SYSTEM INFORMACYJNY SCHENGEN PRZEWODNIK „KORZYSTANIE Z PRAWA DOST ĘPU” Przewodnik został skompilowany przez Wspólny Organ Nadzorczy Schengen Adres: Data Protection Secretariat Council of the European Union 175, Rue de la Loi (00FL59) B-1048 BRUSSELS Tel.:+32(0)22818996 SPIS TRE ŚCI I. Przegl ąd zasad ogólnych ........................................................................................................ 4 II. Opis post ępowania wzgl ędem prawa dost ępu w ka żdym pa ństwie strefy Schengen ............ 7 III.A Współpraca mi ędzy krajowymi organami ochrony danych .................................................. 8 IV. AUSTRIA ............................................................................................................................ 12 V. BELGIA ............................................................................................................................... 17 VI. CZECHY ............................................................................................................................. 19 VII. DANIA ................................................................................................................................. 21 VIII. FINLANDIA ........................................................................................................................ 24 IX. FRANCJA ............................................................................................................................ 25 X. NIEMCY .............................................................................................................................. 27 XI. GRECJA .............................................................................................................................. 29 XII. WĘGRY ............................................................................................................................... 31 XIII. ISLANDIA ........................................................................................................................... 32 XIV. WŁOCHY ............................................................................................................................ 34 XV. ŁOTWA ............................................................................................................................... 36 XVI. LUKSEMBURG .................................................................................................................. 39 XVII. LITWA ................................................................................................................................. 40 XVIII. MALTA ............................................................................................................................... 44 XIX. HOLANDIA ........................................................................................................................ 46 XX. NORWEGIA ........................................................................................................................ 48 XXI. POLSKA .............................................................................................................................. 49 XXII. PORTUGALIA .................................................................................................................... 52 XXIII. SŁOWACJA ........................................................................................................................ 53 XXIV. SŁOWENIA ......................................................................................................................... 56 XXV. HISZPANIA ........................................................................................................................ 59 XXVI. SZWECJA ........................................................................................................................... 62 XXVII. SZWAJCARIA .................................................................................................................... 64 Zał ączniki (wzory wniosków) ............................................................................................................ 65 Zał ącznik 1 ............................................................................................................................... 65 Zał ącznik 2 ............................................................................................................................... 66 Zał ącznik 3 ............................................................................................................................... 