TURANDOT GIACOMO PUCCINI dyrektor naczelny Tomasz Bęben dyrektor artystyczny Paweł Przytocki chórmistrz, szef chóru Dawid Ber dyrektor generalny Peter Gelb honorowy dyrektor muzyczny James Levine dyrektor muzyczny Yannick Nézet-Séguin główny dyrygent Fabio Luisi 2. Christine Goerke w roli tytułowej w Turandot. Fot. Marty Sohl / Met Opera Prapremiera w Teatro alla Scala w Mediolanie – 26 kwietnia 1926 roku Premiera niniejszej inscenizacji w The Metropolitan Opera w Nowym Jorku – 12 marca 1987 roku Transmisja z The Metropolitan Opera w Nowym Jorku – 4 stycznia 2020 roku Przedstawienie trwa ok. trzech godzin i dziesięciu minut z dwiema przerwami Przedstawienie w języku włoskim z napisami w języku polskim Giacomo Puccini Turandot 3. TURANDOT OPERA W TRZECH AKTACH LIBRETTO: GIUSEPPE ADAMI & RENATO SIMONI WG CARLA GOZZIEGO OSOBY Księżniczka Turandot sopran Liù sopran Kalaf tenor Timur bas REALIZATORZY reżyseria i scenografia Franco Zeffirelli kostiumy Anna Anni i Dada Saligeri światło Gil Wechsler choreografia Chiang Ching OBSADA Księżniczka Turandot Christine Goerke Liù Eleonora Buratto Kalaf Yusif Eyvazov Timur James Morris soliści, chór, chór dziecięcy, balet, orkiestra i statyści The Metropolitan Opera dyrygent Yannick Nézet-Séguin Inscenizacja jest darem żony Donalda D. Harringtona. Wznowienie jest darem firmy Viking Cruises. 4. YANNICK NÉZET-SÉGUIN DYRYGENT Kanadyjski dyrygent i pianista. Od września czy Grafeneggu (Wiedeń). Z orkiestrą w Fila- 2018 r. jest dyrektorem muzycznym Metropo- delfii regularnie występuje w Carnegie Hall. litan Opera. Tę funkcję pełni także w Orchestre Prowadzi kursy mistrzowskie w Instytucie Curti- Métropolitain w Montrealu oraz Orkiestrze sa w Filadelfii oraz w Julliard School w Nowym w Filadelfii. Jest członkiem honorowym Euro- Jorku. W repertuarze ma zarówno utwory sym- pejskiej Orkiestry Kameralnej. Wcześniej był foniczne, jak i opery. Jego debiut w Met odbył głównym dyrygentem Orkiestry Filharmonicznej się w sezonie 2009/2010 z nową inscenizacją w Rotterdamie (2008–2018) oraz głównym Carmen G. Bizeta. Od tego czasu występuje dyrygentem gościnnym Londyńskiej Orkiestry na tej scenie w każdym sezonie. Dyrygował Symfonicznej (2008–2014). Blisko współpracuje m.in. w Teatro alla Scala w Mediolanie, Royal z Filharmonikami Berlińskimi, Filharmonikami Opera House w Londynie i Wiedeńskiej Operze Wiedeńskimi oraz Orkiestrą Symfoniczną Radia Państwowej. Prowadził cykl wykonań siedmiu Bawarskiego. Bierze udział w festiwalach BBC dojrzałych oper Mozarta, połączony z nagrania- Proms, Mostly Mozart w Nowym Jorku oraz mi dla Deutsche Grammophon. festiwalach w Edynburgu, Lucernie, Salzburgu CHRISTINE GOERKE TURANDOT (SOPRAN) Amerykanka, sopran dramatyczny. Karierę roz- niosły jej też role Turandot w operze G. Pucci- poczynała, śpiewając drobne partie operowe niego, Leonory w Fideliu L. van Beethovena, w ramach programu The Metropolitan Opera Eboli w Don Carlosie G. Verdiego, Kasandry dla młodych artystów. Obecnie występuje w Trojanach H. Berlioza, Ellen Orford w Peterze na najlepszych scenach, takich jak Opera Grimesie B. Brittena. Koncertuje ze znakomitymi Liryczna w Chicago, opery w San Francisco, orkiestrami (Nowojorska