydatności dla kształcenia nauczycieli geografii. W zakresie organizacyjnym studiów w okresie sprawozdawczym nie zaszły większe zmiany. Utworzono jedynie przy Katedrze Geografii Fizycznej od­ dzielny Zakład Geologii, którego kierownictwo objął doc. dr Andrzej Mi­ chalik. Nadal pracę dydaktyczną i naukową prowadziły trzy katedry: Geografii Fizycznej pod kierunkiem doc. dra J. Flisa, Geografii Ekonomicz­ nej pod kierownictwem prof, dr M. Dobrowolskiej i Geografii Regio­ nalnej pod kierownictwem doc. dra R. Mochnackiego. Z Katedrą Geografii Regionalnej związany jest ponadto odrębny Zakład Metodyki Nauczania Geografii. W związku z pełnym złączeniem Studium dla Pracujących pod względem dydaktycznym i naukowym' z katedrami zwiększyła się liczba pracowników naukowych. Na początku roku 1960 skład personalny na kierunku geograficz­ nym obejmował: Katedra Katedra Katedra Geogr. Fizycznej Geogr. Ekonom. Geogr. Region. i godz. godz. etat etat etat ! godz‘ zlec. zlec zlec Samodzielnych praco­ wników naukowych: 2 2 1 1 2 Wykładowców: — 1 ' — ~^ 1 — 1 Pomoc. prac. nauk. w tym adiunktów w nawias. (—): 6 /3/ 7/1/ 5/1/ 3 /3 . 3 /1/ Instruktorów: —— — — 1 — oraz laborantka dla obsługi wszystkich .katedr. Razem: 8 samodz. prac. nauk., w tym 5 własnych etatowych i 24 pomoc­ niczych prac. nauk., w tym 14 własnych etatowych. 4 Pracownicy ci obsługiwali wszystkie zajęcia dydaktyczne czterech lat stu­ diów stacjonarnych oraz pięciu lat stuidiów dla pracujących prowadząc w tym 13 grup seminaryjnych. W ramach pracy zespołowej Katedra Geografii Fizycznej pro­ wadziła pod kierunkiem doc. dr J . Flisa badania zmierzające do opracowania monografii fizyczno-geograficznej powiatu żywieckiego. Badaniami objęto cały powiat. Z tą pracą związana była tematyka prac magisterskich. W badaniach terenowych brali udział doc. dr J a n Flis (dorzecze Sopotni), mgr A. Pierz­ chała (dorzecze Łękawki do ujścia Kocierza), mgr B. Pydziński (dorzecze Czernej i Słanicy), mgr T. Ziętara (wschodnia część Kotliny Żywieckiej i dolne dorzecze Koszarawy). Oprócz pracy zespołowej, kierownik katedry doc. dr J. Flis prowadził badania nad glinkami podobnymi do lessów na terenie Sądeczyzny (z ramie­ nia INQA), w związku z planowanym Zjazdem Międzynarodowego Komitetu dla Badań Czwartorzędu w roku 1961. Doc. dr A. Michalik pracował nad mapą geologiczną (1 : 10 000) Tatr Zachodnich oraz kontynuował kartowanie geologiczne fliszu podhalańskiego. St. as. A. Gawlik przygotował do druku rozprawę O stożkach usypiskowych Tatr oraz podjął badania nad pokry­ wami zwietrzelinowymi na Wyż. Krakowsko-Częstochowskiej. Adiunkt E. J a- nikowska pracuje nad wydzieleniem mikroregionów fizyczno-geograficz­ nych na obszarze objętym mapą geologiczną ark. Pińczów w podziałce 1:50 tys. St. as. J . Policht przygotowuje - do druku pracę na temat form ostańco- wych między Ogrodzieńcem i Wolbromiem. Adiunkt A. Pierzchała od­ dała do druku pracę pod tytułem: Rzeźba obszaru miasta Krakowa (Czas. Geogr.). St. as. B. Pydziński pracuje nad zagadnieniem stosunków hydro­ graficznych w dorzeczu Soły, a wstępne wyniki publikuje w niniejszym Rocz­ niku. Adiunkt T. Ziętara kontynuuje badania nad problemem pseudo- glacjalności rzeźby Beskidów Zachodnich oraz nad zagadnieniem ruchów ma­ sowych i ich wpływem na rozwój stoków. Równocześnie prowadzi badania nad rolą powodzi w kształtowaniu rzeźby terenu w dorzeczu Soły (praca doktorska). W Katedrze Geografii. Fizycznej wykonali prace magisterskie: W roku akad. 1957/1958: 1. Borowicz Stanisław, Rozwój morfologiczny południowo-zachodniej części Beskidu Małego. 2. Chmiołek Maria, Zjawiska denudacji i erozji w obszarze na N i S od Ma­ kowa Podhalańskiego. 3. D z i e г w a Stanisław, Zarys fizyczno-geograficzny powiatu dąbrowskiego. 4. Gajewska Zofia, Reżim wodny dorzecza Nidy. 5. Kądziołka Jan, Morfologia młodych dolin na progu Pogórza Karpackiego między Tarnowem a Pilznem. 6. Kiełbasa-Skowron Zdzisława, Hydrografia górnej części dorzecza Ko- przywianki. 7. Kaczor Teresa, Rzeźba obszarów lessowych Bogorii. 8. Klosowicz Stanisław,