939.84 ff?Tli/ SJ I 939-84 f?7lv *- M-.7 '• T<9 . y u / / ., 1. b , VELDIDENA URBS ANTIQUISSIMA AUGUSTI COLONIA TOTIUS^RH^TIyE PRINCEPS In Trattu prsecipue Wilthinenfi & Oenipontano E TENEBRIS ERUTA ET VINDh CATA Infertis compluribus adhuc ineditis , quse per Tyrolim fuperfunt, Monumentis Romanis ab Antonio Rofchmanno, J.U.Lic. Almae Univerfitati Caefareo-Leopoldinae a Secretis & A6lis & IlluftrifT. Provinciae Ordinum Hiffcoriographo. Ciim Permijfu Siiperioritm. —a— a— Profiat Apud Danielem Bartholomaei & Filium Bibliopolas Ulmenfes. M D C C X L I V. >^Tir> Digitized by the Jnternet Archive in 2012 with fundirrg from University of lllinois Urbana-Champaign http://archive.org/details/veldidenaurbsantOOrosc 3 33,' Illuftriffimo Domino DOMINO FERDINANDO BONAVEN- TUR^E, S. R. I. Comiti de Harrach in Rohrau, Domino Dynaftiarum Namiejl & Luderzow. Archiducatus Auftria? Infra & Supra Anafum Haereditario Stabuli Pracfe6lo, Sacras Regise Majeftatis Auguftiffimas Hungariae & Bohemiae Reginae Camerario A6tuali, Ejusdemque Aulici Confilii Primo Gonfiliario. 545812 ILLUSTRISSIME VIR! PAterc paulKim, ILLVSTRISSIME VIR, ut Nobiles curas , & labores Tuos , qui- bus pro Augusta Domo Austriaca rite perfungeris , hoc qualicunque conatu meo interpellem, atque loco adulationis, & palpi,Ti- bi perquam exofi , hic potius carptim , brevite'r- que ; D E D I C A TI O. que perftringam , quae Scriptionis occafio , aut praefentis nuncupationis felix temeritas fuerit. A luftris equidem jam aliquot rerum Patria- rum cognitione fummopere dele&atus, impofito tamen nuper ab Illustrissimis Provinci^ Ordinibus Hiftoriographi munere ferio me- cum perpendere ccepi , quid hifce in rebus pras- ftitum , quid negle&um fuerit , aut qua demum ratione , quantumve in fingulis fuppleri queat ne & noftris adhuc temporibus incuriofa fuorum aetas aut incufari poffit , aut damnari merito de- beat. Et tum quidem haud difficulter deprehen- di , probe quidem a Saeculo decimo tertio Hifto- riam Principum a Viris graviflimis ufque ad de- cimum oftavum confcriptam fuifle , deefle ta- men, quidquid integris antea, & duodecim qui- dem a Chrifto nato feculis (ne quid de vetuftio- ri tempore dicam) in re Sacra profanaque tenta- tum, pera&umque eft. Quid ergo in re tam ar- dua confilii ? nemo folus tanto oneri par ; utpo- te quod plures neceflario depofceret. Vifum igi- tur fuit , animandos efle complures , qui huic provinciae fufficerent , illuftrandas nimirum aut aliquando praefuturi , aut operi perficiendo ad- movendi : digerendum cum his ordine, quid in )( 2 fcri- D E D I C A TIO. fcriptis Tyrolenfium rebus bene ha&enus , & a quibus, ac quantum fit praeftitum, quam ampla adhuc melTis fuperfit , quibufque adminiculis fe- liciter omnia perfici poffint. Requirebatur au- tem ftatim in limine tam in re Sacra,, quam pro- fana, & quidem tam in Latino, quam vernacu- lo idiomate fpecimen aliquod , quod faltem ty- ronum exercere induftriam, aut ad difficiliora e- ruenda methodum ac viam monftrare poftit: quin etiam , fi praeter vota neutrum accideret, fperare tamen auderem , id Antiquitates faltem Patriae depulfo nonnihil prioris aevi malo com- mendaturum efle: illonimirum, quopronisau- ribus a Viris etiam