ISSN: 1380-8915 nr 116 Zambia Nieuwsbrief Kwartaalblad van de Stichting Werkgroep Zambia nr. 116 dec 2006 Beste Lezer De redactie was blij verrast met veel bijdragen van diverse kanten, inclusief INHOUD bijpassende foto’s. Vandaar dat u een superdikke Zambia Nieuwsbrief Politiek Binnenland 2 ontvangt. Verkiezingen (Thera Rasing) 6 Het belangrijkste onderwerp is ongetwijfeld de verkiezingen. Onze eigen Binnenland 7 redacteur in Nederland bespreekt de uitslag: zittend president Mwanawasa Economie 8 kreeg 43% van de stemmen, ruim meer dan Sata (29%) en Hichilema (25%); Landbouw en Voedsel 10 in het parlement is de MMD verreweg de grootste partij, die echter net geen Energie 12 absolute meerderheid heeft. Mijnbouw 13 Vanuit Zambia zelf geeft Thera Rasing op de UNZA een impressie van de verkiezingen, beschrijft een rondtrekkende Dick Jaeger zijn indruk en kijkt Gezondheidszorg 14 Een jaar Ambassadeur in Zambia 16 ambassadeur Middeldorp terug op het verkiezingsproces. Samen met de EU- waarnemers onder leiding van de Belgische diplomaat Neyts zijn zij allemaal Werkbezoek Chipata en Lundazi 18 zeer positief over hoe het nu gelopen is. De uitslag wordt dan ook niet in Natuur & Milieu 19 twijfel getrokken. De diverse bijdragen hierover geven een mooi beeld. Toerisme 20 NL ondernemer; Safari Lodge 21 Terugkijken is een gemeenschappelijke noemer in een aantal bijdragen. Dick Reisimpressie: Dick Jaeger 22 Jaeger vergelijkt het Zambia dat hij nu aantreft met zijn ervaring van 40 jaar Transport 24 geleden en de eerste Unza-docent, Pat Hiddleston, neemt ons ook 40 jaar mee terug naar de oprichting van de Unza. De ambassadeur beschouwt voor ons Onderwijs 25 zijn eerste jaar als ambassadeur en is positief over de ontwikkelingen. UNZA the first 40 years 26 Religie, Cultuur, Boulevard 27 Het ondernemingsklimaat in Zambia is een Vrouwen 29 belangrijk item bij economie. Op een ranglijst Kinderen 30 waarin dit met indicatoren kwantitatief wordt Sport 31 gemaakt prijkt Zambia op plaats 102 en is daarmee gedaald ten opzichte van 2005. De Nederlandse Initiatieven: Joy of Toy 32 ondernemer in Zambia, Tjisse Kamstra, heeft daar Initiatieven: Junior Tembo 33 in de toeristenbranche niet zo’n last van met een Initiatieven: Namwala 34 steeds beter lopende Safari Lodge in Livingstone. KerkInActie ontvangt Zambianen 35 Hij staat centraal in onze vierde aflevering in de Agenda, Nieuws 36 reeks Nederlandse ondernemers in Zambia. Plezier in het weeshuis van Junior Tembo De inzendingen over lokale activiteiten in Zambia vanuit Nederland zijn in deze ZNB ruim vertegenwoordigd met opbouwwerk voor scholen bij Chinsali en Namwala en voor weeskinderen in Kaoma. Ook de bijdrage van Nederland via Kleine Ambassade Projecten rond Lundazi komt aan bod. Hoe Zambianen tegen Nederland aankijken kunt u proeven uit een verslag van een delegatie die eind oktober op uitnodiging van KerkInActie in Nederland was. Gelukkig kunt u verder veel positieve berichten lezen over onder meer de toenemende mijnbouwactiviteiten, een uitbreiding van het elektriciteitsnet, een record voorraad opgekochte maïs (volgens de laatste berichten zelfs 380.000 ton), een nieuw Zambiaans jeugdjournaal, het winnen van de voetbalbeker van zuidelijk Afrika (Cosafa) en de bouw van een brug bij Chembe. De negatieve berichten over vervuiling bij Kabwe, verkeersongelukken