Opolska Regionalna Organizacja Turystyczna Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu Wydział Ekonomiczny w Opolu Ruch turystyczny w województwie opolskim i na pograniczu polsko-czeskim w 2012 roku Raport z badań dr Daniel Puciato Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu prof. zw. dr hab. Tadeusz Grabiński Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Opole 2012 Redakcja naukowa Daniel Puciato Tadeusz Grabiński Współautorzy Piotr Mielec Maria Śmigielska Urszula Kiraga Fotografie i wykresy Opolska Regionalna Organizacja Turystyczna Skład, druk Komunikator PR www.komunikatorpr.pl Tłumaczenie na język angielski Damian Niedźwiecki Spis treści Wstęp..............................................................................................................................................................................................................4 Rozdział I. Metodologiczne założenia badań.........................................................................................................................6 1. Cele i zakres badań ...............................................................................................................................................................................6 2. Metody i narzędzia badawcze........................................................................................................................................................8 Rozdział II. Korzystający z turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania w województwie opolskim w latach 1995-2011..........................................................................................................................................................11 1. Wielkość ruchu turystycznego....................................................................................................................................................11 2. Sezonowość ruchu turystycznego.............................................................................................................................................18 Rozdział III. Struktura ruchu turystycznego w województwie opolskim w trzech pierwszych kwartałach 2012 roku........................................................................................................................................................................24 1. Charakterystyka osób przyjeżdżających................................................................................................................................24 2. Organizacja podróży i pobytu......................................................................................................................................................32 3. Wydatki turystyczne.........................................................................................................................................................................41 4. Ocena wybranych aspektów atrakcyjności turystycznej Opolszczyzny................................................................44 Rozdział IV. Szacunkowa wielkość ruchu turystycznego w województwie opolskim w roku 2012......51 Rozdział V. Przesłanki rozwoju turystyki na polsko-czeskim pograniczu.......................................................52 Rozdział VI. Wnioski i rekomendacje z badań..................................................................................................................57 Spis literatury i materiałów źródłowych......................................................................................................................................66 Spis rysunków..........................................................................................................................................................................................66 Spis tabel.....................................................................................................................................................................................................68 Streszczenie...............................................................................................................................................................................................71 The structure of the tourist flow as a premise of the tourist economy efficiency improvement in the Polish-Czech borderland.................................................................................................................................................................77 Wstęp Opolska Regionalna Organizacja Turystyczna w 2012 roku podjęła inicjatywę przeprowadzenia pierwszych, kompleksowych badań ruchu turystycznego w województwie opolskim. Dzięki współpracy OROT z Wyższą Szkołą Bankową we Wrocławiu Wydział Ekonomiczny w Opolu oraz Klastrem Turystycznym