T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ARKEOLOJİ ANABİLİM DALI KLASİK ARKEOLOJİ BİLİM DALI AKHAMENİD DÖNEMDE KİLİKYA BÖLGESİ VE YAKIN ÇEVRESİNDE ATTİKA SERAMİĞİ Volkan YILDIZ DOKTORA TEZİ DANIŞMAN Prof. Dr. K. Levent ZOROĞLU Konya- 2013 i ĠÇĠNDEKĠLER BĠLĠMSEL ETĠK SAYFASI ....................................................................................... ĠĠĠ DOKTORA TEZĠ KABUL FORMU ......................................................................... ĠV ÖNSÖZ ......................................................................................................................... V ÖZET ........................................................................................................................ VĠĠĠ SUMMARY ............................................................................................................... ĠX KISALTMALAR VE BĠBLĠYOGRAFYA ................................................................. X DĠĞER KISALTMALAR ........................................................................................ LĠĠĠ 1.GĠRĠġ ........................................................................................................................ 54 1.1.AMAÇ VE KAPSAM ........................................................................................... 54 1.2.MATERYAL VE METOT .................................................................................... 55 2. KĠLĠKYA BÖLGESĠ SINIRLARI .......................................................................... 56 3. KĠLĠKYA BÖLGESĠ VE TARĠHÇESĠ .................................................................. 59 4. KĠLĠKYA‟DA AKHAMENĠD DÖNEM ÖNCESĠNDE SERAMĠK VE EGE COĞRAFYASIYLA OLAN SERAMĠK ĠLĠġKĠSĠ .................................................... 71 5. AKHAMENĠDLERĠN ĠONĠA VE ATTĠKA ĠLE ĠLĠġKĠLERĠ ............................. 77 6. PERSLERĠN KĠLĠKYA‟DAKĠ VARLIĞI ............................................................. 94 6.1. PERS GARNĠZONU: MEYDANCIKKALE (KĠRġU?) ..................................... 95 6.2. KABARTMALAR ............................................................................................... 96 6.2.1. MEYDANCIKKALE KABARTMASI ............................................................ 96 6.2.2. ADANA KABARTMASI ................................................................................. 98 6.2.3. SĠLĠFKE KABARTMASI ............................................................................... 101 6.2.4. ERDEMLĠ KABARTMASI ............................................................................ 102 6.3. SĠKKELER ......................................................................................................... 107 6.3.1. ĠÖ 5. YÜZYIL SĠKKELERĠ ........................................................................... 107 6.3.2. ĠÖ 4. YÜZYIL SĠKKELERĠ ........................................................................... 107 6.3.2.1. TĠRĠBAZOS SĠKKELERĠ ........................................................................... 107 6.3.2.2. PHARNABAZOS VE DATAMES SĠKKELERĠ ........................................ 108 6.3.2.3. MAZAEUS SĠKKELERĠ ............................................................................. 118 6.4.KELENDERĠS PERSLĠ FĠGÜRĠNĠ ................................................................... 121 7. KĠLĠKYA BÖLGESĠ‟NĠN ATTĠKA VE ĠLĠġKĠLĠ SERAMĠKLERĠ .................. 122 7.1. BULUNTU MERKEZLERĠ ............................................................................... 122 7.1.1. KĠLĠKYA BÖLGESĠNDEKĠ MERKEZLER ................................................. 122 7.1.1.1. NAGĠDOS .................................................................................................... 122 7.1.1.1.1. NAGĠDOS‟TA BULUNAN ATTĠKA VE ĠLĠġKĠLĠ SERAMĠKLERĠ ... 123 7.1.1.1.1.1. SĠYAH FĠGÜRLÜ SERAMĠKLER ....................................................... 125 7.1.1.1.1.2. KIRMIZI FĠGÜRLÜ SERAMĠKLER .................................................... 125 7.1.1.1.1.3. SĠYAH FĠRNĠSLĠ SERAMĠKLER ........................................................ 128 7.1.1.2. KELENDERĠS ............................................................................................. 130 7.1.1.2.1. KELENDERĠS‟DE BULUNAN ATTĠKA VE ĠLĠġKĠLĠ SERAMĠKLERĠ ................................................................................................................................... 133 7.2.1.2.1.1. KELENDERĠS KAZISINDA BULUNAN ATTĠKA VE ĠLĠġKĠLĠ SERAMĠKLERĠ ........................................................................................................ 133 7.2.1.2.1.2. KELENDERĠS KAZILARI ÖNCESĠNDE BULUNAN ATTĠKA VE ĠLĠġKĠLĠ SERAMĠKLERĠ ........................................................................................ 