Edukata Islame Revistë shkencore, kulturore islame tremujore Edukata Islame Viti XXXVI nr. 82 ­ 2007 Revistë shkencore, kulturore islame tremujore Viti XXXVI nr. 82 / 2007 Botues: Kryesia e Bashkësisë Islame e Kosovës Prishtinë, rr. Vellusha nr. 84 Tel & fax: 038 / 224­024 e­mail: [email protected] Kryeredaktor: Mr. Qemajl Morina [email protected] Redaksia: Akad. Jashar Rexhepagiq, Dr.Pajazit Nushi, Dr. Fejaz Drançolli, Dr. Ejup Sahiti, Nexhat Ibrahimi, Hajrullah Hoxha dhe Xhabir Hamiti. Sekretar i redaksisë: Hajrullah Hoxha Lektor: Bislim Berisha Korrektor: Skender Rashiti Realizimi: Shtëpia Botuese Operator kompjuterik: Nuhi Simnica Shtyp: Koha ­ Prishtinë Tirazhi: 1000 Ed u u ka t t a II sl l am e Revistë shkencore, kulturore islame tremujore Viti XXXVI nr. 82 / 2007 Prishtinë 2007 6 EDUKATA ISLAME 82 okupuar zemrën e Botës Islame, përfshirë edhe Jerusalemin, ku gjend­ et xhamia e tretë e shenjtë e myslimanëve ­ mesxhidu­l­Aksa, prej nga Pejgamberi a.s. qe nisur në rrugëtimin e tij për në qiell, i njohur në hi­ storinë islame me emrin “el­Mi’raxh”. Kalorësit e krishterë kishin mësuar shumë gjëra nga Salahudini. Historianët, si shembull theksojnë se kur kryqtarët morën Jerusalemin në vitin 1099, ata patën vrarë pothuaj të gjithë banorët e tij, saqë gjaku EE DD II TT OO RR II AA LL I nëpër rrugët e qytetit të shenjtë kishte arritur deri në gjunjë. Ndërsa, kur do ta rimerrte qytetin më 4 korrik 1187, Salahudini do të kursente viktimat, duke u dhënë kohë të mjaftueshme që të largoheshin dhe du­ Mr. Qemajl Morina ke u siguruar atyre vendkalime të sigurta. Pas fitores në Hittin, Salahudini kishte hedhur krejtësisht idenë e Me rastin e 814 vjetorit të vdekjes hakmarrjes ndaj kryqtarëve, qoftë në masat luftarake për rikthimin e PËRKUJTIMI I SALAHUDIN EL­EJUBIT Jerusalemit dhe qoftë me sjelljet e tij ndaj numrit të madh të kryqtarë­ (1138­1193) ve të zënë rob, të cilët ishin dorëzuar në qytet. Salahudini u ofroi atyre ndihma gjithfarëshe dhe ndaj tyre pati sjellje njerëzore. Tregoi respekt ndaj të gjithë atyre figurave të larta të kryqtarëve, që ishin dorëzuar Përkujtimi i biografive të figurave historike, të çdo kombi, feje a P ë r k u j t i m i i b i o g r a f i v e t ë f i g u r a v e h i s t o r i k e , t ë ç d o k o m b i , f e j e a para tij, të cilët kishin pasuri të mëdha në bregdetin e Palestinës. Një kk uu ll tt uu rr ee , ëë ss hh tt ë nn jj ë bb aa zz ë e ff oo rr tt ë nn ë tt ë cc ii ll ëë n mm bb ëë ss hh tt ee tt ee t hh ii ss tt oo rr ii a e çç dd o prej tyre ishte edhe Kontesha e Tripolit, së cilës Salahudini i lejoi të pp oo pp uu ll ll ii . KK ëë tt o ff ii gg uu rr a tt rr ii mm ëë rr oo jj nn ë dd hh e u jj aa pp ii n kk uu rr aa jj ë gg jj ee nn ee rr aa tt aa vv e tt ë rr ee jj aa , qq ë ee dd hh e aa tt a tt ë nn dd jj ee kk ii n gg jj uu rr mm ëë t e tt yy rr ee , nn ëë ss e dd ëë ss hh ii rr oo jj nn ë tt ë kk ee ­ shkonte e shoqëruar nga përcjellësit e saj, për Tripoli, pasi e kishte do­ nn ë nn jj ë jj ee tt ë mm e dd ii nn jj ii tt ee t ss ii kk uu rr ss e pp oo pp uu jj t tt jj ee rr ë tt ë bb oo tt ëë ss . KK ëë ss hh tt u ii ss hh tt e rëzuar qytetin e Taberisë. Të gjithë banorëve të qyteteve u lejoi të tër­ nn ë tt ë kk aa ll uu aa rr ëë nn , kk ëë ss hh tt u ëë ss hh tt ë ee dd hh e ss oo tt .. hiqeshin në siguri të plotë derisa të arrinin në Evropë. Mbretëreshës Sibila i lejoi të qëndronte me bashkëshortin e saj – mbretin De Lorian, Historia islame, që shtrihet në një periudhë të gjatë kohore prej më kurse Poljan, mbreti i qytetit të Nablisit, kishte kërkuar leje të hynte shumë se katërmbëdhjetë shekujsh, është e begatshme me figura të në Jerusalem, sepse gruaja e tij ­ mbretëresha Maria, dhe fëmijët e saj këtilla, që lanë gjurmë të pashlyeshme, jo vetëm në historinë islame, kishin kërkuar strehim tek ajo në Jerusalem. Salahudini i lejoi atij të por edhe në atë botërore. Në grupin e këtyre figurave më markante, pa hynte në Jerusalem, me kusht që të mos bartte armë me vete dhe të mëdyshje, është edhe Salahudin el­Ejubi. Edhe pse nga vdekja e tij qëndronte vetëm një natë. Por, Poljani nuk e pati mbajtur premtimin, kanë kaluar tetëqind e katërmbëdhjetë vjet, ai është i pranishëm edhe sepse, posa hyri në qytetin e shenjtë, iu bashkua vëllezërve të tij kryq­ sot në mendjen e kujtesën e shumë njerëzve, jo vetëm të myslimanë­ tarë, që ishin kundër Salahudinit. Më vonë Salahudini i nënshtroi ata ve, por edhe të të krishterëve. dhe Poljanin e zuri rob, por në vend që të hakmerrej ndaj tij për shke­ Salahudini u shqua për trimërinë, guximin dhe modestinë e tij në ljen e premtimit, ai e fali atë dhe siguroi familjen e tij. kohët më të vështira që kaluan myslimanët. Kjo ka qenë periudha e Po ashtu Salahudini i fali të gjithë kryqtarët, që nuk kishin mundë­ shekujve njëmbëdhjetë e dymbëdhjetë, atëherë kur kryqtarët kishin si të paguanin taksën e caktuar nga ai, për lirimin e tyre . Liroi me EDITORIALI 7 8 EDUKATA ISLAME 82 mijëra kryqtarë të zënë rob dhe i detyroi anijet evropiane t’i bartnin tët e kohës me një respekt të ndërsjellë dhe me një rivalitet ushtarak. ata pa pagesë deri në Evropë. Salahudini pati sjellje tejet njerëzore Me rastin e plagosjes së Riçardit, Salahudini i ofroi atij shërbimet e ndaj pleqve, grave dhe fëmijëve. mjekut të tij personal. Në Arsuf, kur Riçardi humbi kalin e vet, Sala­ Kronisti arab i kohës së Salahudinit, ibnu Shedadi, rrëfen për një hudini i pati dërguar atij dy kuaj. Salahudini, po ashtu i dërgoi edhe shembull mirësie dhe sjelljeje të njerëzishme të Salahudinit, me se ai pemë të freskëta me akull për t’i mbajtur të ftohta lëngjet. (Salahudini) kishte treguar kulmin e qytetërimit islam: Një grua e kri­ Në anën