PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI MANIOWY GMINA CZORSZTYN POWIAT NOWOTARSKI WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE Styczeń, 2009r. Plan Odnowy Miejscowości Maniowy Spis treści I. Wstęp ............................................................................................................................. - 3 - II. Charakterystyka miejscowości ......................................................................................... - 5 - 1. Historia ...................................................................................................................... - 5 - 2. Położenie geograficzne ............................................................................................. - 7 - 3. Demografia ................................................................................................................ - 8 - III. Inwentaryzacja zasobów służąca ujęciu stanu rzeczywistego ........................................ - 9 - 1. Rolnictwo, gospodarka .................................................................................................. - 9 - 2. Rynek pracy ................................................................................................................. - 10 - 3. Oświata ........................................................................................................................ - 11 - 4. Opieka Zdrowotna .................................................................................................. - 12 - 5. Pomoc społeczna ..................................................................................................... - 13 - 6. Bezpieczeństwo ....................................................................................................... - 13 - 7. Kultura ......................................................................................................................... - 14 - 8. Sport, turystyka i rekreacja .......................................................................................... - 17 - 9. Zabytki ........................................................................................................................ - 19 - 10. Środowisko naturalne ................................................................................................ - 20 - 11. Infrastruktura techniczna ........................................................................................... - 22 - 12.Analiza zasobów sołectwa ......................................................................................... - 25 - IV. Analiza SWOT ............................................................................................................. - 26 - 1. Mocne strony - atuty dla rozwoju sołectwa ............................................................... - 26 - 2. Słabe strony - czynniki ograniczające rozwój ............................................................. - 27 - 3. Szanse - możliwości rozwoju sołectwa, wynikające z otoczenia ............................... - 27 - 4. Zagrożenia - czynniki niesprzyjające, wynikające z otoczenia ................................... - 27 - V. Plan działań .................................................................................................................... - 28 - 1. Opis zadań do realizacji .............................................................................................. - 28 - 2. Uzasadnienie realizacji zadań i oczekiwane rezultaty ................................................ - 32 - 3. Harmonogram realizacji projektu ............................................................................ - 37 - 4. Koszt realizacji zadań .................................................................................................. - 38 - VI. Podsumowanie .............................................................................................................. - 42 - - 2 - Opracowano przez Biuro Doradztwa Europropo z Limanowej Plan Odnowy Miejscowości Maniowy I. Wstęp Rozwój obszarów wiejskich a przez to wzrost poziomu życia i aktywności mieszkańców tych terenów to jedno z kluczowych zadań jakie stoją przed Polską w okresie integracji z Unią Europejską. Zasadniczym celem wspólnej polityki jest wzmocnienie działań służących zmniejszaniu istniejących dysproporcji i różnic w poziomie rozwoju obszarów wiejskich i miejskich. Kompleksowy i harmonijny rozwój wsi jest podstawą poprawy warunków życia społeczności wiejskiej, jednocześnie musi on uwzględniać poszanowanie środowiska naturalnego. Plan Odnowy Miejscowości jest dokumentem określającym strategię działań w sferze społeczno - gospodarczej na lata 2009 – 2016 małych miejscowości. Podstawą tworzenia Planu Odnowy jest świadoma identyfikacja własnych zasobów, potrzeb i celów, a następnie zadań i możliwości ich realizowania. Rozwój wsi