AUTORËSIA DHE KONTRIBUTET Ky dokument u hartua në kuadër të projektit "Përgatitja e masterplanit dhe studimeve të fizibilitetit për projekte infrastrukturore në zonën e Alpeve të Shqipërisë" të zbatuar nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit, me mbështetjen financiare të Fondit të Përbashkët Evropian të Ballkanit Perëndimor nën kornizën e investimeve në rajon, përfituar nëpërmjet Bankës për Zhvillim të Këshillit të Evropës. Opinionet, gjetjet, konkluzionet dhe rekomandimet e shprehura në këtë dokument janë të autor-it/ve (konsorciumi që përbëhet nga PM Group, Archidata, Globaldit, Instituti i Politikave Publike e Private IP3, Seda) dhe nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht ato të kontribuesve në Fondin e Përbashkët Evropian të Ballkanit Perëndimor, të EBRD, si bashkë-menaxher i Fondit të Përbashkët për Ballkanin Perëndimor, apo Bankës për Zhvillim të Këshillit të Evropës si institucion financiar kryesor në lidhje me projektin. EKSPERTËT KRYESORË (KEY EXPERTs) Gabriele Bonafede, udhëheqësi i grupit; Manfred Kojan, ekspert për marketimin dhe turizmin; Max Haberstroh, ekspert i turizmit; David Lyth, ekspert mjedisi; Fredrik Pitzner-Jorgensen, ekonomist për investimet; Ariela Kushi, ekspert i planifikimit urban; Romina Sahiti, ekspert i planifikimit urban; Endri Noçka, ekonomist urban; Gent Nechwatal, ekspert i transportit; Luan Mlloja, ekspert për ujësjellës-kanalizime; Bukurosh Onuzi, ekspert i turizmit; Genc Metohu, ekspert i turizmit; Abdulla Diku, ekspert mjedisi; Artur Galanxhi; ekspert i bujqësisë; Erin Mlloja, ekspert GIS. EKSPERTËT MBËSHTETËS (Non-KEY EXPERTs) Iva Tavanxhiu, ekspert i planifikimit urban; Orinda Biba, ekspert mjedisi; Kreshnik Bajraktari, ekspert transporti; Besmira Vishe, ekspert ligjor. 2 Alpet e Shqipërisë, 2031 P ËRMbAJTJA 1. HYRJE ............................................................................................................................. 8 1.1 ZONA NË STUDIM DHE POZICIONI RAJONAL .......................................................... 9 1.2 KONSIDERATA NGA PPK DHE STRATEGJIA KOMbËTARE E TURIZMIT .................. 13 1.2.1 Plani i Përgjithshëm Kombëtar 2015-2030 .......................................................................... 13 1.2.2 Draft-Strategjia e Zhvillimit të Turizmit 2017-2022 .......................................................... 15 1.3 ZONAT E MbROJTURA MJEDISORE DHE TË TRASHËGIMISË KULTURORE .......... 17 1.3.1 Parku Kombëtar i Alpeve .................................................................................................... 18 1.3.2 Parku bashkiak Nikaj-Mërtur ............................................................................................. 21 1.3.3 Parku bashkiak i Shkrelit .................................................................................................... 25 1.3.4 Thethi - Qendër e mbrojtur historike ................................................................................. 29 1.3.5 Monumente kulture dhe natyre në zonë ............................................................................ 30 1.3.6 Kufizime të tjera ................................................................................................................... 32 1.4 PËRMbLEDHJE E VIZIONIT DHE ORIENTIMEVE STRATEGJIKE .............................. 34 2. PROPOZIMET DHE PËRCAKTIMET TERRITORIALE .......................................... 38 2.1 PRODUKTET TURISTIKE QË MUND TË ZHVILLOHEN .............................................. 39 2.1.1 Klasifikimi i produktit turistik ............................................................................................ 39 2.1.2 Aktivitetet kryesore që mund të zhvillohen sipas produktit turistik ............................... 41 2.2 PROJEKSIONET PËR SEKTORIN E TURIZMIT NË ALPET SHQIPTARE ..................... 43 2.2.1 Karakteristikat e kërkesës turistike aktuale sipas segmenteve ........................................ 43 2.2.2 Projeksioni i kërkesës turistike .......................................................................................... 47 2.2.3 Vlerësimi i “kapacitetit mbajtës” dhe akomodues të territorit ........................................ 49 2.3 SEGMENTET KRYESORE QË DO TË SYNOHEN NË TË ARDHMEN .......................... 50 2.4 LOKALITETET TURISTIKE DHE KARAKTERISTIKAT E TYRE ................................... 52 2.4.1 Niveli I: Lokalitetet urbane ................................................................................................. 53 2.4.2 Niveli II: Lokalitetet “ndërmjetëse” ................................................................................... 53 2.4.3 Niveli III: Lokalitetet “bërthamë” ....................................................................................... 