Virtuele Klas of face-to-face begeleiding: naar een hybride begeleidingsaanbod Citation for published version (APA): Perez Salgado, F., & Wester, F. (2009). Virtuele Klas of face-to-face begeleiding: naar een hybride begeleidingsaanbod. In K. Schlusmans, G. van den Boom, M. van der Klink, D. Joosten-ten Brinke, R. Hoefakker, & L. Wessels (Eds.), Een leven lang eigenwijs studeren: het onderwijs van de Open Universiteit Nederland (pp. 127-131). Open Universiteit Nederland. Document status and date: Published: 01/01/2009 Document Version: Publisher's PDF, also known as Version of record Document license: CC BY-NC Please check the document version of this publication: • A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can be important differences between the submitted version and the official published version of record. People interested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit the DOI to the publisher's website. • The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review. • The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and page numbers. Link to publication General rights Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal. If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, please follow below link for the End User Agreement: https://www.ou.nl/taverne-agreement Take down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us at: [email protected] providing details and we will investigate your claim. Downloaded from https://research.ou.nl/ on date: 06 Oct. 2021 Open Universiteit www.ou.nl Een leven lang eigenwijs studeren Het onderwijs van de Open Universiteit Nederland Een leven lang eigenwijs studeren Het onderwijs van de Open Universiteit Nederland Redactie Kathleen Schlusmans Gerard van den Boom Marcel van der Klink Desirée Joosten-ten Brinke Ruud Hoefakker Leo Wessels Open Universiteit Nederland Heerlen Colofon Uitgave Open Universiteit Nederland Postbus 2960, 6401 DL Heerlen Grafisch ontwerp Afdeling Visuele Communicatie, Janine Cranshof Open Universiteit Nederland Drukwerk OBT ISBN 978 90 79447 27 5 Overal waar in deze publicatie hij staat wordt ook zij bedoeld (en vv). Deze publicatie “Een leven lang eigenwijs studeren” wordt onder de Creative Commons Naamsvermelding NietCommercieel GeenAfge- leideWerken licentie verspreid. Op basis hiervan mag een gebruiker dit werk voor niet-commerciële doeleinden kopiëren, verspreiden en doorgeven. Voorwaarde is dat de naam van de Open Universiteit Nederland wordt vermeld. Hoewel aan de samentelling van deze uitgave de grootst mogelijke zorg is besteed, kunnen uitgever, auteurs en redactie niet aansprake- lijk worden gesteld voor eventuele fouten of onvolledig opgenomen informatie, noch kunnen aan de inhoud van deze uitgave rechten worden ontleend. Inhoudsopgave Woord vooraf Ter inleiding Hoofdstukken Het onderwijsconcept De cursus en didactische modellen Cursusontwikkeling als industrieel proces Het onderwijsaanbod: van de cursus als bouwsteen naar leven-lang-leren Keuze van de mediamix De elektronische leeromgeving Studiebegeleiding Studentenservices in vogelvlucht Flexibele tentaminering Erkenning van informeel leren (EVC) Meer dan een kwart miljoen studenten Reflecties over kwaliteitszorg 25 jaar marketing: verleiden tot studeren Onderzoek en onderwijs: spanningsveld en vruchtbare wisselwerking Internationalisering Partner in onderwijs Van producten naar diensten: leven-lang-lerendiensten en open leermiddelen Interviews Jos van Kemenade: ‘De vraag naar afstandsonderwijs zal alleen maar toenemen’ Gottfried Leibbrandt: ‘De Open Universiteit biedt mensen een kans hun leven te verrijken’ College van bestuur: De student en de Open Universiteit blijvend met elkaar verbonden Medewerkers van de faculteiten: Hart voor onderwijs Henk de Wolf: ‘Het instituut dat weet hoe leren in elkaar steekt’ Bernard Wientjes: ‘De crisis biedt ook kansen’ Agnes Jongerius: ‘Meer aandacht voor andere opleidingsniveaus’ Wim Liebrand: ‘De Open Universiteit loopt voor de troepen uit’ Medewerkers van een studiecentrum: De student centraal Annie Brouwer: ‘Blijf inspelen op wat de student wil’ Studenten: Studeren wat je wilt, wanneer je wilt Alumni: Doorzetters met karakter Frans Slangen: ‘We zijn te lang te bescheiden geweest’ Piet Henderikx: ‘Er is geen instelling in Europa die zich zo toelegt op leven-lang-leren’ Rietje van Dam: ‘De mouwen opstropen en samen