141 7.2.1.2.1.2.1. SĠLĠFKE MÜZESĠ .............................................................................. 141 7.2.1.2.1.2.2. ALANYA MÜZESĠ ............................................................................ 143 7.2.1.2.1.2.3. ANAMUR MÜZESĠ ........................................................................... 147 7.1.1.3. MERSĠN – YUMUKTEPE HÖYÜĞÜ ........................................................ 157 7.1.1.4. TARSUS- GÖZLÜKULE HÖYÜĞÜ .......................................................... 159 ii 7.1.1.4.1. TARSUS- GÖZLÜKULE‟DE BULUNAN ATTĠKA VE ĠLĠġKĠLĠ SERAMĠKLERĠ ........................................................................................................ 159 7.1.1.5. SOLĠ ............................................................................................................. 163 7.1.1.5.1.SOLĠ‟DE BULUNAN ATTĠKA VE ĠLĠġKĠLĠ SERAMĠKLERĠ ............. 164 7.1.1.6. MEYDANCIKKALE ................................................................................... 169 7.1.2. KOMġU COĞRAFYALAR ............................................................................ 170 7.1.2.1. PAMPHĠLYA BÖLGESĠ ............................................................................. 170 7.1.2.1.1. KARAÇALLI NEKROPOLÜ ................................................................... 170 7.1.2.1.1.1. KARAÇALLI‟DA BULUNAN ATTĠKA VE ĠLĠġKĠLĠ SERAMĠKLERĠ ................................................................................................................................... 173 7.1.2.1.1.1.1. SĠYAH FĠGÜR TEKNĠĞĠ ĠLE BEZENMĠġ KAPLAR ..................... 174 7.1.2.1.1.1.2. KIRMIZI FĠGÜR TEKNĠĞĠ ĠLE BEZENMĠġ KAPLAR .................. 177 7.1.2.1.1.1.3. SĠYAH FĠRNĠSLĠ KAPLAR .............................................................. 178 7.2. MÜZELERDE BULUNTU YERĠ BELLĠ OLMAYAN ATTĠKA VE ĠLĠġKĠLĠ SERAMĠKLERĠ ........................................................................................................ 181 7.2.1. ALANYA MÜZESĠ ........................................................................................ 181 7.2.1.1. SĠYAH FĠGÜRLÜ SERAMĠKLER ............................................................. 181 7.2.1.2. SĠYAH FĠRNĠSLĠ SERAMĠKLER .............................................................. 183 7.2.2. SĠLĠFKE MÜZESĠ .......................................................................................... 186 7.2.2.1. SĠYAH FĠGÜRLÜ SERAMĠKLER ............................................................. 186 7.2.2.2. SĠYAH FĠRNĠSLĠ SERAMĠKLER .............................................................. 187 7.2.3. MERSĠN MÜZESĠ .......................................................................................... 188 7.2.3.1. SĠYAH FĠGÜRLÜ SERAMĠKLER ............................................................. 189 7.2.3.2. KIRMIZI FĠGÜRLÜ SERAMĠKLER .......................................................... 190 7.2.3.3. SĠYAH FĠRNĠSLĠ SERAMĠKLER .............................................................. 190 8-DEĞERLENDĠRME VE SONUÇ ......................................................................... 192 9. KATALOG ............................................................................................................ 205 9.1. SĠYAH FĠGÜR TEKNĠĞĠNDE BEZENMĠġ VAZOLAR ................................ 205 9.2. KIRMIZI FĠGÜR TEKNĠĞĠNDE BEZENMĠġ VAZOLAR ............................. 228 9.3. SĠYAH FĠRNĠSLĠ VAZOLAR .......................................................................... 231 10-HARĠTALARIN LĠSTESĠ ................................................................................... 256 11-RESĠMLERĠN LĠSTESĠ ...................................................................................... 257 12-ÇĠZĠMLERĠN LĠSTESĠ ....................................................................................... 261 13-HARĠTALAR 14-RESĠMLER 15.ÇĠZĠMLER iii BĠLĠMSEL ETĠK SAYFASI Adı Soyadı Volkan YILDIZ Numarası 064103011004 Ana Bilim / Bilim Arkeoloji/Klasik Arkeoloji Dalı Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora Öğrencinin Akhamenid Dönemde Kilikya Bölgesi ve Yakın Çevresinde Attika Tezin Adı Seramiği Bu tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik davranıĢ ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalıĢmada baĢkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldığını bildiririm. Öğrencinin imzası iv DOKTORA TEZĠ KABUL FORMU Adı Soyadı Volkan YILDIZ Numarası 064103011004 Ana Bilim / Bilim Arkeoloji/Klasik Arkeoloji Dalı Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora Tez DanıĢmanı Prof. Dr. Kamil Levent ZOROĞLU Öğrencinin Akhamenid