ANALIZA PROVEDBE KRITERIJA ZA [KOLSKE NAZIVE I OBILJE@JA Ova publikacija ura|ena je uz pomo} Evropske unije. Sadr`aj publikacije isklju~iva je odgovornost Fondacije lokalne demokratije i ni u kom slu~aju ne predstavlja stanovi{ta Evropske unije. Sarajevo, august 2008. Bilten br. 7 • Izdava~: Fondacija lokalne demokratije Sarajevo • Za izdava~a: Jasmina Mujezinovi} • Ure|iva~ki kolegij: Edin Bi{~evi} (urednik), Jasmina Mujezinovi}, Saliha \uderija, Edita Pr{i}, Aleksandar Mileti}, Emina Pand`o-Hasanbegovi}, Natalija Petri}, Minja Damjanovi}, Miroslav Samard`i}, Amra Seleskovi}, Edin Atli}, Enisa Maksumi} • Lektura: Ena Begovi} • [tampa: CPU Sarajevo • Za informacije obratite se Fondaciji lokalne demokratije, Radi}eva 11, 71 000 Sarajevo, Bosna i Hercegovina • Tel/Fax: + 387 33 236 899, 237 240; e-mail: [email protected], [email protected] • Web: www.fld.ba • Godina izdavanja: 2008. FONDACIJA LOKALNE DEMOKRATIJE Fondacija lokalne demokratije (FLD) je organizacija koja se dugi niz go- dina (od 1996.) bavi promocijom i za{titom ljudskih prava. NVO Fondacija lokalne demokratije osnovana je 2003. godine kao pra- vna nasljednica Ambasade lokalne demokratije Barcelona – Sarajevo, sa osnovnim ciljem doprinosa razvoju civilnog dru{tva podr`avanjem i implementacijom projekata koji promoviraju ljudska prava, poma`u razvoju nevladinog sektora anga`iranog na demokratizaciji dru{tva, kao i projektima o~uvanja i za{tite prirodnih i kulturnih vrijednosti na teritoriji Bosne i Hercegovine. Tokom svoga postojanja Fondacija lokalne demokratije je, izme|u osta- log, implementirala i niz dugogodi{njih projekata kojima se prepozna- la potreba i pru`ila podr{ka najugro`enijim kategorijama stanovni{tva u Bosni i Hercegovini. Rad FLD-a podrazumijeva i usku saradnju sa mnogim vladinim i ne- vladinim sektorima na dr`avnom, entitetskom, kantonalnom i op}in- skom nivou. Ovakvo djelovanje FLD-a utjecalo je na ~injenicu da je da- nas Fondacija lokalne demokratije postala pouzdan partner naprijed navedenim subjektima u uspje{noj realizaciji projekata. Fondacija lokalne demokratije postala je organizacija koja zauzima je- dnu od vode}ih pozicija u nevladinom sektoru u Bosni i Hercegovini. Analiza provedbe kriterija za {kolske nazive i obilje`ja • 3 SADR@AJ Sa`etak............................................................................................................. 6 1. Uvod ........................................................................................................... 8 1.1. Nosioci projekta................................................................................ 9 1.2. Korisnici projekta............................................................................ 10 1.3. Ciljevi i o~ekivani rezultati projekta ........................................... 10 1.4. Vrijednosti projekta ....................................................................... 11 2. Metodologija........................................................................................... 12 2.1. Uspostava Koordinacionog tijela................................................. 12 2.2. Razvoj monitoring metodologije................................................. 14 2.2.1. Plan obilaska {kola .................................................................. 14 2.2.2. Konstrukcija anketnog upitnika i baze podataka ................... 16 2.2.3. Utvr|ivanje na~ina ocjenjivanja dobivenih podataka ............ 16 2.3. Priprema monitoring timova........................................................ 18 2.4. Realizacija monitoring kampanje ................................................ 18 2.4.1. Tuma~enje dobivenih podataka ............................................... 22 2.4.2. Uzorak ..................................................................................... 23 3. Rezultati................................................................................................... 25 3.1. Kriterij za {kolske nazive............................................................... 26 3.2. Kriterij za {kolske simbole............................................................. 29 3.3. Kriterij za {kolske manifestacije................................................... 32 3.3.1. [kole ~iji je stepen po{tivanja kriterija za {kolske manifestacije upitan ................................................................ 34 3.4. Odbijena saradnja .......................................................................... 36 4 4. Iskustva sa terena .................................................................................. 38 4.1. Op}i utisak o {kolama.................................................................... 38 4.2. (Ne)ljubaznost u odnosu sa anketarima / volonterima ........... 43 4.3. Stanje {kolskih objekata ................................................................ 