Projekt współfi nansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz z budżetu państwa za pośrednictwem Euroregionu „Tatry” w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – Republika Słowacka 2007-2013 PRZEWODNIK TURYSTYCZNY PO ZAMAGURZU SPISKIM TURISTICKÝ SPRIEVODCA PO ZAMAGURÍ TOURIST GUIDEBOOK TO ZAMAGURIE REISEFÜHRER IN DER REGION ZAMAGURIE ZNACZENIE PIKTOGRAMÓW VÝZNAM PIKTOGRAMOV 3 ZNACZENIE PIKTOGRAMÓW VÝZNAM PIKTOGRAMOV LEGEND FOR PICTOGRAMS BEDEUTUNG DER PIKTOGRAMME zabytek historyczny / historická telefon / telefón / telephone / pamiatka / historical monument / Telefon historisches Denkmal poczta / pošta / post offi ce / Post muzeum / múzeum / museum / Museum biblioteka / knižnica / library / muzeum prywatne / súkromné Bibliothek múzeum / private museum / Privatmuseum internet / internet / internet / galeria / galéria / gallery / Galerie Internet architektura ludowa / ľudová zakwaterowanie / ubytovanie / architektúra / folk architecture / accommodati on / Unterkunft traditi onelle Architektur kemping / kemping / camping / Campingplatz uzdrowisko / kúpele / spa / Kurbad parking / parkovisko / parking / ośrodek zdrowia / zdravotné Parkplatz stredisko / healthcare center / gastronomia / stravovanie / dining / Gesundheitszentrum Gastronomie punkt weterynaryjny / veterinárna sklep / obchod / shop / Geschäft stanica / veterinary stati on / Tierarzt przystań fl isacka / prístavisko pltí / apteka / lekáreň / pharmacy / raft landing / Floßanlegestelle Apotheke raft ing / splav rieky / river raft ing / policja / polícia / police / Raft ing Polizeiwache narciarstwo wodne / vodné remiza OSP / hasičská stanica / fi re lyžovanie / water skiing / Wasserski stati on / Feuerwache łódki / člnkovanie / rowing / górskie pogotowie ratunkowe / Ruderboote horská služba / mountain rescue rejsy wycieczkowe łodzią / service / Bergrett ungsdienst vyhliadková plavba / sightseeing centrum informacyjne / cruise / Schiff rundfahrt infocentrum / informati on center / wypożyczalnia sprzętu do pływania / Auskunft szentrum požičovňa vodáckeho vybavenia stacja benzynowa / čerpacia / boati ng equipment rental / stanica / petrol stati on / Tankstelle Bootverleih kąpieliska / kúpanie / swimming / bank / banka / bank / Bank Freibad bankomat / bankomat / cash plaża / pláž / beach / Strand machine / Geldautomat 4 ZNACZENIE PIKTOGRAMÓW VÝZNAM PIKTOGRAMOV wędkarstwo lov rýb / fi shing / wypożyczalnia rowerów / Angeln požičovňa bicyklov / bike rental / strzelnica sportowa / športová Fahrradverleih strelnica / shooti ng range / wypożyczalnia sprzętu sportowego / Schießplatz požičovňa športových potrieb boisko sportowe / športové / sports equipment rental / ihrisko / sports grounds / Sportarti kelverleih Sportanlage jazda konna / jazda na koni / plac zabaw / detské ihrisko, horseback riding / Reiten detský kúti k / playground / powóz konny, kulig / konský povoz / Kinderspielplatz horse-drawn carriage / Kutschfahrten trasy zjazdowe / zjazdovky / ski slopes / Piste rezerwat przyrody / prírodná rezervácia / nature reserve / narciarstwo biegowe / bežecké Naturschutzgebiet lyžovanie / cross-country skiing / Langlaufl oipe jezioro / jazero / lake / See tor snowtubingowy, snowraft