Bosna i Hercegovina Federacija Bosne i Hercegovine KANTON SARAJEVO PROSTORNI PLAN KANTONA SARAJEVO ZA PERIOD OD 2003. DO 2023. GODINE 1. Ciljevi prostornog razvoja 2. Projekcija prostornog razvoja i prostorni sistemi 3. Odluka o provođenju prostornog plana Nosilac pripreme: VLADA KANTONA SARAJEVO Nosilac izrade: ZAVOD ZA PLANIRANJE RAZVOJA KANTONA SARAJEVO Sarajevo, avgust/kolovoz 2006. godine . A Tekstualni dio Plana 2 . Na osnovu člana 12. stav 1. tačka f) i l), člana 18. stav 1. tačka b) Ustava Kantona Sarajevo („Službene novine Kantona Sarajevo“ broj 1/96, 2/96, 3/96, 16/97, 14/00, 4/01 i 28/04) i člana 47. stav 1. Zakona o prostornom uređenju („Službene novine Kantona Sarajevo“ broj 7/05), Skupština Kantona Sarajevo, na sjednici održanoj 31.08. 2006. godine, donijela je Prostorni plan Kantona Sarajevo za period od 2003. do 2023. godine 1. CILJEVI PROSTORNOG RAZVOJA 1.1. OPĆI CILJEVI • Humani razvoj – osnovna orjentacija Koncept ciljeva u punoj mjeri je komplementaran i naslanja se na koncepciju humanog razvoja, kao holističkog pristupa razvoju koji u prvi plan stavlja čovjeka, sa njegovim sposobnostima, napredak u blagostanju stanovništva, održavanje ravnoteže u prirodnoj sredini, kao i proces modernizacije institucija te društveno političkih odnosa. To je razvoj koji uključuje sve aspekte (prostorni, ekonomski, okolinski, društveni i socijalni) i sve aktere razvoja (javni sektor, privatni sektor, civilno društvo, lokalnu zajednicu, pojedinca); to je stalan proces širenja izbora i mogućnosti ljudi da dostignu određeni nivo blagostanja. • Poštivanje ljudskih prava Univerzalna ljudska prava trebaju se ostvariti na harmonično organizovanom prostoru u sveukupnom razvojnom procesu demokratije koja se u društvu poima kao sloboda. • Promoviranje posebnosti kvaliteta okoline i očuvanje prepoznatljivog ambijenta Štititi i valorizirati vrijednosti prirodnih resursa, prirodnog i kulturnog nasljeđa. U tom smislu promovirati aktivnosti koje su bliske prirodi i čovjeku. Kroz prostorni plan afirmirati posebnost pejzaža, krajolika, tradicije, običaja, kulturni identitet, kao značajne faktore razvoja. • Dostupnost materijalnim sredstavima i energiji Obezbijediti svakom stanovniku dostupnost svim izvorima materijalnih dobara, potrebnih za dostojan standard života (zaposlenost i drugo) bez ugrožavanja okoline, a energetsku infrastrukturu pouzdanu, bezbjednu, obnovljenu i dostupnu novim (alternativnim) izvorima, uključujući infrastrukturne sisteme za snabdijevanje vodom, energijom i dr. • Dostupnost kulturi, obrazovanju, znanju, zdravstvu i socijalnoj zaštiti Svakom stanovniku, kao i stanovniku sa posebnim potrebama, obezbjediti pristup i korištenje društvene infrastrukture (kvaliteno obrazovanje, naučno-istraživački i stručni rad, zdravstvenu, socijalanu zaštitu itd.). • Uključivanje stanovnika u proces planiranja Podsticanje incijativa i inventivnosti pojedinaca od strane autoriteta, borbu za ostvarenje sloboda i prava u participaciji i odlučivanju tokom procesa planiranja i provođenja planova razvoja; obavezu uključivanja nevladinih organizacija i stručnjaka, koji žive i rade u okruženju, kako bi dali doprinos razvoju. • Formiranje novog pristupa strukturi potrošnje Neophodno je vršiti edukaciju građana putem informiranja, upotrebom javnih medija i drugih oblika uticaja na preoblikovanje društvene i pojedinačne svijesti kako bi se promjenio odnos pojedinaca i društva prema masovnoj potrošnji. Na taj način uticati na transformaciju načina 3 . razmišljanja svakog pojedinca, odnosno na formiranje novog pristupa strukturi potrošnje u smislu njenog doprinosa rješavanju okolinskih problema. • Profiliranje prostora Kantona Sarajevo kao ambijenta unosnog (održivog i visokoprofitabilnog) poslovanja Rekonstrukcija i jačanje ekonomske osnove kao i dinamiziranje ekonomskog razvoja i povećanje ekonomske sigurnosti stanovništva u cilju stvaranja preduslova za: održivu i profitabilnu ekonomiju, kvalitetniju fiskalnu politiku i politiku ekonomike građevinskog zemljišta (tržišni sistem korištenja gradskog zemljišta) i jačanje produktivnih sektora i djelatnosti. Posebno mjesto treba dati nauci – kao generatoru razvoja – koja treba da bude predhodnica euroatlanskih integracija BiH, kao i razvoju naučne infrastrukture u mreži evropske naučne infrastrukture. U cilju obezbjeđenja povećanja životnog standarda stanovništva, bržeg zapošljavanja, održivog i humanog razvoja potrebno je aktivnije restruktuiranje i jačanje ekonomske osnove, podizanje njene konkurentnosti, dinamiziranje ekonomskog razvoja, povećanje ukupnog domaćeg proizvoda i povećanje ekonomske sigurnosti stanovništva. Razvijati ekonomiju na bazi prihvatljivih i specifičnih mogućnosti privrednih grana zasnovanih na nauci (parkovi znanja), visokim tehnologijama u proizvodnji