43 5. Ministarstva ............................................................................................ 47 5.1. Ministarstvo za ljudska prava i izbjeglice .................................. 47 5.2. Federalno ministarstvo obrazovanja i nauke............................. 49 5.3. Ministarstvo prosvjete i kulture Republike Srpske................... 51 6. Zaklju~ak ................................................................................................ 52 6.1. [kole koje ne zadovoljavaju kriterije .......................................... 52 6.2. Op}i dojam ...................................................................................... 52 7. Prilozi ....................................................................................................... 54 Analiza provedbe kriterija za {kolske nazive i obilje`ja • 5 SA@ETAK [kole, osim svoje obrazovne funkcije, predstavljaju i odgojne ustanove koje se, pored porodice, smatraju najva`nijom institucijom u kojoj se odvija proces socijalizacije. [kole su odgojno-obrazovne ustanove koje se posmatraju kao zajedni- ce djelovanja svih njenih subjekata (u~enika, nastavnika, roditelja i dr.) sa nastavom kao sredi{njim poljem njezina djelovanja. Subjekti nasta- vom sti~u znanja, vje{tine, sposobnosti i navike (manifestna funkcija obrazovanja). U {kolama se sklapaju i prijateljstva, upoznaju razlike, ra- zvijaju dru{tvene vje{tine komuniciranja i sl. (latentna funkcija obrazo- vanja). [kolstvo, odnosno obrazovanje, ima zna~ajnu funkciju u svakom dru{- tvu. Zbog va`nosti obrazovanja svaka vlast `eli odrediti njegovu kon- cepciju i sadr`inu, kako bi preko najsna`nijeg instrumenta dru{tvene percepcije i oblika socijalizacije pojedinci prihvatili vrijednosti i norme sistema. Zbog ove ~injenice dr`ave preuzimaju brigu finansiranja obra- zovanja. Pored toga, u sadr`ajnom smislu poku{avaju kroz obrazova- nje utvrditi dru{tvene norme i vrijednosti i izgraditi osje}anje pripa- dnosti svojoj zajednici, dru{tvenoj grupi, religiji itd. Preko {kolovanja se oblikuju svijest i gledi{te pojedinca, odnosno {kola priprema pojedinca za njegovu ulogu u dru{tvu. [kola je most izme|u porodice i dru{tva kao cjeline. Zbog ~injenice da se obrazovanjem sna`no mijenja struktura dru{tva, Fondacija lokalne demokratije pokrenula je projekt pod nazivom “Mo- nitoring i analiza provedbe Kriterija za {kolske nazive i obilje`ja” koji fi- nansira Evropska unija, s osnovnim ciljem podr{ke stvaranju preduvje- ta za samoodr`ivi povratak i reintegraciju manjinskih povratnika u lo- 6 kalne zajednice, kroz zadovoljenje posebnih potreba i prava djece ma- njinskih povratnika, a koji se odnosi na “Kriterije za {kolske nazive i simbole”. Ovaj bilten se sastoji od osnovnih informacija vezanih za ovaj projekt, za tok njegove implementacije i analizu dobivenih rezultata. Radi lak{e preglednosti, pisan je jednojezi~nom varijantom na bosan- skom jeziku, a kako bi se izbjegla i dodatna pitanja vezana za gender senzibilizaciju, gdje god je to bilo mogu}e, ispo{tovani su oblici za mo- cijske parove. Analiza provedbe kriterija za {kolske nazive i obilje`ja • 7 1. UVOD “Odgoj je va`niji od obrazovanja, odgajati... ni suca ni vojnika, nego ~ovjeka.” Jean-Jacques Rousseau Obrazovanje kao klju~ni element formiranja li~nosti pojedinca i razvo- ja kadra u dru{tvu zanemareno je u Bosni i Hercegovini tokom i nakon posljednjeg rata (1992-1995). Kada se ka`e zanemareno, misli se na za- nemarivanje njegove osnovne funkcije, odnosno obrazovno-odgojne, a u~enici su ve}inom suo~eni sa politi~kim i upitnim historijskim elemen- tima. Plan i program, kao i ure|enje {kolskih zgrada nakon posljednjeg rata su organizirani na na~in da se potenciraju gore navedeni elemen- ti, a zanemaruje se odgojno-obrazovna funkcija. Kako bi se gore navedeni sporni elementi izmijenili i pobolj{ala op}a slika unutar bosanskohercegova~kog obrazovanja, 5. marta 2002. godi- ne donesen je “Privremeni sporazum o zadovoljavanju posebnih potre- ba i prava djece povratnika” koji su potpisali ministri obrazovanja Re- publike Srpske i Federacije Bosne i Hercegovine. Sukladno ovom Spo- razumu, 13. novembra 2002. godine od strane entitetskih i kantonalnih ministara obrazovanja usvojen je “Plan provedbe Privremenog spora- zuma o zadovoljavanju posebnih potreba i prava djece povratnika” i u skladu sa ~lanom V ovog plana formiran je “Odbor za koordinaciju pro- vedbe Privremenog sporazuma o zadovoljavanju posebnih potreba i prava djece povratnika”, u ~ijem sastavu se nalaze predstavnici entitet- skih i kantonalnih ministarstava obrazovanja. Prema prijedlogu “Odbora za koordinaciju Privremenog sporazuma o zadovoljavanju posebnih potreba i prava djece povratnika”, a u skladu 8 sa “Planom provedbe Privremenog sporazuma o zadovoljavanju