T.C SELÇUK ÜN ĐVERS ĐTES Đ SOSYAL B ĐLĐMLER ENST ĐTÜSÜ GAZETEC ĐLĐK ANAB ĐLĐM DALI KONYA V ĐLAYET GAZETES Đ YÜKSEK L ĐSANS TEZ Đ Danı şman Yrd.Doç.Dr. Bünyamin AYHAN Hazırlayan Mehmet AKYÜZ KONYA–2009 i ĐÇĐNDEK ĐLER ĐÇĐNDEK ĐLER .......................................................................................................... I ÖNSÖZ ...................................................................................................................... V ÖZET ......................................................................................................................... VI SUMMARY ............................................................................................................... VII GĐRĐŞ ......................................................................................................................... 1 I. BÖLÜM KONYA V ĐLAYET GAZETES Đ'N ĐN K ĐML ĐK B ĐLG ĐLER Đ VE TEKN ĐK YÖNÜ 1.Konya Vilâyet Matbaası ......................................................................................... 12 2.Gazetenin Kimlik Bilgileri ...................................................................................... 15 2.1 Gazetenin Kurulu şu ve Đsmi ............................................................................. 15 2.2 Gazetenin Dili .................................................................................................. 16 2.3 Gazetenin Sahibi .............................................................................................. 16 2.4 Gazetenin Yazar Kadrosu ................................................................................ 16 2.4.1 Ebubekir Hâzim Tepeyran ..................................................................... 17 2.4.2 Mehmet Galip ........................................................................................ 18 2.4.3 Seyyid Mehmet Celâleddin .................................................................... 18 2.4.4 Hamdizâde Mahbub ............................................................................... 18 2.4.5 Tophaneli Sabri Bey .............................................................................. 19 2.4.6 Halil Kâzım Hüsnü ............................................................................... 19 2.4.7 Abdülkadir Erdo ğan ............................................................................... 19 2.4.8 Naci Fikret Ba ştak ................................................................................. 20 2.4.9 Muzaffer Hamid ..................................................................................... 20 2.4.10 Server Rıfat Đskit .................................................................................. 21 2.4.11 Yusuf Mazhar ..................................................................................... 21 2.5 Ücret Bilgileri ve Abonelik Sistemi ................................................................. 21 2.6 Basım Yeri ve Đdarehanesi ............................................................................... 22 2.7 Tirajı ve Gelir Kaynakları ................................................................................ 23 3. Teknik Özellikler ................................................................................................... 24 3.1 Sayfa, Sütün ve Ebadı ...................................................................................... 24 3.2 Mizanpajı ......................................................................................................... 25 i II. BÖLÜM GAZETEN ĐN ÇIKI Ş AMACI VE YAYIN POL ĐTĐKASI 1. Amacı, Yayın Politikası, Đnceledi ği Konular ve Koleksiyonları ..................... ..28 1.1 Amacı, Yayın Politikası ............................................................................. ..28 1.2 Đnceledi ği Konular ...................................................................................... ..31 1.3 Koleksiyonları ............................................................................................ ..35 2. Dönemin Olaylarının Gazeteye Yansımaları .................................................. ..36 2.1 Đç Olaylar .................................................................................................... ..37 2.2 Dı ş Olaylar ................................................................................................. ..41 III. BÖLÜM KONYA V ĐLAYET GAZETES ĐNE GÖRE KONYA 1.Ekonomi ................................................................................................................ 44 2. E ğitim ................................................................................................................ 52 3. Sa ğlık ................................................................................................................ 