De bodemgesteldheid van het herinrichtingsgebied Nijkerk-Putten 3 2/UUb(c '7 f De bodemgesteldheid van het herinrichtingsgebieäf * Nijkerk-Putten Resultaten van een bodemgeografisch onderzoek W.H.Leender s F.Brouwe r M.Knotter s Rapport 54 ...__ cjiut, STARINGCENTRUM ,Wageningen ,199 0 4^ !'i>% o < où b ^ REFERAAT Leenders, W.H., F. Brouwer en M. Knotters, 1990. De bodemgesteldheid van het herinrichtingsgebied Nijkerk-Putten» resultaten van een bodemgeografisch onderzoek. Wageningen, Staring Centrum. Rapport nr. 54, 269 blz.» 3 aanh.» 80 tab.» 51 afb.» 5kaarten . In het herinrichtingsgebied Nijkerk-Putten is een bodemgeografisch onderzoek uitgevoerd in opdracht van de Landinrichtingsdienst te Utrecht. De bodem be­ staat uit zandgronden^ kleigronden, veengronden, moerige gronden en overslag- gronden. In de zandgronden komen humuspodzol-,eerd - en vaaggronden voor. In de kleigronden komen eerd- en vaaggronden voor. In de veengronden komen eerdveen- en rauwveengronden voor.Bi j demoerig e gronden zijn moerige podzol-e n moerige eerdgronden onderscheiden. De resultaten van het onderzoek zijn weergegeven op een bodemkaart? een grondwatertrappenkaart en een zanddieptekaart.D e dwarsdoor­ sneden geven een overzicht van de verschillende afzettingen. Trefwoordeni Nijkerk-Putten, bodemgeografisch onderzoek, bodemgesteldheid, zanddiepte en dwarsdoorsneden. ISSN 0924-3070 Copyright 1990 STARING CENTRUM Instituut voor Onderzoek van het Landelijk Gebied Postbus 125,670 0A CWageningen ' Tel.i 08370 - 74200)telefax i 08370 -24812 » telext 75230VISI-N L Het Staring Centrum isee n voortzetting vani het Instituut voor Cultuurtechniek en Waterhuishouding (ICW), het Instituut voor Onderzoek van Bestrijdingsmidde­ len, afd. Milieu,e n de Afd. Landschapsbouw van het Rijksinstituut voor Onder­ zoek in de Bos- en Landschapsbouw "De Dorschkamp" en de Stichting voor Bodem- kartering (STIB0KA). Het Staring Centrum aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepas­ sing van de adviezen. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk,fotokopie ,microfil m en op welke andere wijze ook zonder voor­ afgaande schriftelijke toestemming van het Staring Centrum. Project nr. 3301. 90aIS/9.90. INHOUD Biz. WOORDVOORA F 11 SAMENVATTING 13 1 INLEIDING 19 1.1 Doele nopze tva nhe tbodemgeografisc honderzoe k 19 1.2 Overzichtva nrappor te nkaarte n 20 2 FYSIOGRAFIE 23 2.1 Landschap 23 2.2 Geogogenese 27 2.2.1 Pleistoceen 27 2.2.2 Holoceen 31 2.3 Bodemvorming 33 2.4 Cultuurhistorie 36 2.4.1 Depolde rArkemhee n 36 2.4.2 Achterhoeke nD eVeenhui s 39 2.4.3 Holkerveene nPalestin a 39 2.4.4 Hetoud ezandontginningslandscha p 40 2.4.5 Hetjong ezandontginningslandscha p 42 2.5 Waterhuishouding 43 3 BODEMGEOGRAFISCHONDERZOE KE NDIGITAL E VERWERKING/MANIPULATIE VANBODEMKUNDIG E GEGEVENS 45 3.1 Bodemgeografisch onderzoek 45 3.2 Toetsingaa nmeetresultate n 47 3.2.1 Bemonsteringe nlaboratoriumanalys e 47 3.2.2 Grondwaterstandsmetingen 49 3.2.2.1Berekenin gva nGH Ge nGL Gva npeilbuize nme t meerjarige gegevens 51 3.2.2.2Meetpunte ne n-resultate nva npeilbuize nme t meerjarige gegevens 51 3.2.2.3Berekenin gva nGH Ge nGL Gva npeilbuize nme t éénjarigegegeven s 54 3.2.2.4Meetpunte ne n-resultate nva npeilbuize nme t éénjarigegegeven s 55 3.2.2.5Meetpunte ne n-resultate nva ngericht