GMINNA STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE MŁODZIESZYN NA LATA 2007-2013 „ Najistotniejsz ą słu Ŝbą dla dobra ludzko ści jest tak poj ęta słu Ŝba społeczna, która wprowadza w Ŝycie marzenia o szcz ęś ciu wszystkich” Helena Radli ńska 2 SPIS TRE ŚCI I. WPROWADZENIE ………………………………………………………………………………....5 II. METODOLOGIA OPRACOWANIA STRATEGII…………………………………………….6-7 III. KANONY POLITYKI SPOŁECZNEJ………………………………………………………..8-10 IV. RAPORT O STANIE GMINY MŁODZIESZYN…………………………………………...11-31 1. POŁO śENIE, POWIERZCHNIA, LUDNO ŚĆ …………………………………………...11-13 2. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA…………………………………………………………13 A. ODPROWADZANIE I OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW…………………………......13 B. GOSPODARKA ODPADAMI…………………………………………………........14 C. SIE Ć WODOCI ĄGOWA…………………………………………………………….14 D. ELEKTROENERGETYKA……………………………………………………...14-15 E. DROGI……………………………………………………………………………….15 F. PRZEWOZY PASA śERÓW……………………………………………………...…15 G. INFRASTRUKTURA KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ…………………15-16 3. GOSPODARKA…………………………………………………………………………….16-19 A. ROLNICTWO……………………………………………………………………16-17 B. PRODUKCJA RO ŚLINNA I ZWIERZ ĘCA…………………………………….17-19 C. POZAROLNICZA DZIAŁALNO ŚĆ GOSPODARCZA ……………………………19 4. TURYSTYKA……………………………………………………………………………….19-21 5. MIESZKA ŃCY……………………………………………………………………………...21-31 A. WIELOK ŚC POPULACJI …………………………………………………………..21 B. STRUKTURA WIEKOWA………………………………………………………….22 C. POZIOM WYKSZTAŁCENIA LUDNO ŚCI………………………………………..23 D. POZIOM BEZROBOCIA………………………………………………………...23-24 E. OCHRONA ZDROWIA……………………………………………………………...25 F. STAN INFRASTRUKTURY MIESZKANIOWEJ………………………………….26 G. SZKOLNICTWO …………………………………………………………………….27 H. KULTURA………………………………………………………………………..27-28 I. SPORT………………………………………………………………………………...28 J. POMOC SPOŁECZNA……………………………………………………………28-30 K. DZIAŁALNO ŚĆ GMINNEGO O ŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W MŁODZIESZYNIE………………………………………………………………...30-31 V. ANALIZA SWOT……………………………………………………………………………..32-37 1. UWAGI OGÓLNE………………………………………………………………………….32-33 2. TABELE ANALIZY SWOT………………………………………………………………...33-37 3 VI. WNIOSKI WYNIKAJ ĄCE Z ANALIZY SWOT……………………………………………….38 1. NAJWA śNIEJSZE PROBLEMY SPOŁECZNE NA TERENIE GMINY MŁODZIESZYN.38 VII. OBOWI ĄZUJ ĄCE USTAWODAWSTWO……………………..…………………………39-41 VIII. STRATEGIA DZIAŁA Ń……………………………………………………………………42-54 1. MISJA, OBSZARY INTERWENCJI, CELESTRATEGICZNE, CELE SZCZEGÓŁOWE, ZADANIA I SPODZIEWANE EFEKTY……………………………………………………...42-52 2. PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE ZA REALIZACJ Ę STRATEGII I PODMIOTY WSPIERAJ ĄCE…………………………………………………………………………………...52 3. WDRA śANIE I MONITOROWANIE STRATEGII……………………………………….52-53 4. FINANSOWANIE STRATEGII………………………………………………………………..53 5. OKRES REALIZACJI PROGRAMU………………………………………………………….54 IX. ZAKO ŃCZENIE………………………………………………………………………………….55 4 I. WPROWADZENIE Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 z pó źniejszymi zmianami) wyznacza gminom obowi ązek opracowania i realizacji gminnej strategii rozwi ązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzgl ędnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwi ązania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. Niekorzystna