Orkiestra Filharmo- Santa Fe, Waszyngtonie, Deutsche Oper niczna, Orkiestra Wieku Oświecenia i in.) oraz w Berlinie, mediolańska La Scala i in. Wyko- z wybitnymi dyrygentami (Sir Andrew Davies, nuje znaczną część repertuaru sopranowego, Sir Mark Elder, Christoph Eschenbach i in.). począwszy od dzieł W.A. Mozarta i J.F. Haendla. Nagranie Symfonii morskiej W. Williamsa z jej Ceniona jest zwłaszcza za partie Straussowskie udziałem zdobyło w 2003 r. nagrodę Gram- (Ariadna na Naxos) i Wagnerowskie (Brunhilda my. Jest laureatką nagrody Richarda Tuckera w Pierścieniu Nibelunga, Kundry w Parsifalu, (2001), Opera News Award (2017) i tytułu Ame- Ortrud w Lohengrinie). Uznanie krytyków przy- rykańskiej Wokalistki Musicalowej Roku (2015). ELEONORA BURATTO LIÙ (SOPRAN) Włoska śpiewaczka operowa. Uczyła się Montanarim, Daniele Gattim, Zubinem Mehtą. m.in. pod kierunkiem Luciana Pavarottiego. W nowojorskiej Met pierwszy raz wystąpiła W 2007 r. partią Musetty w Cyganerii G. Puc- w 2016 r. jako Norina w Don Pasquale ciniego wygrała konkurs Adriano Belli w Teatro G. Donizettiego Do jej najważniejszych ról na- Lirico Sperimentale w Spoleto. Zadebiutowała leżą także: hrabina Almaviva w Weselu Figara dwa lata później w roli Creusy w Demofoonte W.A. Mozarta, Micaëla w Carmen G. Bizeta, N. Jommellego na festiwalu w Salzburgu pod Mimi w Cyganerii Pucciniego, Corrina w Podró- dyrekcją Riccarda Mutiego. Występuje na naj- ży do Reims G. Rossiniego, Luisa Miller w operze lepszych światowych scenach, m.in. w me- G. Verdiego. Wykonuje również dzieła orato- diolańskiej La Scali, madryckim Teatro Real, ryjne (Msza c-moll J.S. Bacha, II i IV Symfonia Teatro Colòn w Buenos Aires, Operze Lirycznej G. Mahlera, Stabat Mater Rossiniego i in.). w Chicago, Royal Opera House w Londynie, Wzięła udział w koncertach z okazji 150-lecia na festiwalach festiwal w Aix-en-Provence, śmierci Rossiniego oraz rocznicy śmierci Pava- Rawennie, Salzburgu, Montpelier. Współpraco- rottiego. wała z najlepszymi dyrygentami, m.in. Stefano Giacomo Puccini Turandot 5. YUSIF EYVAZOV KALAF (TENOR) Tenor dramatyczny, specjalizujący się w ope- w Dreźnie (rola tytułowa w Don Carlosie Ver- rach werystycznych. Azerbejdżanin. Studio- diego). Inne ważne partie w jego repertuarze wał we Włoszech u Franco Corellego i Gheny to Alfredo w Traviacie Verdiego, Cavaradossi Dimitrovej. Występuje w Europie, Azji, obu w Tosce, Renato des Grieux w Manon Lescaut, Amerykach oraz Australii, w tak znakomitych Rodolfo w Cyganerii G. Pucciniego, Andrea teatrach, jak mediolańska La Scala, moskiewski Chenier w operze U. Giordano. Artysta wykonu- Teatr Bolszoj czy berlińska Opera Państwowa. je także repertuar koncertowy (w tym sezonie Bieżący sezon rozpoczął występem w roli Mau- m.in. w Filharmonii nad Łabą w Hamburgu, Fil- rizia w koncertowej wersji Adriany Lecouvreur harmonii Berlińskiej, wiedeńskim Konzerthaus). F. Cilei w Deutsche Oper w Berlinie u boku Dokonał wielu nagrań dla Deutsche Gram- Anny Netrebko. Jego kalendarz na ten sezon mophon, w tym kompletnego nagrania opery obejmuje także występy w Operze Narodowej Manon Lescaut na żywo z festiwalu w Salzbur- w Paryżu (Adriana Lecouvreur), Wiedeńskiej gu. W 2017 r. otrzymał tytuł