hrane, turizmu, na malim i srednjim preduzećima. • Stvaranje ambijenta ugodnog življenja Stvarati ambijent u kome će građani Kantona Sarajevo živjeti humano, zdravo i kreativno podizanjem kvaliteta i standarda: pravnog sistema (usaglašavanjem i donošenjem adekvatne pravne legislative), načina i nivoa stanovanja, vodosnabdijevanja, tehnološki kontrolisanim načinom odvoda i tretmana otpadnih voda, snabdijevanja energentima, saobraćajne dostupnosti i povezanosti, urbanog zelenila, zaštite okoline, socijalne sigurnosti, obrazovanja, zdravstva, kulture i sporta. • Profiliranje Kantona Sarajevo kao regionalne i evropske metropole Obezbjediti kvalitetnu komunikacionu povezanost sa Evropom, regionom jugoistočne Evrope i svijetom. Jačati postojeće i formirati nove institucije (nauka, obrazovanje, kultura), a time i funkcije metropole. Sredinu učiniti atraktivnom i privlačnom za međunarodni kapital. Učiniti ambijent privlačnim za mlade stručnjake i njihov ostanak u zemlji. Razvijati visokonaučne institucije i istraživačke aktivnosti kao strateški faktor razvoja. Uzeti u obzir i saobraćajni aspekt: avio saobraćaj (postojeći aerodrom i njegove mogućnosti), autoput (koridor na teritoriji Kantona), autobusku stanicu (kapacitet i lokacija), željeznički saobraćaj (osavremenjavanje i njegova uloga u lokalnim i međunarodnim vezama), elektronske komunikacije i dr. Potrebno je razvijati i šire regionalne i evropske funkcije Kantona Sarajevo i u tom smislu prilagođavati njegovu prostornu organizaciju. • Unapređenje razvojnih i integrativnih funkcija Kantona Sarajevo Kanton Sarajevo središte metropolitanskog područja, u kome se nalazi glavni grad države BiH Sarajevo, treba da vrši uticaj na ukupan razvoj države, integrišući bosanskohercegovački prostor u funkcionalnu cjelinu sa kulturološkom i etničkom prepoznatljivošću. Integrativne funkcije Sarajeva uskladiti sa decentralizovanom politikom i političkom organizacijom BiH. • Predpostavljanje ubrzanijeg demografskog, kulturno-ekonomskog i socijalnog razvoja ovoga metropolitanskog područja u odnosu na BiH u cjelini Uloga Sarajeva kao regionalne i evropske metropole, te revitalizacija njenih razvojnih i integrativnih funkcija u BiH, pretpostavljaju jačanje urbanih, proizvodnih i uslužnih funkcija u njemu. Nadprosječan opći razvoj stvara put za ostvarivanje tog cilja. Ovaj cilj se može definisati i kao težnja Kantona Sarajevo da dostigne današnji nivo razvijenosti mjeren GDP/pc u prosjeku Evropske Unije. 4 . • Usklađivanje politike racionalnog korištenja prostora sa očekivanom izmjenom strukture djelatnosti Pod uticajem buduće uloge metropolitanskog područja, djelovanja slobodnog tržišta i stranih ulaganja, doći do izmjene strukture djelatnosti i to u pravcu povećanja udjela produktivnijih sektora i grana. Iz tog razloga je potrebno politiku racionalnog korištenja prostora zasnovati i uskladiti prema navedenim očekivanjima. • Održivi razvoj bazirati na kompatibilnosti okoliša sa ekonomskog, kulturno- socijalnog i prostornog aspekta Postići ujednačen i održiv prostorni razvoj usmjeravajući ekonomsku, kulturnu i socijalnu politiku usaglašenu sa mogućnostima, potrebama čovjeka, interesima sadašnjih i budućih stanovnika i drugih korisnika. Za ovo je potrebna odgovarajuća okolinska svijest građana i odgovornost sadašnjih prema budućim generacijama. • Reduciranje nepovoljnih uticaja u okolišu Reducirati uticaje na prirodnu sredinu zagađenu industrijom, saobraćajem i drugim djelatnostima i dejstvima koja su imala direktan uticaj na neposrednu okolinu, u urbanom i vanurbanim područjima: ratnim razaranjima, devastacijama i destrukcijama na fizičkoj strukturi (objektima) i zemljištu, posebno nakon miniranja, granatiranja, stavljanja pod kontrolu postojećih klizišta i saniranje područja u cilju sprečavanja dalje erozije, itd. 1.2. POSEBNI CILJEVI PROSTORNOG RAZVOJA Demografski razvoj • Demografsku veličinu Metropolitanskog područja uravnotežiti s ulogom koju Sarajevo ima kao glavni grad i osnovni razvojni centar; • Pokloniti potrebnu pažnju obnavljanju stanovništva Metropolitanskog područja i stvoriti uslove za normalizaciju ukupnih demografskih procesa; • Obnoviti naseljavanje ruralnih područja i stvoriti uslove za njihovu demografsku revitalizaciju. Održivi prostorni razvoj i uređenje • Optimalna i racionalna organizacija, korištenje i zaštita prostora; • Bilansiranje podobnih prostornih kapaciteta za urbani i ruralni razvoj; • Policentrični sistem razvoja Kantona (disperzna koncentracija); • Obezbijediti uslove za kontrolisanu, plansku izgradnju, a ispitati mogućnosti saniranja bespravne i neregulisane izgradnje i utvrđivanja mjera za njeno spriječavanje; • Racionalizacija i poboljšanje kvaliteta stambene gradnje i druge fizičke strukture; • Prilagođavanje prirodnim uslovima i specifičnostima pejsažnog