Kraju Morawsko-Śląskiego KLACR o.s. w Ostrawie (Republika Czeska), pozyskano dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w ramach „Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – Republika Czeska na lata 2007-2013”, na przeprowadzenie badań ruchu turystycznego w województwie opolskim. Projekt pn. „Badania ruchu turystycznego na pograniczu polsko-czeskim szansą na profesjonalizację wspólnej oferty Regionów” został ukierunkowany na wsparcie i profesjonalizację obsługi ruchu turystycznego na pograniczu polsko-czeskim. OROT jako stowarzyszenie działające na rzecz rozwoju i promocji turystyki województwa opolskiego, wielokrotnie wskazywała, iż bez szczegółowych danych statystycznych oraz jakościowo- merytorycznych, dotyczących ruchu turystycznego, instytucje i firmy prowadzące działalność w obszarze turystyki oraz promocji, nie będą w stanie profesjonalizować własnej oferty oraz przekazu marketingowego. Dzięki realizacji projektu, otrzymano informacje dotyczące wielkości i jakości ruchu turystycznego, w tym jego uwarunkowań lokalnych, subregionalnych oraz transgranicznych. Opracowano również wnioski, wytyczne i propozycje dotyczące działań, które powinny być w najbliższej przyszłości zrealizowane, aby województwo opolskie oraz regiony przygraniczne po stronie czeskiej mogły konkurować z silniejszymi regionami i ośrodkami turystycznymi. W konsekwencji będzie możliwym przeprowadzenie działań mających na celu profesjonalizację oferty turystycznej oraz poprawę jakości bezpośredniej obsługi turystów odwiedzających polsko-czeskie pogranicze oraz Śląsk Opolski. Zagadnienie profesjonalizacji oferty turystycznej jest elementem budującym przewagę konkurencyjną podmiotów branży turystycznej w Regionie. Aspekt ten jest szczególnie istotny, chociażby z uwagi na wielką liczbę obiektów noclegowo-gastronomicznych i atrakcji turystycznych, które powstały na terenie województwa opolskiego w ostatnich latach, w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2007- 4 4 2013 oraz Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – Republika Czeska na lata 2007-2013. Badania w ramach projektu zostały przeprowadzane w województwie opolskim w miesiącach marzec – wrzesień 2012 roku. Dzięki pracy koordynatora projektu, koordynatora badań, zespołu eksperckiego oraz ankieterów, przeprowadzono wszystkie założone działania, których efekty zostały opisane w niniejszym raporcie. Zapraszam wszystkich do zapoznania się z lekturą. Stanisław Rakoczy Prezes Opolskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej 5 5 Rozdział I. Metodologiczne założenia badań 1. Cele i zakres badań Głównym celem poznawczym badań było oszacowanie wielkości i struktury ruchu turystycznego przyjazdowego w województwie opolskim w roku 2012. Szczegółowe cele poznawcze badań: 1. Określenie liczby korzystających z turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania w województwie opolskim w latach 1995-2011. 2. Postawienie prognozy wielkości ruchu turystycznego przyjazdowego w województwie opolskim w roku 2012. 3. Charakterystyka osób przyjeżdżających na Opolszczyznę w celach turystycznych ze względu na: miejsce zamieszkania, wiek, płeć, wykształcenie, status zawodowy, dochody, itp. 4. Charakterystyka pobytu turystów w województwie opolskim ze względu na: długość, mo- tywy, wykorzystywane środki transportu, nabywane usługi turystyczne, itp. 5. Określenie przeciętnego poziomu wydatków poniesionych przez turystów w trakcie pobytu na Opolszczyźnie. 6. Stworzenie rankingu największych atrakcji turystycznych Śląska Opolskiego. 7. Ocena wybranych elementów oferty turystycznej województwa opolskiego. Celem praktycznym badań było natomiast przedstawienie przedsiębiorcom turystycznym oraz podmiotom lokalnej i regionalnej polityki turystycznej, rekomendacji umożliwiających im modelowanie rozwoju turystyki w województwie opolskim. Zakres przedmiotowy badań obejmował ruch turystyczny oraz wydatki turystyczne. Zgodnie z definicją WTO turystyka to: „ogół czynności osób, które podróżują i przebywają w celach wypoczynkowych, służbowych lub innych nie dłużej niż rok bez przerwy poza swoim codziennym otoczeniem1”. Ruch turystyczny to „zjawisko społeczne polegające na dobrowolnym, przestrzennym przemieszczaniu się ludzi na obszary i do miejscowości turystycznych2”. W pracy rozpatrywano ruch turystyczny przyjazdowy, obejmujący tylko osoby przyjeżdżające do województwa opolskiego, spoza tego regionu. Wydatki turystyczne to natomiast „całkowite wydatki konsumpcyjne poniesione przez odwiedzającego lub na jego rzecz, na podróż i podczas jej trwania oraz podczas pobytu w miejscu docelowym3”. 1 Terminologia turystyczna, Zalecenia WTO, Instytut Turystyki, Warszawa 1995, s. 5-7. 2 A. Kornak, Ekonomika turystyki, PWN, Warszawa 1985, s. 47. 3 Terminologia turystyczna,