dodis faepius infirma quoque non indagatis aflertorum rationibus , aut unde hauftafint, puris, impurifve fontibus , accepta fuifle, juftiffime dolemus. Argumentum igitur five Specimen Antiqui- tatum Tyrolenfium Scriptioni meae duplex pras- fixi , profanum & Sacrum , in utraque Lingua tra£tandum,perantiquum utrumque,& inta&um ha&enus omnibus : fufcipiendum fuit profanum prius , tanquam antiquius , praefens nimirum de Veldidena opus ; cum praemittenda multa in hoc genere fint, antequam ad Sacra nos accingamus, in D E D 1 C A TI O. in qtribus fpecimen alterum, A&a nimirumS.Va- lentini Rhaetiarum Apoftoliin vernacula Deo dan- te propediem fequentur. Utriufque hujus propofiti mei decuit utique, ut & TE, ILLUSTRISSIME VIR,peralios certiorem redderem ; cum in Confilio illo Su- premo Vindobonenfi > quo Res etiam Tyrolen- fium trutinantur, in fententia dicenda locum te- neas. Tantumque abfuit, ut refpueres, fed quae tua in me ignotum alias , immeritumque beni- gnitas fuit, ut etiam. Nomini Tuo tanquam pri- mum AntiquitatumTyrolenfium Specimen nun- cupari dignatus fis , memor illius paraemiae : ope- ri incipientifavendum. Confiderandum equidem mihi tum fuiffet,non quid oculiTui pati poffint, aut potius velint, fed quid virtutibusTuis debea- tur. Hasc mea cura, haec difficultas fuit, ut mi- hi digna Hiltoriographo , digna Veteri & Illuflri Stirpe Tua, digna veftris, quae fan&e obitis, am- pliffimis muneribus contingat opera. Immen- fa ideo praeter caetera cura me fubeat, neceffe eft, ut, quae Tibi dicantur, TE digna fint. Verum fi mola etiamfalsa (ut curnPlinio loquar) litant, qui thura non habent , nec ego incufandus ero, fi has laborum meorum primitias non fiducia o- )( 3 peris, DED1CA7I0. peris, fed fpe non improbandae inPatriam pieta- tis Tibi confecrem. Non enim ad certamen a- dulationis miferas , fed ad tutelam mihi neceflfa- riam , & ad ufum forte publicum ifta parantur. ScriaTcrcsdeleaatJLLUSTRISSIMEVIIU liberales Mufae, & Studiorum honor. Habet e- nim hoc primumDomusTuaegloria, ut in Gen- te Tua nihil unquam mutaverit fortunae ampli- tudo , nifi ut prodefTe tantundem poflet , quan- tum vellet : Summa ejufdem, & itura in faecula, aeternofque Annalium honores , propenfio fuit, inter fplendidas Dignitatum adminiftrationes, in quibus virtutes fpatium exemplorum habuere, raridima moderatione Mufas , & bonas artes o- mnes intimo finu excipere : & tempora remiffio- num effe curas Litterarum , admilfiones Littera- torum : damnare autem perverfa & indecora Chriftianis moribus & nobili animo ftudia , fa- nam vero Criticen , Diplomaticam , rem anti- quam Romani & medii aevi unlverfam praefidio & tutela dignari. Ingens hoc meritum , fed ma- jus illud, per haec ne famam quidem, cui etiam faepe boni indulgent , quaerere. Injuria porro Virtutum foret, fi filentio involverem, quod ficu- ti modeftia, labore, vigilantia, & indeflexa aeta- tis D E D I C A TI O. tis maturitate alios antecellis , ita etiam authori- tate , confilio & fide citra invidiam fuperas ; <Sc tantus tamen cum fis, cultu tamen es modicus, fermone & admifiione facillimus : Et quam- quam tantum temporis faluberrirnis abfumatur confiliis , ut vix horula amoenioribus Litteris fu- perfit, hortari tamen