56 4. Adli Vakalar ........................................................................................................... 59 5. Tabii Felaketler ..................................................................................................... 60 6. Sosyo-Kültürel Hayat ............................................................................................ 61 7.Gazete’nin Di ğer Gazetelerle Olan Đli şkisi ............................................................. 63 8. Đlânlar ................................................................................................................ 64 SONUÇ ...................................................................................................................... 67 KAYNAKÇA ............................................................................................................ .70 EKLER ...................................................................................................................... 74 ii T.C. SELÇUK ÜN ĐVERS ĐTES Đ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlü ğü BĐLĐMSEL ET ĐK SAYFASI Bu tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel eti ğe ve akademik kurallara özenle riayet edildi ğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik davranı ş ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunuldu ğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalı şmada ba şkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldı ğını bildiririm. Öğrencinin Adı Soyadı Mehmet AKYÜZ Đmza iii T.C. SELÇUK ÜN ĐVERS ĐTES Đ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlü ğü YÜKSEK L ĐSANS TEZ Đ KABUL FORMU 10. Mehmet Akyüz tarafından hazırlanan Konya Vilâyet Gazetesi ba şlıklı bu çalı şma ……../……../…….. tarihinde yapılan savunma sınavı sonucunda oybirli ği/oyçoklu ğu ile ba şarılı bulunarak, jürimiz tarafından yüksek lisans tezi olarak kabul edilmi ştir. Ünvanı, Adı Soyadı Ba şkan Đmza Ünvanı, Adı Soyadı Üye Đmza Ünvanı, Adı Soyadı Üye Đmza iv ÖNSÖZ Osmanlı Devleti’nde ilk basın faaliyetleri Đstanbul merkezli olmu ştur. Devletin yapmak istedi ği ıslahatları, halka vasıtasız anlatma amacıyla Takvim-i Vekayi, çıkarılmı ş ancak, etkisi daha çok, Đstanbul ve çevresine münhasır kalmı ştır. Bu etkiyi yaymak için 1864 yılında Vilâyet Nizamnâmesi yayınlanmı ştır. Osmanlı idari yapısında bir çok yenili ğe imza atan bu nizamname, Osmanlı Devleti basın ya şamında da bir yenili ği ba şlatmı ş, hakimiyet altında buluna balkan toprakları, Orta Do ğu ve Anadolu'da, vilâyet merkezli gazeteler çıkarılmaya ba şlanmı ştır. Resmi gazete hüviyetindeki bu yayınlar, yayınlandıkları ilin ilk gazeteleri olmu ştur. Bu gazetelerden biri de Konya Vilâyet Gazetesi’dir. Vilâyetlerdeki, sosyo-ekonomik, siyasi ve kültürel olaylarının aydınlatılmasında önemli bir yere sahip olan vilâyet gazeteleri üzerinde yapılan ara ştırmaların sayısı çok azdır. Konya vilâyetine ba ğlı, Isparta, Burdur, Antalya, Ni ğde, Aksaray, Karaman'da da yayınlanıyor olması sebebiyle önemi daha da artan Konya Vilâyet Gazetesi, iyi analiz edilmelidir. Çalı şma, bu alandaki eksikli ğin giderilmesine katkıda bulunmak ve dönemin anla şılmasını sa ğlamak amacıyla gerçekle ştirilmektedir. Bu dü şüncelerle öncelikle beni böylesine önemli bir konu üzerinde çalı şmaya sevk eden ve çalı şmamda maddî ve manevî katkılarını esirgemeyen saygıde ğer hocam Yrd. Doç. Dr. Caner ARABACI'ya olan duygularımı kelimelerle ifade etmek mümkün de ğildir. Ayrıca, çalı şmamın her a şamasında beni yönlendiren, verdikleri fikirlerle çalı şmamın şekillenmesinde önemli rol oynayan saygıde ğer hocalarım Yrd. Doç. Dr. Bünyamin AYHAN, Yrd. Doç. Dr. Hakan AYDIN’a, metin okumalarında yardımlarını esirgemeyen ve eski harfleri okumada ders aldı ğım Musa KARAO ĞLU’na, çalı şma süresince manevî desteklerini esirgemeyen, ba şta sevgili e şim Aslıhan Ülkü AKYÜZ, çalı şmamı, meraklı gözlerle seyreden biricik o ğlum Şükrü Furkan AKYÜZ ve aileme, arkada şlarım Ahmet Han HORASAN, Mustafa L ĐMONCU’ya, gerekli dokümanların toplanması a şamasında yardımlarını esirgemeyen ve akademik hayatımın şekillenmesinde büyük katkısı olan Yusuf BAYDAR’a olan borcum te şekkürün ötesindedir. v ÖZET Vilâyet gazeteleri yayınlandıkları ilin ilk gazeteleri olmu ş ve yayınlandıkları ilde halkın fikrî seviyesinin geli şmesi ve her türlü medeni geli şmeden haberdar edilmesi ve e ğitim görevini yerine getirmi şlerdir. Ara ştırmanın konusu olan Konya Vilâyet Gazetesi çok uzun soluklu bir geçmi şe sahiptir (1869-1932). Konya’da yerel gazetecili ği, uzun süre tek ba şına Konya Vilâyet Gazetesi temsil etmi ştir. Ara ştırmada; Osmanlı Devletinde ilk basın faaliyetleri, ilk gazeteler ve Osmanlı Devleti’nde çıkan vilâyet gazeteleri ve özelliklerine de ğinilmesinin ardından birinci bölümde Konya Vilâyet Gazetesi’nin kimlik bilgileri ve teknik yönü, ikinci bölümde