PAŃ STWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY OPRACOWANIE ZAMÓWIONE PRZEZ MINISTRA Ś RODOWISKA OBJAŚNIENIA DO MAPY GEOŚRODOWISKOWEJ POLSKI 1:50 000 Arkusz PROCHOWICE (724) Warszawa 2004 Autorzy: Alicja Maćków*, Józef Lis**, Anna Pasieczna**, Izabela Bojakowska**, Stanisław Wołkowicz** Główny koordynator Mapy: Małgorzata Sikorska-Maykowska** Redaktor regionalny: Jacek Koźma** Redaktor tekstu: Anna Gabryś-Godlewska** * Przedsiębiorstwo Geologiczne we Wrocławiu „PROXIMA” S. A. ul. Wierzbowa 15, 50-056 Wrocław ** - Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa Copyright by PIG and MŚ, Warszawa 2004 Spis treści I. Wstęp – A. Maćków ............................................................................................................... 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza – A. Maćków ................................................. 3 III. Budowa geologiczna – A. Maćków ..................................................................................... 6 IV. Złoża kopalin – A. Maćków................................................................................................. 8 V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin – A. Maćków............................................................... 14 VI. Perspektywy i prognozy występowania kopalin – A. Maćków......................................... 14 VII. Warunki wodne – A. Maćków.......................................................................................... 15 1. Wody powierzchniowe.................................................................................................... 15 2. Wody podziemne............................................................................................................. 15 VIII. Geochemia środowiska................................................................................................... 18 1. Gleby – J. Lis, A. Pasieczna............................................................................................. 18 2. Osady wodne - I. Bojakowska………………………………………………………… 21 3. Pierwiastki promieniotwórcze w glebach – S. Wołkowicz ............................................... 23 IX. Składowanie odpadów – A. Maćków …………………………………………………….25 X. Warunki podłoża budowlanego – A. Maćków..................................................................... 33 XI. Ochrona przyrody i krajobrazu – A. Maćków ................................................................... 34 XII. Zabytki kultury – A. Maćków .......................................................................................... 37 XIII. Podsumowanie – A. Maćków.......................................................................................... 38 XIV. Literatura........................................................................................................................ 39 I. Wstęp Przy opracowywaniu arkusza Prochowice Mapy geośrodowiskowej Polski w skali 1:50 000 (MGP) wykorzystano materiały archiwalne arkusza Prochowice Mapy geologiczno- gospodarczej Polski w skali 1:50 000, wykonanej w roku 1997 w Przedsiębiorstwie Geolo- gicznym we Wrocławiu PROXIMA S.A. (Maćków, 1997). Niniejsze opracowanie powstało w oparciu o instrukcję opracowania i aktualizacji MGGP (Instrukcja..., 2002). Mapa geośrodowiskowa zawiera dane zgrupowane w sześciu warstwach informacyj- nych: kopaliny, górnictwo i przetwórstwo kopalin, wody powierzchniowe i podziemne, ochrona powierzchni ziemi (obecnie tematyka geochemii środowiska i warstwa składowania odpadów), warunki podłoża budowlanego oraz ochrona przyrody i zabytków kultury. Do opracowania treści mapy zbierano materiały w archiwach: Przedsiębiorstwa Geolo- gicznego PROXIMA S.A., Państwowego Instytutu Geologicznego - Oddział Dolnośląski, w Regionalnym Banku Danych Hydrogeologicznych, Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwo- wych we Wrocławiu oraz w Wydziale Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego Delega- tura w Legnicy. Wykorzystano też informacje uzyskane w starostwach powiatowych, urzę- dach gmin i od użytkowników złóż. Zostały one zweryfikowane w czasie wizji terenowej. Mapa adresowana jest przede wszystkim do instytucji, samorządów terytorialnych i administracji państwowej zajmującej się racjonalnym zarządzaniem zasobami środowiska przyrodniczego. Analiza jej treści stanowi pomoc w realizacji postanowień ustaw o zagospo- darowaniu przestrzennym i prawa ochrony środowiska. Informacje zawarte w mapie mogą być wykorzystywane w pracach studialnych przy opracowywaniu strategii województwa oraz projektów i planów zagospodarowania przestrzennego, a także w opracowaniach ekofizjogra- ficznych. Przedstawione na mapie informacje środowiskowe stanowią ogromną pomoc przy wykonywaniu wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska oraz planów gospodarki