Artysty Ludowego Operze Państwowej (Manrico w Trubadurze (People’s Artist) Azerbejdżanu. Jest mężem i Radames w Aidzie G. Verdiego), Semperoper światowej sławy sopranistki Anny Netrebko. JAMES MORRIS TIMUR (BAS) Legendarny amerykański bas-baryton, ceniony Pierścień Nibelunga R. Wagnera. W tej roli za wyjątkową wszechstronność. Jego kariera oklaskiwano go w Met, Królewskiej Operze Co- trwa już ponad 50 lat. Zadebiutował w Operze vent Garden, Wiedeńskiej Operze Państwowej, w Baltimore w 1967 r. jako Crespel w Opowie- Bawarskiej Operze Państwowej, Operze Lirycz- ściach Hoffmanna J. Offenbacha z udziałem nej w Chicago, operze w San Francisco i wielu Beverly Sills i Normana Treigle. Występował innych. Do jego najważniejszych ról należą też w niemal wszystkich znaczących teatrach tytułowy Holender tułacz i Hans Sachs w Śpie- operowych i z wiodącymi orkiestrami Europy wakach norymberskich Wagnera oraz Scarpia i Stanów Zjednoczonych. W Met po raz pierwszy w Tosce G. Pucciniego. Czterokrotnie otrzymał zaśpiewał w 1971 r. jako Król w Aidzie nagrodę Grammy: za najlepsze nagrania ope- G. Verdiego. W repertuarze ma partie w dzie- rowe – Walkirię i Złoto Renu, oba zarejestro- łach od Mozarta, poprzez Verdiego i Wagnera, wane z orkiestrą Metropolitan Opera, a także aż do Brittena (John Claggart w Billym Budd w dwóch kategoriach za VIII Symfonię Mahlera podczas pierwszego wykonania w tym te- pod dyrekcją Michaela Tilsona Thomasa. atrze). Jego popisową rolą jest Wotan w cyklu FRANCO ZEFFIRELLI REŻYSERIA Włoski reżyser, projektant, producent teatralny, przy takich utworach, jak Traviata i Falstaff operowy i telewizyjny, urodzony we Florencji G. Verdiego, Łucja z Lammermooru G. Donizet- jako Gianfranco Corsi. Studiował architekturę tiego, Cyganeria i Tosca G. Pucciniego czy Car- na uniwersytecie w swym rodzinnym mieście, men G. Bizeta. Realizował się także jako reżyser gdzie dołączył do uczelnianej grupy teatralnej. filmowy; szczególnie znany jest ze swoich Studia przerwała niemiecka okupacja Włoch. adaptacji sztuk W. Szekspira (m.in. Poskromie- Zefirelli przyłączył się do partyzantki i służył nie złośnicy z Richardem Burtonem i Elizabeth jako tłumacz. Po wojnie postanowił spróbować Taylor czy Hamlet z Melem Gibsonem) oraz szczęścia w Rzymie w teatralnym rzemiośle. filmowych adaptacji oper (np. Rycerskość Początkowo pracował jako aktor i reżyser wieśniacza P. Mascagniego, Otello G. Verdiego). teatralny, później zainteresował się również Często pracował nie tylko jako reżyser, ale także scenografią. Jego pierwszą dużą inscenizacją producent i kostiumograf. Zmarł 15 czerwca operową była Włoszka w Algierze G. Rossinie- 2019 r. w Rzymie w wieku 96 lat. go w mediolańskiej La Scali. Później pracował 6. TURANDOT, CZYLI OPERA NA ROZDROŻU ESTETYCZNYM Gdy pod koniec XVI wieku wykluwała aktu została wreszcie zaakceptowana się we Włoszech koncepcja opery, przez ciągle niezadowolonego nikt zapewne nie przypuszczał, kompozytora. Jednak już od marca że ten nowy gatunek sztuki scenicznej 1924 roku Puccini zmagał się z rakiem z muzyką stanie się tak znaczący gardła – mimo podjętej terapii i tak trwały. Gdy w 1924 roku umierał radowej w jednej z brukselskich klinik Giacomo Puccini,