Logistyka - nauka Ewa Iwanina 1, Krzysztof Lig ęza 2 Morskie terminale kontenerowe szans ą na rozwój polskich portów morskich na przykładzie Deepwater Container Terminal Gda ńsk Wstęp Historia powstania DCT w Gdańsku „Te same państwa i narody, które rozwinęły Port Gdańsk, położony w środkowej części Mo- swój byt, swoją ekspansję, swój dobrobyt w wolność, rza Bałtyckiego, jest jednym z najszybciej rozwijają- bez sztucznych zapór, oceniły jak wielką wartość cych się rejonów Europy, ważnym międzynarodo- posiada morze dla samodzielnej egzystencji i rozkwi- wym węzłem komunikacyjnym oraz idealnym miej- tu gospodarczego każdego z państw”, powiedział scem na stworzenie hubu przesyłowego dla ładun- kiedyś Eugeniusz Kwiatkowski. Jego słowa okazały ków do Petersburga oraz innych głównych portów się ponad czasowe. regionu. Zgodnie z obowiązującą w Unii Europej- Korzystając z bliskości morza tworzyły się por- skiej strategią odgrywa także znaczącą rolę jako ty morskie. Latami jednak zmieniał się ich charak- ogniwo Transeuropejskiego Korytarza Transporto- ter, dostosowując swój sposób funkcjonowania do wego nr VI łączącego kraje skandynawskie z Połu- warunków panujących na zewnętrz i wewnątrz dniowo-Wschodnią Europą (Rys.1). poszczególnych państw. 3 Czynnikami, które stymu- lowały ich rozwój były m.in.: sytuacja polityczno – gospodarcza, stopień automatyzacji i koszty proce- su przeładunku, połączenia z zapleczem i przedpo- lem portu ale również specjalizacja. Głównym grupami ładunkowymi obsługiwa- nym w były ładunki masowe przewożone luzem oraz drobnica, która była pakowana na paletach, w pakietach, wiązkach, skrzyniach, beczkach itp. Jed- nak pojawienie się kontenera zrewolucjonizowało sposób przemieszczania towarów. Dzięki takiemu „opakowaniu”, przewóz stawał się coraz łatwiejszy, szybszy i tańszy. W kwietniu br. obchodziliśmy już 55 rocznicę konteneryzacji morskich przewozów ładunków. Wydarzenie to zmieniło transport morski na tyle, iż obecnie największymi statkami obsługującymi przewóz ładunków na świecie są m.in. kontenerow- ce. Przewozi się nimi rocznie 350 mln kontenerów, a wpływy z przeładunków w obecnym dziesięciole- ciu wzrastał średnio o 10% rocznie. Dlatego rów- nież nasze największe porty (Gdańsk, Gdynia, Szczecin i Świnoujście) realizują rozbudowę portów pod kontem obsługi tego rodzaju ładunku. Rys. 1 Transeuropejski Korytarz Transportowy nr VI Źródło: http://www.portgdansk.pl/o-porcie/transeuropejski -korytarz-transportowy (10.08.2011 r.) 1 mgr inż., Ewa Iwanina, Akademia Marynarki Wojennej, wydział Do- wodzenia i Operacji Morskich. 2 dr Krzysztof Ligęza, Akademia Marynarki Wojennej, wydział Dowo- dzenia i Operacji Morskich. 3 A. Montwił, Logistyka" 1/11, 2011 r. Logistyka 5/2011 647 Logistyka - nauka Wzrost morskiego obrotu kontenerowego w Ministerstwie Infrastruktury, Paweł Adamowicz - w połowie lat 90-tych, zwiększone zapotrzebowanie prezydent miasta Gdańska oraz Henryk Liszka - na towary konsumpcyjne w Polsce, wzrost obrotów prezes Zarządu Hochtief Polska, podkreślili w swo- handlowych z innymi krajami UE, globalizacja, oraz ich wystąpieniach ogromną rolę terminalu zarówno standardy i wymogi nowoczesnej logistyki wskazy- dla Portu Gdańsk jak i w całej gospodarki morskiej wały na potrzebę budowy nowoczesnego, intermo- Polski oraz Unii Europejskiej. 