sytuacja gospodarcza, narastanie problemów społecznych, powi ększanie obszarów i problemów wychowawczych w śród dzieci i młodzie Ŝy oraz patologii społecznych wywołanych m.in. trudno ściami adaptacyjnymi młodego pokolenia sprawiaj ą, Ŝe konieczne jest wypracowanie planów i narz ędzi zapobiegania tym niepokoj ącym zjawiskom. Potrzeba sformułowania gminnej strategii rozwi ązywania problemów społecznych jest odpowiedzi ą na realn ą sytuacj ę ekonomiczno - społeczn ą mieszka ńców. Obowi ązuj ący dotychczas model pomocy społecznej polegaj ący głównie na udzielaniu bezpo średniego wsparcia finansowego potrzebuj ącym, cho ć dora źnie skuteczny, utrwala tylko zastan ą sytuacj ę w sferze pomocy społecznej. Zadaniem pracy socjalnej powinna by ć jednak równie Ŝ szeroko poj ęta profilaktyka maj ąca na celu zapobieganie niepo Ŝą danym zjawiskom społecznym i zmniejszanie kr ęgu potencjalnych świadczeniobiorców. Z samej istoty strategii wynika jej długofalowo ść . W typowaniu obszarów interwencji oraz przyjmowanych celach i zadaniach koncentrowano si ę na globalnym uj ęciu problemów tak, by oderwa ć si ę od dora źnych, cz ęsto spektakularnych i efektownych działa ń, by ć mo Ŝe wa Ŝnych w danej chwili, jednak Ŝe niekoniecznie istotnych z punktu widzenia cało ściowej wizji rozwi ązywania problemów społecznych na terenie gminy. Dokument niniejszy jest równie Ŝ wyrazem d ąŜ enia władz gminy do zapewnienia mieszka ńcom jak najlepszych warunków Ŝycia na jej terenie. Pomy ślno ść wspólnoty samorz ądowej zale Ŝy bowiem od wielu czynników, w śród których komfort Ŝycia i ład społeczny graj ą niebagateln ą rol ę. Bezrobocie, ubóstwo, stworzenie mo Ŝliwo ści samorealizowania si ę młodzie Ŝy, integracja osób starszych i niepełnosprawnych s ą wa Ŝnymi wyznacznikami w dokonywanej przez mieszka ńców ocenie działalno ści władz samorz ądowych i własnego poziomu Ŝycia. Strategia jest komunikatem skierowanym do lokalnej społeczno ści, stanowi wyraz troski gminy o pomy ślno ść obywateli, ukazuje zamierzone działania. Strategia ma szansę sta ć si ę now ą jako ści ą w relacjach pomi ędzy uczestnikami Ŝycia społecznego na terenie gminy Młodzieszyn i pobudzi ć aktywno ść społeczn ą mieszka ńców. 5 II. METODOLOGIA OPRACOWANIA STRATEGII Strategi ą zwykło si ę okre śla ć dokument, który wybranym, zało Ŝonym do osi ągni ęcia celom przypisuje cały wachlarz zada ń, okre śla środki i metody ich realizacji, w sposób cało ściowy i przemy ślany wytycza kierunki, typuje priorytety, wskazuje zagro Ŝenia. Wskazuje podmioty odpowiedzialne za realizacj ę strategii. Rozwi ązania szczegółowe opracowa ń bywaj ą wielorakie i operuj ą ró Ŝnym poziomem uszczegółowienia. Jednak z zało Ŝenia, bior ąc pod uwag ę stosunkowo długi czas realizacji, strategia musi by ć dokumentem o stosunkowo du Ŝym poziomie ogólno ści. Dynamika procesów społecznych i warunkuj ących je zjawisk ekonomicznych jest tak du Ŝa, Ŝe dokumenty planistyczne musz ą by ć modyfikowane i poprawiane. Dzi ęki temu s ą aktualnym obrazem rzeczywisto ści. Na potrzeby opracowania niniejszego dokumentu przyjęto nast ępuj ący tryb post ępowania: 1. okre ślenie misji gminy w zakresie polityki społecznej zawieraj ącej cel nadrz ędny, do którego władze samorz ądowe zamierzaj