ing / snowtubingová dráha, snowraft ing / źródło mineralne / minerálny snow tubing track, snow raft ing / prameň / mineral spring / Snowtubing, Snowraft ing Mineralquelle tor bobslejowy / bobová dráha / wodospad / vodopád / waterfall / bobsledding track / Bobbahn Wasserfall tor saneczkowy / sánkarská dráha / jaskinia / jaskyňa / cave / Höhle luge track / Rodelbahn orczyk, wyciąg krzesełkowy, kolejka pomnik przyrody / prírodná linowa / vlek, lanovka / ski lift , pamiatka / natural monument / chair lift / Schlepplift , Sessellift Naturdenkmal wypożyczalnia sprzętu wellnes / wellnes / wellness / narciarskiego / požičovňa Wellness lyžiarskeho vybavenia / ski rental / kino / kino / cinema / Kino Skiverleih szkółka narciarska / lyžiarska škola / siłownia / posilňovňa / gym / ski school / Skischule Fitnessstudio impreza kulturalna / kultúrne Skibus / Skibus / ski bus / Skibus podujati e / cultural event / Kulturereignis toaleta / toaleta / toilet / WC impreza sportowa / športové alpinizm / horolezectvo / mountain podujatie / sporti ng event / climbing / Bergsteigen Sportereignis lotniarstwo / paraglajding / przejście graniczne / hraničný paragliding / Gleitschirmfl iegen priechod / border crossing / Grenzübergang lot widokowy / vyhliadkový let / aerial tours / Rundfl üge przystanek autobusowy / autobusová zastávka / bus stop / turystyka piesza / pešia turisti ka / Bushaltestelle hiking / Wandern turystyka rowerowa / cykloturisti ka / cycling / Radtouristi k OBSAH / SPIS TREŚCI / CONTENT / INHALTSVERZEICHNIS 5 OBSAH / SPIS TREŚCI / CONTENT / INHALTSVERZEICHNIS Znaczenie piktogramów / Význam piktogramov / Legend for pictograms / Bedeutung der Piktogramme . 3 Wstęp / Úvod / Introducti on / Einleitung . .7 Warunki przyrodnicze / Prírodné pomery / Natural Conditi ons / Naturräumliche Bedingungen . .11 Z historii miejscowości Zamagurza / Z histórie zamagurských obcí / History of the sett lements in Zamagurie / Aus der Geschichte der Ortschaft en in Zamagurie . .35 Červený Kláštor . 49 Czarna Góra . 64 Dursztyn . 72 Falsztyn . 78 Frydman . 82 Haligovce . 90 Havka . 98 Jezersko . 102 Jurgów . 113 Kacwin . 122 Krempachy . 132 Łapszanka . 140 Łapsze Niżne . 144 Łapsze Wyżne . 156 Lechnica . 164 Lesnica . 168 Majere . 176 Malá Franková . 180 Mati ašovce . 188 Niedzica, Niedzica–Zamek . 196 Nowa Biała . 212 Osturňa . 224 6 OBSAH / SPIS TREŚCI / CONTENT / INHALTSVERZEICHNIS Reľov . 232 Rzepiska. 238 Spišská Stará Ves . 246 Spišské Hanušovce . 262 Stráňany . 270 Trybsz . 274 Veľká Franková . 282 Veľká Lesná . 290 Veľký Lipník . 294 Zálesie . 302 Szlaki piesze / Pešia turistika / Hiking / Wanderwege . 307 Turystyka rowerowa / Cykloturisti ka / Cyclotourism / Radwege . 340 Turystyka wodna / Vodná turisti ka / Water tourism / Wassertouristi k . 356 Turystyka zimowa / Zimná turisti ka / Winter tourism / Wintertouristi k . 364 Turystyka konna / Jazdecká (konská) turisti ka / Equestrian (Horse) Tourism / Reitt ouristi k. 367 Inne sporty i atrakcje / Iné športy a atrakcie / Other sports and att racti ons / Andere Sportarten und Att rakti onen . 368 Muzea, galerie, skanseny / Múzeá, galérie, skanzeny / Museums, Galleries, Skansens / Museen, Galerien, Freilichtmuseen . 