powinien być zgodny z ideą zachowania jej tożsamości poprzez zharmonizowanie jej podstawowych funkcji: mieszkalnej, rolniczej, gospodarczej, środowiskowej, przyrodniczej oraz rekreacyjnej i wypoczynkowej. Sporządzenie i uchwalenie Planu Odnowy Miejscowości - dokumentu stanowiącego niezbędny warunek przy aplikowaniu o środki finansowe w ramach „Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013” działanie „Odnowa i rozwój wsi”, będzie również stanowić wytyczne dla władz Gminy Czorsztyn przy planowaniu i opracowaniu przedsięwzięć inwestycyjnych oraz podejmowaniu i organizacji działań aktywizujących dla rozwoju miejscowości Maniowy. Plan Odnowy Miejscowości zawiera charakterystykę miejscowości, w której będą realizowane projekty, planowane kierunki jej rozwoju, inwentaryzacje zasobów służącą ujęciu stanu rzeczywistego, mocne i słabe strony miejscowości, planowane przedsięwzięcia wraz z szacunkową wyceną oraz harmonogram planowanych działań. Podstawą opracowania niniejszego dokumentu jest Strategia Rozwoju Gminy Czorsztyn – Plan strategiczny do 2013 roku przyjęta uchwałą Rady Gminy nr XXVIII/185/05z dnia 27.06.2005r, Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czorsztyn na lata 2006-2013 przyjęty uchwałą Rady Gminy Czorsztyn nr XXXIV/231/06 z dnia - 3 - Opracowano przez Biuro Doradztwa Europropo z Limanowej Plan Odnowy Miejscowości Maniowy 28.02.2006r., Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Czorsztyn przyjęty uchwałą Rady Gminy nr XXIII/162/04 w dniu 29 listopada 2004r., Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czorsztyn przyjęte uchwałą Rady Gminy nr XV/125/99 z dnia 30.12.1999r. Niniejszy plan jest planem otwartym stwarzającym możliwość aktualizacji w zależności od potrzeb społecznych i uwarunkowań finansowych. Oznacza to, że mogą być wpisywane nowe zadania oraz może zmienić się kolejność ich realizacji w zależności od dostępności funduszy UE. - 4 - Opracowano przez Biuro Doradztwa Europropo z Limanowej Plan Odnowy Miejscowości Maniowy II. Charakterystyka miejscowości 1. Historia Maniowy to największa wieś w gminie Czorsztyn, od roku 1993 jest siedzibą Urzędu Gminy. Jej powstanie wiąże się z budową sztucznego zbiornika - Jeziora Czorsztyńskiego, którego wody całkowicie zalały Stare Maniowy istniejące od 1326 roku. Maniowy są jedną z najstarszych wsi na Podhalu. Najprawdopodobniej osadził je Hinko, zwany Czarnym na mocy przywileju klarysek z 1326 roku (przywilej ten wymienia potok Cichorzyn). Pewne jest też to, że działali tu Cystersi z Ludźmierza, którzy następnie przenieśli się do Szczyrzyca. Ale chociaż historia wsi oficjalnie rozpoczyna się około 1326 roku to pierwszy kościół istniał tu już około 1216 roku - można więc przypuszczać, że osada istniała tu już co najmniej 100 lat wcześniej. Zawieruchy wojenne w tym czasie omijały Podhale, a więc także Maniowy. Życie płynęło więc na pracach wokół gospodarstwa i na wydzieraniu puszczy kolejnych skrawków ziemi pod zabudowę i pola uprawne. W latach 1500-1550 wioska liczyła 27 zagród, folwark i domek plebana. W osadzie istniały też: młyn wodny, olejarnia, kołodziej, limierz - wyrabiający uprzęże dla bydła, stelmach - trudnił się wyrabianiem uprzęży dla koni oraz dwie akuszerki. Jak wyglądał pierwszy kościół nie wiadomo. Pewne jest, że jego patronem był św. Mikołaj - patron dzisiejszej parafii. Osada ta przestała istnieć w ciągu zaledwie trzech dni czerwcowych w roku 1554. Powódź zabrała wszystko od 48 zagród kmiecich przez pola uprawne wyrwane z takim mozołem puszczy po kościół. Dunajec zmienił koryto i podzielił dotychczasową osadę na pół, mieszkańcy przenieśli się więc wyżej, na tereny bezpieczniejsze. Król Zygmunt I Stary uwolnił po tej katastrofie osadników od powinności na rzecz starosty na lat osiem. Nowe miejsce to teren na wzniesieniu, nazwany później "Pod Kościołem". W wiek XVII wioska wchodziła z 85 zagrodami. Usytuowana na skarpie nad dunajcem nie była już tak zagrożona powodzią. W 1615 roku wybuchł jednak pożar. Spaliła się prawie cała wieś, o ogień nie było trudno, wszak był on jedynym źródłem światła i ogrzewania w zagrodach. Po tej tragedii Król Zygmunt II Waza, w odpowiedzi na prośbę wójta, dekretem z dnia 30 marca 1615 roku uwalnia mieszkańców od wszelkich powinności na 4 lata. Po tej katastrofie ludzie - 5 - Opracowano przez Biuro Doradztwa Europropo z Limanowej Plan Odnowy Miejscowości Maniowy zrezygnowali z ciasnych zagród i wieś się rozrosła: na wschodzie powstał przysiółek "Na Dolinie", na zachód budowano się wzdłuż drogi na Nowy Targ. Dzisiaj nowe Maniowy niczym nie przypominają miejscowości sprzed lat. Nowoczesna architektura z wielką bryłą kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja wznosi się nad taflą jeziora, który stanowi główną dominantę miejscowości. Centrum miejscowości Maniowy skupia się w pętli ulic Szkolnej, Jana Pawła II, Gorczańskiej