UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZESZYTY NAUKOWE NR 843 PROBLEMY TRANSPORTU I LOGISTYKI NR 28 INFRASTRUKTURA TRANSPORTU DLA ROZWOJU REGiONÓW Z perspektywy dziesięciolecia członkostwa w Unii Europejskiej SZCZECIN 2014 Rada Wydawnicza Adam Bechler, Tomasz Bernat, Anna Cedro, Paweł Cięszczyk Piotr Michałowski, Małgorzata Ofiarska, Aleksander Panasiuk Grzegorz Wejman, Dariusz Wysocki, Renata Ziemińska Marek Górski – przewodniczący Rady Wydawniczej Edyta Łongiewska-Wijas – redaktor naczelna, dyrektor Wydawnictwa Naukowego Rada Naukowa prof. dr hab. Ursula Braun-Moser (professor emeritus), prof. dr hab. Jan Burnewicz (Uniwersytet Gdański), prof. dr hab. Marek Ciesielski (Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu), prof. dr hab. Michael R. Crum (Iowa State University), prof. dr hab. Peter Faller (Wirtschafts Universität Wien), prof. dr ing. Josef Gnap (Žilinska Univerzita), prof. dr hab. Heiner Hautau (Institut für Stadt- und Raumplanung, Bremen), prof. dr hab. Bogusław Liberadzki (Szkoła Główna Handlowa w Warszawie), prof. dr hab. Józef Perenc (Uniwersytet Szczeciński), prof. dr Franco Rotim (Akademija Tehničkih Znanosti Hrvatske) Lista recenzentów znajduje się na stronie internetowej zeszytu naukowego www.wzieu.pl (w zakładce nauka/zeszyty naukowe) Redaktor naukowy dr hab. Elżbieta Załoga prof. US Sekretarz redakcji Zuzanna Kłos-Adamkiewicz Redaktorzy tematyczni Bogusław Liberadzki Dariusz Milewski Redaktor statystyczny Marcin Hundert Korekta Aleksandra Grzemska Skład komputerowy Marcin Kaczyński Projekt okładki Katarzyna Pawlik © Copyright by Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2014 ISSN 1640-6818 ISSN 1644-275X Wersja papierowa jest wersją pierwotną ZN US Problemy Transportu i Logistyki dostępne są na serwerze ICM UW (Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego) – witryna „BAZTECH – baza danych o zawartości polskich czasopism technicznych” i w Internecie pod adresem http://baztech.icm.edu.pl/ Zasoby bazy udostępniane są bezpłatnie Za publikację naukową zamieszczoną w zeszycie naukowym „Problemy Transportu i Logistyki” MNiSW przyznaje 8 punktów Wydanie publikacji dofinansowane ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego WYDAWNICTWO NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO Wydanie I. Ark. wyd. 16,0. Ark. druk 18,4. Format B5. Nakład 42 egz. Spis treści Wstęp 5 Iwona Balke, Sławomir Dorosiewicz – Badania koniunktury w ciężarowym transporcie samochodowym w Polsce 7 Tadeusz Bocheński – Rola kolei w obsłudze centrów logistycznych i transportu intermodalnego w Polsce 21 Blanka Gosik, Grzegorz Zimon – Usługi transportowe w obsłudze ruchu turystycznego 37 Alexandru Ilieş, Tomasz Wiskulski – Regionalne zróżnicowanie sieci transportowej w Rumunii 49 Zdzisław Jedynak, Sławomir Szlachta – Ocena konkurencyjności roweru w systemie transportu publicznego Rzeszowa 63 Joanna Kizielewicz, Katarzyna Skrzeszewska – Inwestycje infrastrukturalne w porcie morskim w Gdyni na rzecz rozwoju turystyki statkami wycieczkowymi 77 Magdalena Klopott – Dostępność urządzeń do odbioru ścieków ze statków pasażerskich w portach Morza Bałtyckiego 95 Krzysztof Kopeć – Pomorska Kolej Metropolitalna jako element zrównoważonego rozwoju systemu transportowego aglomeracji gdańskiej 107 Karol Kowalczyk, Piotr Rosik – Zmiany kosztu podróży samochodem i pociągiem w ruchu międzyaglomeracyjnym w 2000 i 2010 r. 125 Tomasz Kwarciński – Finansowanie dróg lokalnych na przykładzie gminy Kołbaskowo 143 4 Marta Mańkowska – Instrumenty finansowe Unii Europejskiej jako narzędzie wspierania rozwoju polskich portów morskich na przykładzie zespołu portowego Szczecin–Świnoujście 161 Maciej Matczak – Fundusze inwestycyjne w finansowaniu infrastruktury transportowej 177 Anna Mężyk, Stanisława Zamkowska – Zmiany w rozwoju infrastruktury transportu w regionach północnej i wschodniej Polski 191 Krystian Pietrzak – Infrastruktura transportu jako czynnik determinujący rolę transportu kolejowego w obsłudze przewozów ładunków i osób w województwie zachodniopomorskim 203 Adam Przybyłowski – Struktura regionalna nakładów unijnych na transport w Polsce 219 Maciej Tarkowski – Przemiany w działalności poszukiwawczo- -ratowniczej na morzu w polskiej strefie odpowiedzialności w latach 2002–2012 233 Dariusz Tłoczyński – Przemiany na polskim rynku usług transportu lotniczego. Bilans dziesięciu lat w Unii Europejskiej 247 Magdalena Zioło, Blanka Tundys – Niskoemisyjny transport miejski jako determinanta zrównoważonego rozwoju miast w kontekście założeń Strategii Europa 2020. Perspektywa organizacyjna i finansowa 263 Konrad Zieliński – Ocena dostępności portu lotniczego Rzeszów-Jasionka dla mieszkańców Rzeszowa 283 Wstęp Rozwój infrastruktury transportowej warunkuje rozwój usług transpor- towych oraz pośrednio przyczynia się do rozwoju społeczno-gospodarczego