eopname s 64 3.3 Indelingva nd egronde n 65 3.3.1 Veengronden [V] 65 3.3.2 Moerigegronde n [W] 66 3.3.3 Zandgronden [H,Z ] 66 3.3.4 Zeekleigronden [M] 69 3.3.5 Overslaggronden [AO] 70 3.3.6 Verwerktegronde n [Fe nG ] 70 3.3.7 Toevoegingen 70 3.4 Indelingva nhe tgrondwaterstandsverloo p 71 3.4.1 Grondwatertrappen 71 3.4.2 Overschrijdingsduurva ngrondwaterstande n 71 3.5 Opzetva nd elegend a 72 3.6 Digitaleverwerking/manipulati e vanbodemkundig e gegevens (BOPAK) 73 Biz. 3.6.1 Digitalebodemkaar t 75 3.6.2 Digitaalbestan dva nboorstate n 75 3.6.3 Klassenbestandme taanvullend e gegevens 77 3.6.4 Lokatieva nd edigital ebestande ne n programma's 77 4 BODEMGESTELDHEID;BESCHRIJVIN GVA ND EBODEM -E N GRONDWATERTRAPPENKAART 79 4.1 Veengronden 79 4.1.1 Eerdveengronden 81 4.1.1. 1 Koopveengronden 81 4.1.1. 2 Madeveengronden 84 4.1.2 Rauwveengronden 87 4.1.2., 1 Waardveengronden 87 4.1.2., 2 Meerveengronden 91 4.2 Moerigegronde n 93 4.2.1 Moerigepodzolgronde n 93 4.2.2 Moerigeeerdgronde n 97 4.3 Zandgronden 103 4.3.1 Humuspodzolgronden 107 4.3.1., 1 Veldpodzolgronden 107 4.3.1., 2 Laarpodzolgronden 117 4.3.2 Eerdgronden 123 4.3.2.. 1 Beekeerdgronden 125 4.3.2.. 2 Gooreerdgronden 139 4.3.2.. 3 Akkereerdgronden 148 4.3.2.. 4 Enkeerdgronden 151 4.3.3 Vaaggronden 162 4.3.3.. 1 Duinvaaggronden 162 4.3.3.. 2 Vlakvaaggronden 166 4.4 Zeekleigronden 174 4.4.1 Eerdgronden 174 4.4.1.. 1 Leekeerdgronden 174 4.4.1.. 2 Woudeerdgronden 182 4.4.1.. 3 Tuineerdgronden 190 4.4.2 Vaaggronden 200 201 4.4.2,. 1 Drechtvaaggronden 207 4.4.2,. 2 Poldervaaggronden 215 4.5 Overslaggronden 217 4.6 Verwerktegronde n 219 4.7 Toevoegingen 222 4.8 Grondwatertrappen 227 4.9 Kwel 227 4.10 Overige onderscheidingen 5 ZANDDIEPTEKAART 229 6 DWARSDOORSNEDEN 231 LITERATUUR 235 Biz. AANHANGSELS 239 1 Oppervlakteva nd elegenda-eenhede n opd e bodemkaarte nd egrondwatertrappenkaar t 241 2 Vergelijkingva nd ecoderin gva nd elegenda - eenhedeno pd ebodemkaar tva nNijkerk-Putten , schaal1 :1 000 0 (bijl. 1),me tdi eva nd e 255 Bodemkaartva nNederland ,schaa l1 :5 000 0 3 Woordenlijst 257 TABELLEN 1 Stratigrafische tabelva nd epliocen ee n kwartaire formaties 28 2 Chronostratigrafie,pollenzonerin ge nklimaats ­ curveva nhe tLaat-Pleistocee n 30 3 Indelingva nhe tHolocee n 32 4 Resultatenva nd egrondmonsteranalys e 46 5 Grondwaterstanden inpeilbuize nme tmeerjarig e gegevens 53 6 Grondwaterstandenbi jtwe egericht eopnames , HG3e nLG 3va nhe thydrologisc hjaa r '88-'89, GHGe nGLG ,e nberekend egrondwatertra pva nd e peilbuizenme tmeerjarig e gegevens 55 7 Grondwaterstanden inpeilbuize nme téénjarig e gegevens 56 8 Grondwaterstandenbi jtwe egericht eopnames , HG3e nLG 3va nhe thydrologisc hjaa r '88-'89, GHGe nGLG ,e nberekend egrondwatertra pva nd e peilbuizenme téénjarig egegeven s 58 9 GHGe nGL Gvoo rpeilbuize nme téénjarig egege ­ vens;gemiddeld ee ntrajec tva nregressiebere ­ keningenme td edri ebes tvergelijkbar epeil ­ buizenme tmeerjarig e gegevens 59 10 Grondwaterstandeno p2 dat agemete n in5 9boor ­ gaten 61 11 Omzettingva ngrondwatertrappe n intijdsduur - klassen 72 12a Gegevenspe rkaarteenhei d 83/217 t/m80 a 12bt/ m Profielschetsen 80b/c/d 84/217 AFBEELDINGEN 1 Liggingva nhe therinrichtingsgebie d 18 2 Eenlandschappelijk e indelingva nhe therin ­ richtingsgebied 24 3 Eenope