8 dalnego terminala kontenerowego. Lokalizacja in- westycji w porcie gdańskim oferowała szereg uni- kalnych zalet takich jak np. głęboki tor wodny, nie- zbędny dla dostępu statków typu „Baltimax” 4, czy całoroczny dostęp do nabrzeża związany z brakiem zalodzenia i pływów morskich. Spośród spółek, które zgłosiły chęć do zaprojektowania, budowy i obsługi nowego, niezależnego, terminala– naj- większego tego typu na Bałtyku, wybrana została spółka DCT Gdańsk. 5 Przedstawiciele Zarządu Morskiego Portu Gdańsk SA oraz DCT Gdańsk SA 28 stycznia 2004 r. w Sali Czerwonej Ratusza Głównego w Gdańsku podpisali umowę dzierżawy terenów ZMPG SA 6 celem budowy i prowadzenia w Porcie Gdańskim głębokowodnego terminalu kontenerowego. Tereny Portu Północnego wydzierżawiono brytyjskiemu inwestorowi na 30 lat z opcją przedłużenia jej na kolejne lata. Była to największa w ostatnich latach inwestycja w polskiej gospodarce morskiej sytuują- ca Port Gdański w grupie czołowych bałtyckich por- tów uniwersalnych. Umowę podpisali: Andrzej Ka- sprzak, Prezes Zarządu ZMPG SA oraz James Sutc- liffe, Prezes spółki DCT Gdańsk SA. Przy podpisaniu umowy obecni byli m.in.: Charles Crawford, Amba- sador Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej; Brian Wilson, Doradca Premie- ra Wielkiej Brytanii ds. Gospodarczych; Jan Ryszard Kurylczyk, Wojewoda Pomorski; Jan Kozłowski, Marszałek Województwa Pomorskiego oraz Paweł Adamowicz, Prezydent Miasta Gdańska. 7 Rozpoczęcie budowy głębokowodnego termi- nalu kontenerowego w Porcie Gdańsk odbyło się 25 października 2005 roku. W uroczystości uczestni- czyli przedstawiciele wszystkich realizatorów przedsięwzięcia - m.in. Zarządu Morskiego Portu Gdańsk SA, DCT Gdańsk SA, Macquarie Bank, Banku DVB, koncernu budowlanego Hochtief, a także Mini- sterstwa Infrastruktury oraz Urzędu Miasta Gdań- ska. Zabierający głos: James Sutcliffe - prezes DCT Gdańsk SA, Andrzej Kasprzak - prezes Zarządu ZMPG SA, Witold Górski - podsekretarz stanu Rys. 2 Budowa DCT od 2005 -2007 r. Źródło: http://www.portgdansk.pl/o-porcie/zdjecia-z-realizacji- inwestycji?plsort=37 (10.08.2011 r.) 4 statek o maksymalnych wymiarach gabarytowych umożliwiających Terminal powstał nakładem ok. 190 mln EUR, żeglugę przez Cieśniny Duńskie. Wielkość statku ograniczona jest głębokością toru wodnego wynoszącą 15,4 m. Statki tej wielkości zali- był zatem największą inwestycją zrealizowaną cza się do klasy suezmax. Obecnie teoretyczne wielkości wymiarów w ostatnich latach w polskim sektorze morskim. statków przedstawiają się następująco: zanurzenie 15 m, szerokość 42– 48 m, długość 240–260 m, nośność 100-120 tysięcy DWT. http://mec.fundacjamorska.org/index.php/Baltimax 5 http://www.dctgdansk.pl/about/history (10.08.2011 r.) 6 Zarządu Morskiego Portu Gdańsk SA 8http://www.portgdansk.pl/wydarzenia/uroczyste-rozpoczecie- 7 http://www.portgdansk.pl/print.php?id=211&lg=pl (10.08.2011 r.) budowy-terminalu kontenerowego (12.08.2011 r.) 648 Logistyka 5/2011 Logistyka - nauka DCT rozpoczął działalność operacyjną 1 czerw- • 32 główne pola składowe kontenerów o po- ca 2007 