ą d ąŜ yć; 2. okre ślenie obszarów interwencji najwa Ŝniejszych z punktu widzenia prowadzonej polityki społecznej z krótk ą analiz ą wyst ępuj ących problemów; 3. wskazanie celu strategicznego, które władze gminy zamierzaj ą osi ągn ąć w ka Ŝdym z wytypowanych obszarów; 4. wskazanie celów szczegółowych słu Ŝą cych osi ągni ęciu wytyczonych celów strategicznych; 5. wskazanie oczekiwanych efektów wdra Ŝanego programu, okre ślenie podmiotów odpowiedzialnych za realizacj ę zada ń. W merytorycznej cz ęś ci strategii mo Ŝna wyodr ębni ć trzy cz ęś ci. Cz ęść pierwsza - raport o stanie gminy. Zawiera ocen ę aktualnej sytuacji społeczno – gospodarczej Gminy Młodzieszyn. Z uwagi na tematyk ę opracowania (strategia dotycz ąca problemów społecznych) raport dotyczy tych dziedzin, które w najwi ększym stopniu wpływaj ą na aktualny poziom Ŝycia mieszka ńców gminy. Dlatego te Ŝ znajduje si ę tutaj opis infrastruktury technicznej, stanu gospodarki, sytuacji demograficznej, problemów społecznych na terenie gminy. Cz ęść druga to wła ściwa wszystkim strategiom tzw. analiza SWOT. Obejmuje ona szanse i zagro Ŝenia, wskazuje mocne i słabe strony gminy, analizuje perspektywy, zmiany w obszarze szeroko rozumianej polityki społecznej i tych sfer Ŝycia, które bezpo średnio jej dotykaj ą. Analiza SWOT sporz ądzona została w formie tabelarycznego zestawienia w odniesieniu do najwa Ŝniejszych i pal ących problemów społecznych. Przyj ęty sposób 6 prezentacji pozwala na czytelne przedstawienie obszarów, gdzie interwencja w stan obecny pozwoli na osi ągni ęcie zamierzonych rezultatów. Cz ęść trzecia to wytyczenie misji gminy oraz wskazanie wspomnianych wcze śniej obszarów, przypisanie im celów szczegółowych, skonkretyzowanych zada ń oraz oczekiwanych efektów. Ich wybór został poprzedzony rzeteln ą ocen ą stanu faktycznego, uwarunkowaniami mikro- i makroekonomicznymi, wnioskami wypływaj ącymi z dokonanej analizy SWOT oraz potrzebami lokalnej społeczno ści. Nie bez znaczenia były równie Ŝ dotychczasowe do świadczenia w rozwi ązywaniu problemów społecznych, b ędące udziałem zwłaszcza pracowników Gminnego O środka Pomocy Społecznej. 7 III. KANONY POLITYKI SPOŁECZNEJ Z dniem 1 maja 2004 r. Rzeczpospolita Polska stała si ę członkiem Unii Europejskiej i dlatego te Ŝ bierze udział w programach wspólnotowych dotycz ących równie Ŝ rozwi ąza ń społecznych. Unia Europejska jest rzecznikiem aktywnej polityki społecznej. Ma ona pozwala ć na skuteczne radzenie sobie pa ństw członkowskich z najpowa Ŝniejszymi bol ączkami społecznymi, takimi jak wykluczenie społeczne. Rada Europejska w grudniu 2000 r. w Nicei przyj ęła konkretne wytyczne w zakresie zwalczania ubóstwa i wykluczenia społecznego (Agenda Społeczna). Zasadniczym celem przewidzianym w Agendzie jest „bardziej spójne społecze ństwo: równe szanse dla wszystkich”. Natomiast podstawowym narz ędziem realizacji tego celu jest zastosowanie otwartej metody koordynacji. Ma ona prowadzi ć do opracowania jednej listy wspólnych celów dla integracji społecznej, emerytur i rent oraz opieki zdrowotnej, wł ączaj ąc w to cele horyzontalne, takie jak równo ść szans i dost ęp do rynku pracy. Otwarta metoda koordynacji to sposób na podejmowanie i realizowanie wspólnych działa