Teylers Museum Jaarverslag 2010 Jaarverslag 2010 Teylers Museum Jaarverslag 2010 Teylers Museum is genoemd naar Pieter Teyler van der Hulst (1702-1778), Inhoudsopgave een vermogende Haarlemse zijdefabrikant en bankier. Levend in de tijd van de Verlichting had hij grote belangstelling voor kunst en wetenschap. In zijn tes tament bepaalde hij dat zijn vermogen moest worden ondergebracht in een stichting die onder meer de bevordering van kunst en wetenschap tot doel had. 5 Missie 58 Financieel verslag De uitvoerders van Teylers testament besloten een openbaar museum te bouwen 58 Verslag van de Raad van Toezicht waarin voorwerpen van kunst en wetenschap verenigd zouden worden. Teylers 6 Subsidiënten en begunstigers 59 Toelichting op de jaarrekening 2010 Museum is hiermee het enige museum dat in die tijd voor en door burgers werd van Teylers Museum in 2010 60 Winkel gebouwd. Een museum vanuit een ideaal geboren en gefinancierd uit particulier 61 Financieel overzicht kapitaal, zonder enige betrokkenheid van welke overheid dan ook, was een 9 Voorwoord revolutionair concept. 62 Stichtingen In het museum werden boeken aangekocht voor studie, natuurkundige instru- 11 Foreword 62 Teylers Stichting menten voor het geven van demonstraties en tekeningen voor het houden van 62 Gelieerde Stichtingen kunstbeschouwingen. Fossielen en mineralen speelden een rol bij de openbare 24 Teylers Museum op weg naar 65 Overige Stichtingen lessen. Teylers Museum groeide zo uit tot een centrum van eigentijdse kunst Werelderfgoed en wetenschap. Hier konden burgers de laatste kennis opdoen over de natuur- 66 Bijlagen kunde, de tekenkunst, de ontwikkeling van het leven op aarde en nog veel meer. 28 Teylers Museum on its way 66 1 Tentoonstellingen Het museum leverde zo een belangrijke bijdrage aan de democratisering van to World Heritage 67 2 Lezingen door externe personen, kennis. in samenwerking met Teylers Museum De Ovale Zaal die achter Teylers woning in de Damstraat werd gebouwd, opende 33 Presentaties en publiek 68 3 Aanwinsten in 1784 zijn deuren voor bezoekers en is sindsdien vrijwel onver anderd gebleven. 33 Tentoonstellingen 71 4 Bruiklenen Teylers Museum is hiermee het eerste museum van Neder land, dat vanaf het 37 Publieksbegeleiding 73 5 Externe activiteiten en publicaties eind van de 18de eeuw onafgebroken voor het publiek is opengesteld en waar de 43 Bezoekers van medewerkers collecties in hun authentieke samenhang te zien zijn. Nergens anders in de wereld 75 6 Bestuur en personeel is een 18de-eeuws museuminterieur zo gaaf bewaard gebleven. 46 Gebouw en collecties 78 7 Organogram van Teylers Museum 46 Restauratie Teylers Museum 48 Collectie Spaarne 16, 2011 CH Haarlem 52 Bijzondere aanwinsten T 023 516 09 60 55 Elders gepresenteerd F 023 534 20 04 E [email protected] www.teylersmuseum.nl 56 Personeel 56 Formatie Openingstijden museum: 57 Ondernemingsraad dinsdag tot en met zaterdag: 10 – 17 uur zon- en feestdagen: 12 – 17 uur Eerste Kerstdag en Nieuwjaarsdag gesloten. De Natuurwetenschappelijke Bibliotheek, de studiezaal van de Kunstverzamelingen en het Numismatisch Kabinet zijn op afspraak te bezoeken. Missie Teylers Museum, het eerste en oudste museum in Nederland, wil de nieuwsgierigheid van mensen prikkelen om zijn schat- kamers van kunst en wetenschap te bezoeken. De presentatie van voorwerpen van kunst en wetenschap en het gebruik van het monumentale pand zijn gericht op kennisoverdracht en geven inzicht in de telkens veranderende betekenis van die voorwerpen voor de samenleving. Conform de idealen van de oprichter, Pieter Teyler, wil het museum dienstbaar zijn aan de samenleving door mensen aan te moedigen zélf de wereld te ontdekken en plezier te beleven aan kunst en wetenschap. 5 Subsidiënten en begunstigers J. van der Veen van Teylers Museum in 2010 Antiquariaat De Vries & De Vries Galerie Rob de Vries N.F. Weijer Subsidiënten En enkele anonieme schenkers Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen Europese Commissie Ten behoeve van tentoonstellingen: Gemeente Haarlem J.C. Ruigrokstichting Begunstigers M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting Teylers Stichting Prins Bernhard Cultuurfonds Stichting Vrienden van Teylers Museum Stichting Gifted Art Turing Foundation Ten behoeve van de collecties: BankGiro Loterij Ten behoeve van de restauratie van de Schilderijenzaal: J.G. Berkhout ABN AMRO Stichting Bonhomme Tielens AEGON N.V. J. van Borssum Buisman Clifford Chance I.A. ter Braak – van Regteren Altena Fresfields Bruckhaus Deringer M. de Clercq ING M. Drost Rabobank A.S. de Haas UPC Business H. Heringa G. Heuf Overige bijdragen ten behoeve van de restauratie: Kattendijke/Druckerstichting The Broere Charitable Foundation H. Chr. Kuijper Merck Sharp & Dohme B.V. B. Ling Pot Family Foundation G.E. Loudon