en stabiel slechte situatie rond Aids (en onlangs weer opkomende choleragevallen) zijn daarbij gelukkig in de minderheid. We wensen u met deze superdikke nieuwsbrief veel leesplezier, fijne feestdagen en een inspirerend 2007 toe. ZNB 116 -1/ dec 2006 Binnenlandse politiek uit in Lusaka en in mindere mate op de flexibele Politiek de Copperbelt. De agressie richtte zich werkwijze die vooral tegen de Post omdat die krant de verkiezingen Geslaagde verkiezingen al heel vroeg een overwinning van tot een succes Mwanawasa voorspeld had op basis maakte. De De algemene van een zogenaamde exit poll. Later k a t h o l i e k e verkiezingen veroordeelde Sata het geweld en zei de bisschoppen voor president, verkiezingsuitslag te accepteren ondanks waren niet zo p a r l e m e n t het feit dat de verkiezingen oneerlijk juichend, maar en gemeente verlopen waren. Hichilema, de kandidaat ze feliciteerden hebben een van de United Democratic Alliance M w a n a w a s a Sata stemt (opzich)zelf o v e r w i n n i n g (UPND, UNIP en FDD) verzocht de zonder reserves. opgeleverd voor Opperrechter de uitslag niet te bevestigen president Levy voordat hertellingen gehouden zouden Bishops applaud Winner Mwanawasa en worden. Ernest Sakala ging hier niet op Mwanawasa de Movement in. De twee verliezers gaan de uitslag Hoewel Sata de presidentsuitslag Mwanawasa stemt (op zich)zelf) for Multiparty niet aanvechten voor de rechtbank omdat D e m o c r a c y accepteerde heeft hij een team de resultaat van die petities toch altijd in van advocaten geformeerd om de (MMD). Hij haalde in de het voordeel van de regering is. presidentsverkiezingen niet de 51%, parlementsverkiezingen aan te vechten. maar wel 43% van het aantal uitgebrachte Reacties waarnemers en Er worden hertellingen gehouden die, stemmen. Een voorsprong van 13% op met name in Ndola, discrepanties tonen de naaste rivaal maakt deze uitslag veel kerken met de tellingen van de kiescommissie. overtuigender dan de uitslag van 2001. MMD heeft geen parlementaire Anders dan in 2001 zijn de waarnemers meerderheid. Het winnen of verliezen en met name die van de Europese Unie van een paar zetels kan dus veel Teleurgestelde oppositie tevreden. uitmaken voor de machtsverhoudingen Desalniettemin accepteren de verliezers Zambia's Democracy on right tussen parlement en president. de uitslag nauwelijks. De eerste uitslagen (P 8/10/06 ;TZ 29/9; 1,7,18/10/06; Catholic Information gaven een grote winst voor Michael Sata Path – EU Service for Africa 13/10/06; IRIN 15/10/06; Swissinfo 2/10/06) en zijn Patriotic Front (PF). Sata zag de Toch zei de EU-vertegenwoordiger dat zege al binnen zijn bereik, maar verloor het juridische kader van de verkiezingen die voorsprong definitief toen de uitslagen verbeterd moet worden en dat de Verkiezingsuitkomsten uit rurale gebieden binnenkwamen. oppositie gelijke kansen moet krijgen Zijn onmiddellijke reactie was: "Als in de campagne. De kerken waren Stad en platteland dit geen gestolen verkiezing was, dan ook positief. UCZ's Monitoring Team zou ik hem verslaan". Sata's supporters feliciteerde de kies-commissie onder Polls in Zambia worden beter en het werden gewelddadig en er braken rellen leiding van rechter Irene Mambilima met was voor de verkiezingen al duidelijk dat Mwanawasa en de MMD zouden winnen, gevolgd door Sata en het PF, terwijl Hichilema