odpadami. Dane dotyczące poszczególnych złóż kopalin zestawiono w kartach informacyjnych do bazy danych, ściśle związanej z Mapą geośrodowiskową Polski w skali 1:50 000. II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza Położenie geograficzne arkusza Prochowice wyznaczają współrzędne: 16o15’-16o30’ długości geograficznej wschodniej i 51o10’-51o20’ szerokości geograficznej północnej. Obszar arkusza Prochowice administracyjnie należy do województwa dolnośląskiego obejmując fragmenty powiatów: lubińskiego, legnickiego, średzkiego i wołowskiego. Do po- 3 wiatu lubińskiego należą południowe fragmenty gmin Lubin i Ścinawa. Powiat legnicki re- prezentują wschodnie obszary gmin: Kunice, Legnickie Pole oraz centralnie położone miasto i gmina Prochowice, do której od południa przylegają tereny gminy Ruja. Wschodnią część terenu arkusza zajmuje fragment powiatów: wołowskiego z gminą Wołów i średzkiego z gmi- ną Malczyce Według podziału fizycznogeograficznego (Kondracki, 1998) arkusz Prochowice poło- żony jest na obszarze trzech makroregionów: Niziny Śląsko-Łużyckiej, Niziny Śląskiej i Wa- łu Trzebnickiego. Nizinę Śląsko-Łużycką reprezentują fragmenty dwóch mezoregionów: Wy- soczyzny Lubińskiej i Równiny Legnickiej. Do Niziny Śląskiej należą tu fragmenty mezore- gionów: Wysoczyzny Średzkiej, Pradoliny Wrocławskiej i Wysoczyzny Rościsławickiej. W obręb Wału Trzebnickiego wchodzi niewielka część mezoregionu Obniżenia Ścinawskiego (fig. 1). Ukształtowanie powierzchni terenu w obrębie omawianego arkusza jest zróżnicowane. Tereny położone w dolinie Odry i Kaczawy mają charakter nizinny. Średnie wartości rzęd- nych kształtują się tu w granicach od 93 do 105 m n.p.m. Na obszarach wysoczyzn moreno- wych wysokości bezwzględne wahają się od 120 do 163 m n.p.m. Większe kompleksy leśne występują w części północnej arkusza oraz wzdłuż biegu rzeki Odry (lasy wodochronne). Część południowa jest bardzo słabo zalesiona. Analizowany obszar znajduje się w jednym z najcieplejszych rejonów kraju. Średnia temperatura roczna wynosi tu 8,7oC, suma rocznych opadów zawiera się w przedziale 500- 600 mm, a utrzymywanie się pokrywy śnieżnej trwa 50-60 dni. Okres wegetacyjny jest długi i wynosi 225 dni. Główne kierunki wiatrów to: zachodni i północno-zachodni (Kondracki, 1988). Pod względem gospodarczym obszar ten ma charakter rolniczy. W części centralnej arkusza położony jest jedyny ośrodek miejsko-przemysłowy - miasto Prochowice. Znajdują się tu: Prochowickie Zakłady Wyrobów Skórzanych „Proskór” S.A., „Proskór Bis” s.c. - Za- kład Garbarski, „Młyn zbożowy”, „Tartak Prochowice” i „Browar Vifling”. Poza wymienio- nymi, do większych przedsiębiorstw zlokalizowanych na obszarze arkusza, należą ponadto: Cukrownia w Malczycach „Naftobazy”, Zakłady Gospodarki Produktami Naftowymi w Ka- wicach, „Rolompex” w Rogowie Legnickim (produkcja pasz) i „Promet” w Lisowicach (wy- roby z betonu dla budownictwa). 4 Fig. 1. Położenie arkusza Prochowice na tle jednostek fizycznogeograficznych wg J. Kondrackiego (1998) 1 – granica prowincji; 2 – granica podprowincji; 3 − granica makroregionu; 4 − granica mezoregionu Prowincja: Niż Środkowoeuropejski Podprowincja: Niziny Sasko-Łużyckie Makroregion: Nizina Śląsko-Łużycka Mezoregiony Niziny Śląsko-Łużyckiej: 317.76 − Wysoczyzna Lubińska, 317.77 − Równina Legnicka, 317.78 − Równina Chojnowska Podprowincja: Niziny Środkowopolskie Makroregion: Obniżenie Milicko-Głogowskie Mezoregion Obniżenia Milicko-Głogowskiego: 318.33 – Kotlina Żmigrodzka Makroregion: Wał Trzebnicki Mezoregiony Wału Trzebnickiego: 318.43 − Obniżenie Ścinawskie, 318.44 − Wzgórza Trzebnickie Makroregion: Nizina Śląska Mezoregiony Niziny Śląskiej: 318.51 − Wysoczyzna Rościsławska, 318.52 - Pradolina Wrocławska, 318.531 − Wysoczyzna Średzka, 318. 532 – Równina Wrocławska Prowincja: Masyw Czeski Podprowincja: Sudety i Przedgórze Sudeckie Makroregion: Przedgórze Sudeckie Mezoregion Przedgórza Sudeckiego: 332.11 − Wzgórza Strzegomskie Makroregion; Podgórze Zachodniosudeckie Mezoregion Pogórza Zachodniosudeckiego: 332.27 − Pogórze Kaczawskie 5 III. Budowa geologiczna Obszar arkusza Prochowice (Szałajdewicz, 1980) leży w obrębie bloku przedsudeckie- go, a tylko niewielka, północno-wschodnia jego część na monoklinie przedsudeckiej. Podłoże obu jednostek budują zmetamorfizowane utwory proterozoiczne, do których zaliczono amfi- bolity, łupki i granitognejsy oraz utwory staropaleozoiczne reprezentowane przez łupki, sza- rogłazy i granitognejsy. Na obszarze monokliny zalegają na nich niezgodnie osady permu, wykształcone w postaci piaskowców czerwonego spągowca oraz wapieni dolomitycznych i łupków ilastych cechsztynu. Na utworach krystalicznych bloku przedsudeckiego i osadach permu monokliny leży pokrywa utworów młodszych należących do kenozoiku. Odsłaniają się one na powierzchni w postaci osadów trzeciorzędowych