Numismatische Kring Rotterdam Nalatenschap: J.E.L. Pelsdonk J. Bientjes E. Pelt-Jellema H.J.M. de Haan W.O. Russell A. Näser-Sanders C.O.A. Schimmelpenninck van der Oije Stichting Fonds A.H. Martens van Sevenhoven Stichting Loglijn Overigen Stichting van Regteren Altena-Loman Fonds Agentschap NL 7 Voorwoord In vrijwel alle opzichten was 2010 een succesvol onder meer een reeks onderzoeken. Ten behoeve jaar voor Teylers Museum. Uiteenlopende ten- van de restauratie was het nodig om alle objecten toon­­stellingen van hoge kwaliteit, 100.000 bezoe- uit de zaal te verwijderen, waaronder 650 meter kers, talloze activiteiten, mooie aanwinsten en een boeken en alle gesteenten en instrumenten. Om de voorspoedige start van de restauratie van de Ovale sluiting van de zaal voor het publiek zo kort moge- Zaal droegen bij aan de positieve resultaten. lijk te houden, was het werk verdeeld onder een aantal specialisten, die voortreffelijk met elkaar Een belangrijke gebeurtenis voor de organisatie samenwerkten. Begin maart 2011 kon de zaal al was de eerste visitatie van het museum ooit door weer open voor het publiek. De ruimte is nu weer een externe commissie, benoemd door het te zien zoals architect Leendert Viervant hem Ministerie van OCW. Het doel van deze visitatie meer dan twee eeuwen terug bedoeld heeft: een was om het museum te helpen bij het doorlichten “Konst en Boekzaal” in het “alderbest wit eijken”. van de interne processen: doet het museum wat het zegt en zegt het wat het doet? Dit vormde In het coalitieakkoord leek de politiek aanvanke- een goede aanleiding voor het schrijven van een lijk het cultureel erfgoed zoveel mogelijk te willen nieuw collectieplan, gebaseerd op de missie uit ontzien, maar gaandeweg werd duidelijk dat ook 2008. Het hele reilen en zeilen van het museum deze sector niet aan ingrijpende bezuinigingen werd doorgelicht. De resultaten werden vastge- gaat ontkomen. Vergeleken met de podiumkun- legd in een uitvoerige zelfevaluatie. De visitatie- sten lijken de aangekondigde bezuinigingen mee commissie was buitengewoon te spreken over te vallen, maar zij zijn ernstig genoeg om in het de organisatie en dat is een groot compliment komende jaar een aantal belangrijke keuzes te aan alle medewerkers. moeten voorbereiden. Ook al zal het museum zoveel mogelijk extra inkomsten proberen te ver- In november adviseerde de Commissie Herziening werven, de verwachting is toch dat de begroting Voorlopige Lijst Werelderfgoed aan de Staats- zonder bezuinigingen op bijvoorbeeld publieks- secretaris van Cultuur om Teylers Museum voor voorzieningen en restauraties van het gebouw de Werelderfgoedlijst voor te dragen. Met dit niet sluitend te krijgen is. voorstel werd de positionering van het museum als een instelling van uitzonderlijke en universele Graag wil ik alle mensen die zich zo bij het muse- waarde extra onderstreept. De komende jaren um betrokken voelen heel hartelijk danken voor zal hard gewerkt worden aan de noodzakelijke hun inspanningen. In 2010 kon Teylers Museum onder zoeken en rapporten die nodig zijn voor dankzij dit draagvlak veel mooie dingen doen voor de nominatie. een breed geschakeerd publiek, u leest er alles over in dit jaarverslag. Wij zullen ons uiterste best Een uitzonderlijk project was de noodzakelijke doen om deze lijn in de toekomst voort te zetten. restauratie van de Ovale Zaal. Voor het publiek ging deze van start op 1 september, maar de voor- Marjan Scharloo bereidingen begonnen al enkele jaren eerder, met Directeur Teylers Museum 9 Foreword In various ways, 2010 was a successful year for restoration work involved the removal of all the Teylers Museum: it brought countless activities, exhibits from the room – not just the minerals several high-quality exhibitions, 100,000 visitors, and instruments, but also some 650 metres of and a propitious start to the restoration of the books. To ensure that the room was closed for the Oval Room. shortest possible time, the restoration was divid- ed between a number of specialists. Their out- Another important event was our first ever exter- standing collaboration made it possible to reopen nal review. Conducted by a committee appointed the room in March 2011; it can now be seen as by the Ministry of Education, Culture and architect Leendert Viervant had intended over Science, it was intended to help us analyse pro- two centuries ago – “an Art and Book Room” cesses within the museum – to establish whether in the “finest white oak”. we do what we say and say what we do. It also provided us with an excellent cue for basing a new Initially it seemed as if cultural heritage would not plan for the collections on the mission we had be greatly affected by the cuts agreed under the established in 2008. Life at the museum was Netherlands’ 2010 coalition agreement. examined