r., kiedy to zawinął pierwszy komercyjny jemności ponad 18000 TEU; statek kontenerowy "Götaland” armatora Team • miejsce do składowania pustych kontene- Lines, który zabrał na pokład kontenery należące do rów o pojemności ok. 5000 sztuk; Hapag-Lloyd. W październiku tego samego roku • 336 podłączeń dla kontenerów chłodni- zakończona została realizacja pierwszego etapu czych; budowy terminalu (Rys.2), w wyniku której uzyskał • 5 hektarów utwardzonych placów składo- on roczną zdolność przeładunkową 500 tys. TEU. wych przeznaczonych do składowania ła- Tym sposobem po dwóch latach od czasu rozpoczę- dunków Ro-Ro i innych; cia budowy oddano do użytku jeden z najnowocze- • magazyn konsolidacyjny (o pow. 7200m²) śniejszych morskich terminali kontenerowych na z rampą samochodową, oraz miejscem prze- polskim wybrzeżu. znaczonym do jego dalszej rozbudowy; W ciągu niecałych czterech lat swojego funk- • bocznicę kolejową: 2×1000m całkowitej cjonowania DCT stał się liderem w obsłudze impor- długości torów, mogącą obsługiwać pociągi tu i eksportu ładunków oraz hub’em przeładunko- do 618 metrów bez konieczności dzielenia, wym dla St. Petersburga i innych portów regionu kolejowy punkt zdawczo odbiorczy a w pla- Morza Bałtyckiego. Jak wykazują statystyki z roku nach jest dalsza rozbudowa torowiska oraz na rok zwiększa się ilość (nawet dwukrotnie) prze- montaż suwnicy kolejowej; ładowywanych w nim TEU. Jego budowa okazała się • parking dla ponad 100 samochodów cięża- tzw. „strzelam w dziesiątkę”. Terminal kontenerowy rowych wraz z zapleczem sanitarnym; o odpowiednich parametrach jak ten zrealizowany • kompleks bramowy nadzorowany całodo- w Porcie Gdańsk jest niezwykle potrzebny i zapew- bowo przez ochronę i monitoring CCTV, za- nia rozwój nie tylko polskim portom morskim ale pewniający możliwość radiowej identyfika- i całej polskiej gospodarce. cji kontenerów oraz posiadający wbudowa- ne sensory radiologiczne; Infra- i suprastruktura DCT • 756m² w pełni wyposażonego warsztatu wraz z zapleczem technicznym; Większa część terminalu jest posadowiona na • budynek administracyjny o pow. 3000m² sztucznie usypanym lądzie. Pirs ma ok. 21 z 44 ha z przestrzenią biurową DCT Gdańsk, Urzędu powierzchni, 650 m długości nabrzeża, szerokość Celnego i Straży Granicznej; 12 315 m oraz dwa stanowiska statkowe - jedno o dłu- • Graniczny Posterunek Kontroli Weteryna- gości 265 m i głębokości 13,5 m oraz drugie o dłu- ryjnej; gości 385 m i głębokości 16,5 m. 9 • zdolność przeładunkową do 650000 TEU Doskonała lokalizacja, pozwalająca przyjmo- przy dostępności 3 dźwigów, planowana wać przez cały rok największe z pływających po zdolność przeładunkowa do 1000000 TEU Bałtyku statki oraz jakość i szybkość ich obsługi, (Październik ’11); gwarantowana jest zarówno najnowocześniejszym • produktywność nabrzeża do 90 ruchów go- sprzętem przeładunkowym, jak i dobrze przeszko- dzinę; loną załogą. Zapewnia to DCT sukces i bicie kolej- • 3 dźwigi typu post-Panamax Liebherr ship nych rekordów. 10 to shore (STS), o zdolności przeładunkowej DCT Gdańsk mając na uwadze zwiększające do 58t, 40/50 ton udźwigu w pojedyn- się potrzeby rynku inwestuje w infrastrukturę czym/podwójnym unosie o wysięgu 18 rzę-