372 Rezerwaty przyrody i zabytki / Prírodné rezervácie a pamiatky / Nature reserves and monuments / Naturschutzgebiete, Sehenswürdigkeiten . 376 Kalendarz imprez kulturalnych i sportowych / Kalendárium kultúrnych a športových podujatí / Calendar of cultural and sporti ng events / Veranstaltungskalender . 378 Nabożeństwa / Bohoslužby / Church services / Gott esdienste . 386 Infrastruktura komunikacyjna / Dopravná infraštruktúra / Transportati on infrastructure / Verkehrsinfrastruktur . 394 Ważne kontakty / Dôležité kontakty / Important contact informati on / Wichti ge Telefonnummern . 396 Mapa turystyczna Zamagurza / Turisti cká mapa Zamaguria / Tourist map of Zamagurie / Touristi sche Landkarte von Zamagurie WSTĘP 7 WSTĘP Zamagurze Spiskie jest niewielkim podgórskim regionem leżącym na polsko-sło- wackim pograniczu, który od południa i wschodu ogranicza pogórze Magury Spiskiej [Spišská Magura], od północy rzeka Dunajec, a od zachodu rzeka Białka, która w prze- szłości zmieniła swój bieg, w wyniku czego jedna spiska miejscowość – Nowa Biała, leży obecnie na lewym brzegu tej granicznej rzeki. Region Zamagurza rozciąga się obecnie na terytorium dwóch państw – w Republice Słowackiej, gdzie znajduje się 18 miejsco- wości o łącznej powierzchni 251,8 km2 i w Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie znajduje się 15 miejscowości o powierzchni 195,5 km2. Przewodnik turystyczny, który trzymacie w ręku, oprowadzi was po tym malowniczym regionie o przepięknej scenerii przyrod- niczej, godnych uwagi i często unikatowych zabytkach historycznych i kulturowych, z wodami leczniczymi, źródłami mineralnymi, jeziorami, czy lasami przepełnionymi runem leśnym i zwierzyną. Umożliwi poznanie osobliwej historii i kultury rodzimych mieszkańców, zwróci uwagę na wyjątkowe zjawiska i lokalne atrakcje. Zaprowadzi do miejsc, w których można się w ciszy zrelaksować, gdzie są odpowiednie warunki do aktywnego spędzania czasu wolnego, uprawiania turystyki pieszej, turystyki rowero- wej, narciarstwa oraz różnych innych sportów letnich i zimowych, podpowie jak wziąć udział w imprezach kulturalnych, jak zadbać o zdrowie, czy też skorzystać z różnych form rekreacji, od sportów adrenalinowych aż do przyjemnych biesiad przy muzyce, połączonych z degustacją miejscowych specjalności kulinarnych. Przewodnik w sposób przejrzysty podzielony został na kilka rozdziałów, w których można znaleźć interesującą ofertę. Dwa początkowe rozdziały skrótowo omawiają walory przyrodnicze i historię regionu leżącego za Magurą Spiską. Większość tekstu publikacji zajmuje omówienie poszczególnych miejscowości Zamagurza w czterech wersjach językowych i w kolejności alfabetycznej. Przy każdej miejscowości na pierw- szej stronie znajdują się piktogramy, które umożliwiają szybką orientację w miejsco- wej ofercie, co można tam zobaczyć, przeżyć i z jakich usług można skorzystać. Wyja- śnienia piktogramów znajdują się na stronie 3-4. Zdjęcia w poszczególnych tekstach nie są podpisane i można je zidentyfi kować na podstawie numerów, oznaczonych tłustym drukiem w nawiasie. Przedostatni rozdział przewodnika zawiera szczegółowy opis wyznaczonych szlaków turystycznych, pieszych, rowerowych, narciarskich,