zwedo Tarnobrzeski słownik biograficzny Wpisani w historię miasta TARNOBRZESKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY TOM III Bogusław Szwedo Wpisani w historię miasta TARNOBRZESKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY TOM III Tarnobrzeg 2016 Recenzenci: Prof. zw. dr hab. Bogusław Polak Prof. nadzw. dr hab. Czesław Partacz ©Copyright Bogusław Szwedo 2016 Projekt okładki: Joanna Ardelli/MAK Skład i łamanie: MAK Zdjęcia zamieszczone na okładce pochodzą ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego i Krzysztofa Watracza z Tarnobrzega Wydawcy: Wydawnictwo ARMORYKA ul. Krucza 16 27-600 Sandomierz [email protected] www.armoryka.pl i Radio Leliwa ul. Wyspiańskiego 12 39-400 Tarnobrzeg [email protected] www.leliwa.pl ISBN 978-83-8064-154-9 ISBN 978-83-938347-3-0 5 Spis treści Wstęp....................................................................................................7 Jan Błasiak ............................................................................ 11 Jan BOCHNIAK ................................................................... 14 Kazimierz BOCHNIEWICZ ..................................... 26 Michał BUSZ ............................................................................ 29 Władysław BUSZ ................................................................. 31 Jan CZECHOWICZ ......................................................... 34 Juliusz CZECHOWICZ ................................................ 36 Karol CZECHOWICZ ................................................... 40 Tadeusz CZECHOWICZ ............................................. 43 Kazimierz GAłDYŃSKI ................................................ 47 Kazimierz GIEBUłTOWSKI ..................................... 50 Stanisław GIEBUłTOWSKI ...................................... 58 Teofil GIEBUłTOWSKI ................................................ 62 Grzegorz GIL ........................................................................... 65 Józef GIL ...................................................................................... 67 Władysław GRYGLEWSKI ........................................ 69 Ks. Tomasz GUNIA ............................................................ 75 Franciszek Ludwik HNAT .......................................... 84 Julian HYJEK ........................................................................... 87 Roman HYJEK ....................................................................... 89 Stanisław HYJEK.................................................................. 93 Władysław HYJEK ............................................................. 96 Zygmunt HYJEK .................................................................. 99 Bolesław IżEWSKI..........................................................102 Adam JAGOSZEWSKI ................................................105 O. Piotr (imię zakonne Bruno) JANIEWSKI ............................................................................111 Ferdynand KURAŚ ...........................................................117 Jan KURAŚ ...............................................................................127 Jan KURAŚ ...............................................................................130 łukasz KURAŚ .....................................................................133 Stanisław KURAŚ ...............................................................135 Zygmunt LASOCKI ........................................................138 5 Edmund MALINOWSKI ...........................................150 Karol MATTAUSCH .....................................................153 Włodzimierz MIKOŚ .....................................................158 Czesław Szczęsny NIEZABITOWSKI ...........162 Tadeusz NIEZABITOWSKI (LUBICZ-NIEZABITOWSKI) ..............................166 Walerian NIEZABITOWSKI .................................173 Marian Stanisław POłOWICZ ...........................177 Adolf PROTTUNG .........................................................184 Ks. Paweł RAWSKI ..........................................................187 Arnold REBEN ....................................................................192 Emil REBEN ..........................................................................194 Wilhelm Wolf REBEN..................................................196 Ks. Feliks RUDNICKI (LIS-RUDNICKI) ....200 Bronisław RYŚ ......................................................................204 Zbigniew RYŚ .......................................................................207 Wilhelm SCHREIBER ..................................................213 Kazimierz SZPILKA ........................................................216 Stanisław SZPILKA .........................................................219 Zygmunt SZPILKA ..........................................................224 Józef WARGALA ...............................................................228 Michał WARGALA .........................................................232 Mieczysław WARGALLA ..........................................236 Wincenty WAWRZYCKI ...........................................241 Władysław WIŚNIEWSKI ........................................245 Michał Wójcikowski ...........................................247 O. Antoni (imię zakonne Wincenty) WRZEŚNIAK .......................................................................249 Ludwik ZAJEDLEWSKI ............................................252 Lista osób, których biogramy zamieszczono w I i II tomie Słownika .... 255 Bibliografia ..............................................................................259 Indeks osób .............................................................................301 Indeks miejscowości .......................................................315 6 7 Wstęp Szanowni Czytelnicy. Otrzymujecie trzeci tom Tarnobrzeskie- go słownika biograficznego. Kolejne ukażą się w następnych latach. Moim zamierzeniem jest opublikowanie dziesięciu tomów, w których znajdzie się około ośmiuset biogramów. Tomy przygotowane są w tzw. systemie holenderskim. Oznacza to, iż każdy z nich będzie zawierał hasła od litery A do Z. Przy kwalifikacji biogramu do druku w tym tomie nie udzielałem preferencji żadnej z prezentowanych postaci, ani jakiejkolwiek z grup społecznych. W Słowniku znalazły się zarówno biogramy osób po- wszechne znanych, jak i takich, o których zgasła społeczna pamięć. Najważniejszą zasadą umieszczenia biogramu danej osoby była pew- ność, że wszystkie dotyczące jej dostępne źródła zostały wykorzysta- ne. Jeśli jednak w przyszłości odnajdą się istotne źródła, co oby zda- rzało się jak najczęściej, uaktualnione biogramy ukażą się ponownie w tomie uzupełnień. W słowniku znajdują się biogramy osób, które urodziły się i działa- ły w granicach administracyjnych współczesnego Tarnobrzega, a więc również w okolicznych wsiach, stanowiących dziś osiedla miasta. Każda z prezentowanych sylwetek jest związana z Tarnobrzegiem przynajmniej jednym z czynników: urodzeniem, nauką, pracą zawo- dową, działalnością, zarówno na obszarze dzisiejszego miasta, jak i w innych rejonach kraju. Zatem słownik uwzględnia zarówno tych, którzy w Tarnobrzegu zdobywali pierwsze doświadczenia życiowe, a później rodzinne miasto rozsławili swą pracą i osiągnięciami, jak i tych, którzy choć mieszkali tu ledwie przez „kilka chwil”, wpisali się na trwałe w historię tarnobrzeskiej wspólnoty. Drugim warunkiem kwalifikującym do obecności w Słowniku były zasługi na polu działal- ności zawodowej, politycznej, społecznej, oświatowej, kulturalnej, ar- tystycznej, religijnej, sportowej itp., czyli służba tarnobrzeskiej „małej ojczyźnie”, Polsce i światu. 6 7 Budowa haseł jest typowa dla tego rodzaju słowników. Wzorowa- łem się na zasadach konstruowania biogramu wypracowanych przez redakcję „Polskiego słownika biograficznego”. Artykuł hasłowy za- wiera: nazwisko, imiona, lata życia, informacje o zawodzie lub pod- stawowej działalności, następnie jest prezentowana biografia, która uwzględnia najważniejsze fakty z życia, poparte datami, a także ewen- tualne informacje o odznaczeniach, twórczości (literackiej, publicy- stycznej, naukowej), potomstwie etc. Artykuł hasłowy był tworzony w oparciu o: 1. Materiały i dokumenty źródłowe (metryki, świadectwa, dyplomy, akta personalne, akta odznaczeniowe, nekrologi); 2. Literaturę przedmiotu (słowniki, monografie, opracowania, artyku- ły, katalogi, także istniejące w formie rękopiśmiennej, np. niepubli- kowane pamiętniki); 3. Inne nośniki informacji (fotografie, wycinki prasowe); 4. Wywiady i relacje świadków życia poszczególnych osób. Taka różnorodność źródeł informacji sprawia, iż biogram jest wia- rygodny, bo zawarte w nim informacje mogą być weryfikowane. Wy- kaz materiałów źródłowych umieszczony został bezpośrednio pod ha- słem, nawet jeśli się powtarza w kolejnych biogramach. Starałem się aby każdy biogram był opatrzony zdjęciem. W znacz- nym stopniu to się udało. W kilkunastu przypadkach, mimo wielolet- nich poszukiwań, zdjęcia prezentowanej osoby nie udało się odnaleźć. Wprawdzie pod koniec XIX wieku, a szczególnie w międzywojniu, fo- tografia rozkwitała i stawała się modna, ale pożoga wojenna zniszczyła część zbiorów i archiwów domowych. Zdarzało się, że bezcenne zdjęcia i legitymacje były palone w obawie przed gestapo, NKWD czy UB, po- nieważ ich znalezienie równałoby się wyrokowi śmierci dla danej osoby. Horacjańska sentencja: Non omnis moriar przyświecała mej pracy nad Tarnobrzeskim słownikiem… Wszak sentencja ta nie utraciła swej krzepiącej nadziei, która pozwala wciąż wierzyć, że chociażby tylko cząstka