54 2.4.4 Niveli IV: “Lokalitete natyrore” të Alpeve Shqiptare ...................................................... 55 2.4.5 Rrezja e influencës ............................................................................................................... 55 2.4.6 Kapaciteti akomodues optimal i lokaliteteve .................................................................... 58 2.5 MbROJTJA E PEIZAZHIT DHE SHPALLJA E ZONAVE TË RËNDËSISË KOMBËTARE ......................................................................... 62 2.5.1 Çështjet e rëndësisë kombëtare ........................................................................................... 62 2.5.2 Zona e Rëndësisë Kombëtare - fshati Curraj i Epërm ....................................................... 63 2.6 KARAKTERISTIKAT DHE VEÇORITË E LOKALITEVEVE ............................................ 66 2.6.1 Koplik - niveli I .................................................................................................................... 66 2.6.2 Bajram Curri - niveli I .......................................................................................................... 69 2.6.3 Vermosh - niveli II ................................................................................................................ 72 2.6.4 Tamarë-Selcë - niveli II ....................................................................................................... 75 2.6.5 Razëm - niveli II .................................................................................................................. 78 2.6.6 Reç - niveli II ........................................................................................................................ 81 2.6.7 Bogë - niveli II ...................................................................................................................... 84 2.6.8 Lugina e Kirit - niveli II ....................................................................................................... 87 Plani i Zhvillimit të Sektorit 3 2.6.9 Nënmavriq - niveli II ........................................................................................................... 90 2.6.10 Koman - niveli II .................................................................................................................. 93 2.6.11 Dushaj - niveli II ................................................................................................................... 96 2.6.12 Valbonë - niveli II ................................................................................................................. 98 2.6.13 Lekbibaj - niveli II ................................................................................................................ 101 2.6.14 Tropojë e Vjetër - niveli II .................................................................................................... 104 2.6.15 Lëpushë - niveli III ............................................................................................................... 107 2.6.16 Vukël - niveli III ................................................................................................................... 110 2.6.17 Theth - niveli III ................................................................................................................... 113 2.6.18 Curraj i Epërm - niveli i III .................................................................................................. 116 2.6.19 Çerem - niveli i III ............................................................................................................... 119 2.6.20 Rragam - nivel i III ............................................................................................................... 122 2.6.21 Sulbicë - niveli i IV ............................................................................................................... 125 2.6.22 Blini i Gurit të Lekës - niveli i IV ........................................................................................ 128 3. AKSESI NË ZONË DHE ITINERARET TURISTIKE ................................................ 132 3.1 ITINERARET KRYESORE TURISTIKE ............................................................................. 133 3.2 INFRASTRUKTURA E MObILITETIT .............................................................................. 136 3.2.1 Infrastruktura e nevojshme ................................................................................................. 136 3.2.2 Mirëmbajtja e infrastrukturës rrugore ............................................................................... 141 3.3 TRANSPORTI DHE PARKIMI ........................................................................................... 142 3.3.1 Linjat e transportit turistik .................................................................................................