privatim, & adjuvare pu- blice rem omnem Litterariam haud unquam cefias. Tantis igitur laetus aufpiciis Conatum hunc meum de VeldidenaTibi offero, ILLVSTRIS- SIME VIR, quem dum legis , TE judicem fa- cis, maximum praemium meum erit, judicium, fuffragium Tuum : Honori Tuo, & Patrise defti- natus hic liber , feu profefllone pietatis laudan- dus fit , feu excufandus , Tuo tamen patrocinio tutus erit, & fic in pofterum ille fummus mihi & idem gratiftimus labor erit, fi res Patrias ulterius TE protegente elucubrare, & pro his in arenam defcendere jubear. TIBI vero ILLVSTRISSIME VIR, aeta- tem dent Superi, quam mereris, ferventque ani- mum, quem dederunt : per hunc enim artes fpi- ritum, fanguinem & Patriam recipiunt, cum eas in complexu , oculis & auribus habes : praeftas enim, BELICATIO. enim , quaecunque praecipiunt , tantumque eas diligis, quantum ab ipfis probaris. Longam igitur aetatem , longam TIBI gloriam pre- cor , manfuram in animis hominum , in x* ternitate temporum, 6c fama rerum. Ita vovet ILLUSTRISSIMO NOMINI TUO Devoti/Timus & obfcquiofiiTimus Antonius Rofchmannus. APPRO- 2 APPROBATIO. cui titulus : LEgi Tra&atum , Veldidena Urbs antiquijjima &c. in quo nihil reperi , quod poffet fidem & bonos mores offendere : cumque idem Tra&atus non modicam illius , quam per- amplam poflidet Author, Eruditionis partem ex- hibeat , & antiquam viciniae noftra* dignitatem multum illuftret , dignus eft , qui typis impref fus publico communicetur. Ita cenfeo Oenipon- ti 24. Aprilis 1740. Mathias Stottlinger, S. J. SS.Theologiae Prof. Publicus Or- din. & p. t. S. Facultatis Decanus. )()( CON- ©C°)© &4: £$4$4^Mt4-&&4'$ & -i -i 4i4i4i-ii-i-ii-ii4 cj^eA»cA»eA»eA»eA»eA!»eA»eAf cA»eA»eA»eA»eA9 eA» eA» eA» eA»eA»cA»eA»eA»eA»eA»eA»eA»eA»eA»eA»eA»eA» ©©!©©©©©§©©© ©©©©©©IISS© *** * * * * * * * * * * * * * ** * * * * * ** * $ * ** * * * * * * * * * * * $ ** CY>CY3CY»«Y3<^cy9CyQtfy3«y»«Y3CM»cy9«Vdcya cys cy» a ac 56 3 ,* ff >r 3 ar CY»ry?CY3CY3«Y ^*Y Y Y *V Y Y *Y f* Confpe£his Operis. i. Occafio ^ffinis hujits Scriptionis proponitnr , in- daganda nimirum Veldidena Nobilitas. Pag.i 2. Ordo ac ProgreJJiis in boc Scripto fervandus do- cetur. 4 3. Quanam Provincia Romana Rhatia fuerit , in quafita Veldideha. 7 4. Unde probari ejus Nobilitas pojjit. 10 5. Quomodb ex Itinerario Antonini. 1$ 6.Ex Confpe&us Operis. 6. Ex Tabula Peutingeriana. 18 7. Ex Notitia utriufque Imperii. 22 8. Anjuis in Itinerario Direftionum Urbibus cetate parfuerit Veldidena. 27 9. An etiam Colonia Romanorum, iit iUafuerit. 31 » 10. An etiam Regionis Capnt ejje potuerit. 34 11. Afertio contraria Velferi Augufiam Vindelico- rum urbem Rhatia principem ftatuentis cum fuis Authoritatibusprofertur. 41 12. AUati ab ipfo in banc re?n Nummi recenfen- tur. 46 13. Reliqua Monumenta, quibus innititur, enarran- tur. 49 14. Difcutiuntur Authoritates a Velfero aUata. 51 1 j. Uti & Nummi. 60 XX 3 16.AC Conlpe&us Operis. 16. Ac catera Momimenta. 66 17. Quantiim ex his pro Auguftafua concedendum Velferofit. 69 ig. Rhatiam cum Vindelicia non debere aut pojfe con- fundi, mon/iratur. 75 19. Nec divifionem illam in Rhatiam I. %f II. Vin~ delicam Hadriano trihuendam 3 fed circa Con- ftantini tempora primitm inventam