67 67 Data Protection Secretary - A Guide for exercising the right of access - 13 October 2009 3 Przewodnik opisuje, jak korzysta ć z prawa dost ępu do systemu informacyjnego Schengen (SIS). Pierwotnie miał by ć przeznaczony dla osób, których dotycz ą dane przechowywane w SIS, jako pomoc w korzystaniu z prawa dost ępu. Mo że by ć jednak źródłem praktycznych informacji tak że dla wszystkich, którzy ze wzgl ędów zawodowych zainteresowani s ą prawem dost ępu (organy ochrony danych, słu żby policji, wydziały ds. cudzoziemców, prawnicy itd.). Na przewodnik składaj ą si ę trzy cz ęś ci: przegl ąd zasad ogólnych i najwa żniejszych definicji zwi ązanych z SIS, opis post ępowania wzgl ędem prawa dost ępu w ka żdym z odno śnych pa ństw oraz opis niektórych sytuacji szczególnych wymagaj ących specjalnego post ępowania. I. PRZEGL ĄD ZASAD OGÓLNYCH I.A System informacyjny Schengen (SIS) Układ schenge ński z dnia 14 czerwca 1985 r. oraz odno śna konwencja wykonawcza z dnia 19 czerwca 1990 r. zlikwidowały odprawy na granicach wewn ętrznych mi ędzy pa ństwami członkowskimi i wprowadziły zasad ę dokonywania kontroli na granicy całej strefy Schengen. Dzi ęki temu powstał obszar, po którym osoby fizyczne mog ą si ę swobodnie przemiesza ć. Aby utrzyma ć zadowalaj ący poziom bezpiecze ństwa, postanowiono oprócz stosowania innych środków (zacie śnienie współpracy organów policji i współpracy organów wymiaru sprawiedliwo ści, harmonizacja polityki wizowej i azylowej) utworzy ć system informacyjny Schengen (SIS). Zawarte w systemie dane s ą dost ępne dla wszystkich pa ństw członkowskich nale żą cych do strefy Schengen. Jest on scentralizowan ą baz ą z informacjami nale żą cymi do dwóch kategorii: po pierwsze – z danymi osób poszukiwanych, zaginionych lub obserwowanych, a po drugie – z danymi skradzionych lub zagubionych pojazdów i przedmiotów, zwłaszcza np. dowodów to żsamo ści, dowodów rejestracyjnych czy tablic rejestracyjnych pojazdu. Data Protection Secretary - A Guide for exercising the right of access - 13 October 2009 4 Oto co przykładowo mo żna znale źć w SIS: • informacje o osobach poszukiwanych lub obserwowanych przez policj ę • informacje o osobach zaginionych lub wymagaj ących ochrony, zwłaszcza o nieletnich • informacje o osobach, które nie s ą obywatelami pa ństwa strefy Schengen i podlegaj ą zakazowi wjazdu do niej. Wykonanie czynno ści żą danej we wpisie zale ży od prawa pa ństwa strefy Schengen, które t ę czynno ść wykonuje. Je żeli prawo krajowe zakazuje odno śnej czynno ści, dane pa ństwo strefy Schengen musi natychmiast poinformowa ć o tym pa ństwo, które dokonało wpisu. Zgodnie z zasadami ochrony danych konwencja schengeńska przyznaje konkretne prawa wszystkim osobom fizycznym. Zasadniczo chodzi o: • prawo dost ępu do własnych danych przechowywanych w SIS • prawo do za żą dania sprostowania, je żeli dane s ą nie ścisłe, lub usuni ęcia, je żeli dane s ą przechowywane wbrew prawu • prawo, by wyst ąpi ć do krajowych organów ochrony danych o skontrolowanie indywidualnych danych zawartych w SIS i sposobu, w jaki te dane s ą wykorzystywane • prawo, by wszcz ąć przed s ądem lub wła ściwym organem post ępowanie skutkuj ące sprostowaniem lub usuni ęciem nie ścisłych danych albo wypłat ą odszkodowania. I.B Prawo dost ępu Prawo dost ępu oznacza, że ka żdy zainteresowany mo że zgodnie z prawem krajowym uzyska ć wgl ąd do informacji o sobie przechowywanych w zbiorze danych. Jest to fundamentalna zasada ochrony danych pozwalaj ąca osobom, których dotycz ą dane, sprawowa ć kontrol ę nad swoimi danymi osobowymi przechowywanymi przez strony trzecie. Data Protection Secretary - A Guide for exercising the right of access - 13 October 2009 5 Prawo to jest jednoznacznie przewidziane w konwencji schenge ńskiej z dnia 19 czerwca 1990 r. W my śl art. 109 konwencji ka żdy ma prawo dost ępu do swoich danych wprowadzonych do systemu informacyjnego Schengen. Prawu temu towarzyszy prawo do za żą dania sprostowania, je żeli dane s ą nie ścisłe, lub usuni ęcia, je żeli dane s ą przechowywane wbrew prawu (art. 110). Dost ępu odmawia si ę, je żeli przyznanie go mo że utrudni ć wykonanie legalnej czynno ści wskazanej we wpisie lub je żeli jest to konieczne do ochrony praw i swobód osób trzecich. Dost ępu odmawia si ę zawsze w okresie wa żno ści wpisu, który zawiera żą danie prowadzenia niejawnej obserwacji (art. 109 ust. 2 konwencji). Kto pragnie skorzysta ć z prawa dost ępu, mo że si ę zwróci ć do wła ściwych organów w dowolnym pa ństwie schenge ńskim 1. Dowolno ść ta jest mo żliwa, gdy ż wszystkie krajowe bazy danych (N.SIS) są takie same jak system centralny (C.SIS) w Strasburgu (zob. art. 92 ust. 2 konwencji). Zatem prawo dost ępu dotyczy zawsze tych samych danych, bez wzgl ędu na to, do którego pa ństwa si ę wyst ępuje. Jednak od przepisów pa ństwa, do którego si ę wyst ępuje, zale ży sposób wykonywania tego prawa. Otó ż pa ństwa ró żni ą si ę pod wzgl ędem trybu post ępowania: istniej ą dwa systemy rz ądz ące prawem dost ępu do policyjnych zbiorów danych, a zatem i do SIS.