en het UDA derde zouden worden. De omvang van Sata's aanhang was niet verwacht en het was niet voorspeld hoe massaal hij in de Copperbelt steden en Lusaka zou winnen. Levy declared Winner De situatie in Lusaka is typerend: PF won alle parlementszetels in de stad, maar de meer rurale districten, Chongwe en Kafue kozen een MMD lid voor het parlement. De situatie was hetzelfde op de Copperbelt. Als we kijken naar provinciale hoofdsteden in provincies waar het PF niet sterk was zien we, behalve in North-Western Province, hetzelfde. Sata was eerste in Kabwe Central met 43 %, terwijl hij in heel ZNB 116 -2/ dec 2006 ZNB 116 -3/ dec 2006 Binnenlandse politiek hebben. Veertig procent van de aanhang van Hichilema komt uit Ben Mwila die de grote kracht was Southern Province, waar UPND ook in achter NDF de groepering van 'briefcase 1991 dominant was. Central en Lusaka parties' op platform van Bemba sprekers Provinces leverden ook wat aanhang won (8191 stemmen) als kandidaat voor die geconcentreerd was in het zuiden die groepering net aan van de MMD waar veel Tonga's wonen. Hichilema kandidaat (7965 stemmen) in Nchelenge, was bijvoorbeeld eerste in Chilanga Luapula. met 38%, tweede in Kafue met 37% De andere NDF kandidaat, Dan Pule, en tweede in Chisama met 35%. De eindigde als vierde in Bangweulu andere partijen in de UDF alliantie, kiesdistrict, Samfya. FDD en vooral UNIP waren sterk Central Province maar 14% scoorde. in Eastern Province en Lusaka. Die Er waren ook opvallende afwezigen Sata kreeg in Eastern Province maar 11% leidende positie zijn ze kwijtgeraakt aan in deze partijverkiezingen; V.J. van de stemmen. Maar hij behaalde als PF in Lusaka en aan MMD in Eastern Mwaanga stond normaal in Mufulira als derde 31% van de stemmen in Chipata Province. parlementskandidaat. Hij deed dit keer Central en dat is niet veel minder dan de niet mee. Dipak Patel leek onaantastbaar 34% die Mwanawasa als nummer één Zijn alleen personen in Lusaka Central en stond ook niet. haalde. In Southern Province waren 4% Zagen deze veteranen de victorie van PF van de uitgebrachte stemmen voor Sata, belangrijk? al aankomen? Ex-MMD vice-president maar in Livingstone was hij derde met De wijdverbreide opvatting dat Nevers Mumba was ook een prominent 19%. In Western Province deed Sata Zambiaanse politiek alleen om afwezige. Hij wou als PF kandidaat staan het iets beter dan in Southern Province- personen gaat, klopt niet helemaal. in Chinsali, maar werd niet als zodanig 7%- maar in Mongu Central behaalde Het is bijvoorbeeld tekenend dat de geaccepteerd. De meest belangrijkste hij als tweede 15%. Er lijkt zich voor grondwetsherzieningen totaal geen MMD verliezer was vice-president het eerst in Zambiaanse verkiezingen rol in de campagne gespeeld hebben. Lupande Mwape. een belangentegenstelling tussen stad en Er is ook niets gerapporteerd van het (www.electcom.org.zm/results/index.html -) platteland te manifesteren. voornemen van OASIS om campagne te voeren tegen degenen die hun eisen MMD meer nationale over grondwetsherziening niet steunen. partij Aan de andere kant is het MMD beleid over kunstmest en maïs waarschijnlijk Copperbelt en Lusaka samen leveren, debet aan hun steun op het platteland. inclusief de omringende rurale De minister van Landbouw, Mundia districten, niet meer dan ongeveer Sikatana, was uitzonderlijk actief.