kraju i regionów. Dostępność źródeł finansowania inwestycji infrastrukturalnych wyznacza ten rozwój. Polska przeżywa boom inwestycyjny na niespotykaną dotąd skalę dzięki członkostwu w Unii Europejskiej i dostępności środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Funduszu Spójności oraz fun- duszy przewidzianych dla realizacji projektów TEN-T, a wcześniej – funduszy przedakcesyjnych. Analiza efektów transportowych programów realizowanych przy wsparciu budżetu Unii Europejskiej znalazła odzwierciedlenie w prezen- towanych artykułach naukowych. Są one źródłem interesujących informacji na temat działań podejmowanych w sferze inwestycji transportowych w Polsce, ale także w innych regionach Europy. Podejmowane przez autorów problemy wskazują na duże zainteresowanie rzeczywistymi efektami inwestycji transpor- towych, również w kontekście ich wpływu na zrównoważony rozwój. Jak wskazują autorzy, inwestycje infrastrukturalne przyczyniają się do roz- woju usług transportowych. Środki z programów operacyjnych są wydatkowane na inwestycje w transporcie drogowym, gospodarce morskiej, transporcie kolejo- wym, miejskim. Wysiłek inwestycyjny ponoszony jest na wszystkich poziomach administracyjnych – państwowym, regionalnym oraz lokalnym – i na wszystkich poziomach zaobserwować można wpływ infrastruktury na szeroko pojętą jakość życia mieszkańców. Działania podejmowane są w wielu regionach kraju, jednak wciąż występują duże zaległości rozwojowe. Są one znaczącym czynnikiem kosztów przemieszczania osób i ładunków, na które wpływ ma czas przejazdu oraz koszty korzystania z infrastruktury. Stan infrastruktury transportu jest co- raz ważniejszą determinantą konkurencyjności gałęzi transportu oraz zdolności systemu transportowego do przesunięć gałęziowych – istoty zrównoważonego transportu. Niniejsza publikacja jest efektem Międzynarodowej Konferencji Euro- Trans 2014, która odbyła się w maju 2014 r. w Szczecinie z okazji dziesięciolecia członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Spośród nadesłanych na konferencję ar- tykułów do publikacji wybrano 36 tekstów, które przyporządkowano tematycznie 6 dwóm zeszytom: Infrastruktura transportu dla rozwoju regionów. Zagadnienia teoretyczne i pragmatyczne oraz Infrastruktura transportu dla rozwoju regionów z perspektywy dziesięciolecia członkostwa w Unii Europejskiej. Oddając w Państwa ręce przegląd wyników badań naukowych nad infra- strukturą transportu w kontekście efektów członkostwa w Unii Europejskiej, wyrażamy przekonanie, że znajdzie on zainteresowanie środowisk naukowych oraz praktyki gospodarczej. Elżbieta Załoga redaktor zeszytu ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 843 problemY TRANSpORTU I lOGISTYKI NR 28 2014 Iwona Balke* SŁAWOMIR DOROSIEWICZ** Badania koniunktury w ciężarowym transporcie samochodowym w polsce Badania koniunktury w ciężarowym transporcie samochodowym prowadzone są w Instytucie Transportu Samochodowego od 1997 r. Mają one na celu systematyczne monitorowanie sytuacji w branży transportowej, jak również pozyskiwanie informacji dotyczących przewidywanych zmian tej sytuacji w najbliższej przyszłości. W bada- niach tych wykorzystywana jest metoda testu koniunktury umożliwiająca uzyskiwanie wyprzedzających w stosunku do oficjalnej statystyki informacji na temat sytuacji w sektorze transportowym. Celem artykułu jest charakterystyka metodyki badań koniunktury w towarowym transporcie samochodowym, jak również prezentacja syntetycznych wyników i analiza zmian w okresie przed i po akcesji Polski do Unii Europejskiej. Artykuł podsumowuje rezultaty badań, szczególnie tych odnoszących się do sytuacji finansowej firm transpor- towych (zarówno prowadzących działalność krajową, jak i przewozy międzynarodowe), wielkości przewozów, inwestycji, konkurencji, barier utrudniających rozwój itp. Słowa kluczowe: koniunktura, transport ładunków Wstęp Badania koniunktury, oprócz naturalnych celów poznawczych, mają również za zadanie zbieranie informacji, które mogą i powinny być wykorzy- stywane przez podmioty rynkowe. Dotyczy to wszystkich sektorów gospodarki, * Iwona Balke, mgr, Instytut Transportu Samochodowego, Zakład Badań Ekonomicznych, e-mail: [email protected]. ** Sławomir Dorosiewicz, prof. dr hab., Instytut Transportu Samochodowego, Zakład Badań Ekonomicznych, Szkoła Główna Handlowa, Katedra Matematyki i Ekonomii Matematycznej, e-mail: [email protected]. 8 Iwona Balke, Sławomir Dorosiewicz w szczególności transportu. Funkcjonowanie przedsiębiorstw transportowych jest w znacznym stopniu uwarunkowane oddziaływaniem ze strony otoczenia, tj. całokształtem zjawisk, procesów i instytucji mających wpływ zarówno na bieżącą działalność, jak i na perspektywy rozwoju firm. Zmiany któregokolwiek z czynników mogą wpływać niekorzystnie na kondycję firm, pogarszać ich pozycję na rynku konkurencyjnym.