tjetër, Riçardi i kishte propozuar Salahudinit, që motra e shterë, pas disfatës së kryqtarëve në Hittin dhe hyrjes së ushtrisë së tij të martohej me të vëllanë e Salahudinit, të cilin e kishte njohur Salahudinit në Jerusalem, nga paniku dhe rrëmuja e krijuar, kishte hu­ gjatë bisedave për arritjen e marrëveshjes paqësore, dhe Jerusalemi të mbur foshnjën e saj. Pas shumë përpjekjesh, ajo nuk mundi ta gjente ishte dhuratë e martesës së tyre. foshnjën, për se kishte alarmuar njerëzit e saj në mesin e kryqtarëve. Salahudini dhe Riçardi, në vitin 1192 nënshkruan marrëveshjen e Ata e patën këshilluar që të shkonte tek Salahudini, duke i thënë se ai Remlas, sipas së cilës Jerusalemi do të mbetej nën sundimin e mysli­ ishte shumë i mëshirshëm dhe do të bënte të pamundurën për t’ia gje­ manëve, me kusht, që të ngelte i hapur edhe për pelegrinët e krishterë. tur foshnjën. Gruaja, pa humbur kohë, u drejtua te kampi i Salahudinit Marrëveshja e kufizonte Mbretërinë Latine në një rrip të ngushtë prej dhe kërkoi ndihmën e ushtarëve të tij, të cilët e çuan te komandanti Tirit deri në Jaffa. Salahudin, i cili, posa mori vesh problemin e saj, u brengos shumë Salahudini vdiq më 4 mars 1193 në Damask, në moshën 56 vjeç. dhe i rrodhën lot. Menjëherë urdhëroi ushtarët të kërkonin foshnjën Kur bashkëpunëtorët e Salahudinit hapën arkën e tij, panë se vlera e të dhe t’ia kthenin s’ëmës. Pas pak kohe, ushtarët ia kthyen foshnjën në­ hollave që gjendeshin aty, nuk mjaftonte për kryerjen e ceremonisë së nës, të cilën dikush e kishte shitur. Nëna e mori foshnjën e saj, e për­ varrimit. Shumicën e të hollave të tij ai e shpërndante për akte bamirë­ qafoi dhe e shtrëngoi gjatë duke mos u besuar syve të saj. Të gjithë sie dhe për armatimin e ushtrisë. Ai u varros në xhaminë e Emevinjve njerëzit që ishin për rreth saj, filluan të qanin. Salahudini urdhëroi që në Damask asaj gruaje t’i sigurohej një kalë dhe të përcillej derisa t’i bashkohej Varri i tij vizitohet nga vizitorë të shumtë. Ai është simbol i qënd­ grupit të kryqtarëve, të cilët kishin lëshuar Jerusalemin. Edhe ky qe resës, krenarisë dhe bujarisë islame. Jeta e tij është bërë një mit i vër­ një shembull i sjelljes së heroit të Hittinit. tetë dhe ajo do të mbetet në kujtimin e shumë brezave e do të përcillet Është e njohur se, kur myslimanët morën Jerusalemin për herë të prej një brezi në tjetrin, sepse ai ishte ndërtues i historisë islame në parë, Omeri, halifi i dytë i myslimanëve, bëri marrëveshje me patriar­ mesjetë, në kohën kur myslimanët ishin në pritje të çlirimit dhe kun Sofranios për rregullimin e statusit të jomyslimanëve në qytetin e shpëtimit të Jerusalemit, qytet i shenjtë i tyre. shenjtë. Këtë marrëveshje Salahudini e zbatoi me përpikëri, pas më Kjo është arsyeja pse, shtatë shekuj më vonë, kur gjenerali francez shumë se pesëqind vjetësh.