aan het werk’ Sijbolt Noorda: ‘Onderwijs heeft levenslang onderhoud nodig’ Doekle Terpstra: ‘Laat de student niet aan zijn lot over’ Frans van Vught: ‘Schoenmaker blijf bij je leest’ Dirk van Damme: ‘De gouden tijden breken nu pas aan’ Een leven lang eigenwijs studeren Casussen Een eigentijdse psychologiecursus over bakvissen Cursus Kunst: overlevering, verandering en vernieuwing Pleit voorbereid Virtueel milieuadviesbureau: werkend leren aan authentieke milieuopdrachten Leren op en van conferenties in een academische masteropleiding Virtuele klas of face-to-facebegeleiding: naar een hybride begeleidingsaanbod SPIL in de dienstverlening aan studenten Virtueel Laboratorium Psychologie Scriptiekringen in de Master of Science Accounting and Finance Een internationale dialoog over duurzame ontwikkeling in Europa: EVS Het Pre University College in Noord-Nederland Epiloog Auteursregister Illustratieverantwoording Open Universiteit Nederland Woord vooraf Nieuwsgierig Nederland gedijt bij afstandsonderwijs Afstandsonderwijs is geen prettig woord. Het klinkt te veel als afstandelijk onderwijs, als een concessie aan het klassieke socratische model waarbij kennis wordt overgedragen in recht- streeks contact tussen leraar en leerling, liefst in de schaduw van een olijfboom. Het zij zo. Ik heb geen beter woord. Maar de Open Universiteit Nederland doet zich er een beetje mee tekort. Zij bekommert zich meer en beter om haar studenten dan menige, ik zou bijna zeggen, gesloten universiteit. Zij weet veel van haar studenten, van hun ambities, hun successen, hun teleurstellingen. En zij heeft alle redenen om tevreden terug te blikken op de eerste 25 jaar van haar bestaan. De studenten zijn en blijven zeer positief over hun ervaringen. Meer dan tien procent komt inmiddels uit Vlaanderen. Tevreden maar niet voldaan. Want de aantallen, hoe indrukwekkend ook, zijn eigenlijk nog steeds laag. En bij alle tevredenheid over de successen van de Open Universiteit hoort ook onvrede over de achterblijvende ambities van Nederland op het terrein van leven-lang-leren, een terrein waarop de vooruitgang door Theo Bovens, voorzitter van de Open Universiteit, vaak wordt getypeerd als leven-lang-leuteren. Na 25 jaar bereiken de meeste mensen een piek van kennis, energie en ambitie. Dat zou de Open Universiteit ook toegewenst moeten worden. Er is nog heel veel werk te doen. En er zijn royale kansen om dat werk op een vernieuwende wijze te blijven aanpakken. Juist omdat een bereidheid tot vernieuwing tot dusver een wezenskenmerk is geweest van deze jonge universiteit is er veel reden tot optimisme over de kans op succes. Zo is vernieu- wing in didactiek een permanente opgave voor de Open Universiteit, met internet als de grote doorbraaktechnologie waarvan de volle breedte en diepte nog niet is beproefd. Maar ook vernieuwing in het productaanbod hoort erbij. De indruk bestaat dat veel van het leven- lang-lerenaanbod in Nederland ook vooral aanbodgedreven is. Wellicht schuilt daarachter een van de redenen voor de teleurstellende Nederlandse statistieken: er is veel onbeant- woorde leven-lang-lerenvraag. Dat kan ook liggen aan de beperkte ruimte die de Nederlandse werkgevers hun werknemers gunnen om bij te leren; employability buiten de eigen sector krijgt een lage, te lage prioriteit. Maar om daarop druk te houden, is het ook belangrijk dat potentiële studenten van de Open Universiteit permanent verleid worden met een cursusaan- bod dat hun nieuwe kansen biedt op de beweeglijke arbeidsmarkt van de 21e eeuw. Nu, morgen of overmorgen, als alles weer anders is dan gisteren of eergisteren. Dat Nederland een kenniseconomie moet zijn, is alweer een cliché geworden. Voor zover dat wijst op de onomstredenheid van deze ambitie is dat een goede zaak. Des te verrassender is het hoezeer wij bij nadere inspectie tekortschieten op vele dimensies waarop kennisecono- mieën hoog moeten willen scoren. De kennisinvesteringsagenda (KIA), nu alweer vijf jaar oud, brengt die achterstand nog steeds ondubbel zinnig in kaart. Een leven lang eigenwijs studeren Naast de aanhoudend gênant lage score van Nederland op de kennisinvesteringsquote (ken- nisuitgaven als percentage van het BBP, voor Nederland ongeveer 7 procent, elders in de OECD boven de 9 procent) zijn leven-lang-lereninspanningen ook zichtbaar onvoldoende. Er resteren nog zo’n vijf jaar om daaraan binnen de KIA-periode iets