nlandscha p ingebrui kal sgraslan d (pol­ derArkemheen ) 25 4 Eenope nlandscha p ind epolde rArkemhee n 25 Biz. 5 Hetveenontginninglandscha p vanAchterhoe k 26 6 Esbi jEhrental ;o pd eachtergron dd ehoev e Schavenow 26 7 Deboerderi jAr kgebouw do pee npo l 37 8 DeLaa k 37 9 Strokenverkavelingbi jD eVeenhui s 38 10 Deboerderi jWestfalingsgoe d 38 11 LandgoedBerencam p 41 12 Tabaksschuurbi jDoornstee g 41 13 Topografischekaar tva n1885 ,schaa l1 :2 5000 ; tabaksgronden 42 14 Liggingva nd ebemonsteringsplaatse n 48 15 Fractieverdelingva nbodemhorizonte n dieo p textuuronderzoch tzij n 50 16 Liggingva nd egrondwaterstandsbuize n 52 17 Liggingva nd epunte nwaa ro ptwe edat agrondwa ­ terstandenzij ngemete n 60 18 Gemetengrondwaterstande n inboorgate ne nbuize n tentijd eva nhe tGHG-niveau ,uitgeze ti nhe t GHG-trajectva nd egeschatt egrondwatertra p 62 19 Gemetengrondwaterstande n inboorgate ne n buizente ntijd eva nhe tGLG-niveau ,uitgeze ti n hetGLG-trajec tva nd egeschatt egrondwatertra p 63 20 Schematischeweergav eva nhe tprofielverloo pi n dekleigronde n 68 21 Vakindelingva nhe therinrichtingsgebie d 74 22 Liggingva nd eveengronde n 80 23 Schematischevoorstellin gva nd eovergan gva n zeekleigrondennaa rveengronde nen ,vi amoerig e gronden,naa rzandgronde n 81 24 Liggingva nd eeerdveengronde n 82 25 Liggingva nd erauwveengronde n 86 26 Liggingva nd emoerig egronde n 94 27 Liggingva nd ezandgronde n 104 28 Liggingva nd ehumuspodzolgronde n 105 29 Liggingva nd eveldpodzolgronde n 106 30 Liggingva nd elaarpodzolgronde n 116 31 Liggingva nd eeerdgronde n inzan d 124 32 Liggingva nd ebeekeerdgronde n 126 33 Liggingva nd egooreerdgronde n 140 34 Liggingva nd eakkereerdgronde n 147 35 Liggingva nd eenkeerdgronde n 150 36 Liggingva nd evaaggronde ni nzan d 163 37 Liggingva nd eduinvaaggronde n 164 38 Liggingva nd evlakvaaggronde n 165 39 Liggingva nd ezeekleigronde n' 173 40 Liggingva nd eeerdgronde ni nzeekle i 175 41 Liggingva nd eleekeerdgronde n 176 42 Liggingva nd ewoudeerdgronde n 181 Biz. 43 Liggingva nd etuineerdgronde n 191 44 Liggingva nd evaaggronde n inzeekle i 199 45 Liggingva nd edrechtvaaggronde n 202 46 Liggingva nd epoldervaaggronde n 208 47 Liggingva nd eoverslaggronde n 214 48 Liggingva nd everwerkt egronde n 216 49 Ondiepverwerkt ee ngeëgaliseerd egronden , waarvanhe tnaas tgelege npercee lme tsteil e randn uhoge r ligt 219 50 Liggingva nd edwarsdoorsnede n 230 51 Abrupteovergan gva nd eo pd evoorgron dgelege n beekeerdgrondennaa rd ehoge rgelege n enkeerdgrondenme to pd eran denkel ebome n 233 BIJLAGEN (kaarten,schaa l1 :1 0000 ) 1 Bodemkaart 2 Grondwatertrappenkaart 3 Zanddieptekaart 4 Dwarsdoorsneden 5 Boorpuntenkaart 11 WOORDVOORA F Inopdrach tva nd eLandinrichtingsdiens t teUtrech theef the t StaringCentru m debodemgesteldhei dva nhe ttoekomstig eherin ­ richtingsgebiedNijkerk-Putte n inkaar tgebracht .He tbodemgeo - grafischonderzoe khiervoo rwer di n198 9uitgevoerd . Aanhe tprojec twerkte nmee : Bodemgeografischonderzoek :ing .F .Brouwer ,ing .E .Kiestra , ing.M .Knotters ,ing .A .va nNijf ,A .Scholte ne nW.H .Leenders . Projectleiding:W.H .Leenders . Rapportage:W.H .Leenders ,ing .F .Brouwe re ning .M .Knotters . Deorganisatorisch e leidingva nhe tprojec tha dhe thoof dva n deafd .Veldbodemkunde ,drs .J.A.M ,te nCate .