UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANËS FAKULTETI I GJEOLOGJISË DHE I MINIERAVE DEPARTAMENTI I INXHINIERISË SË BURIMEVE MINERARE Rruga Elbasanit, Tiranë-Albania Tel/fax: ++ 355 4 375 246/5 DISERTACION OPTIMIZIMI I PARAMETRAVE KRYESORË TEKNIKO-EKONOMIKË PËR SHFRYTËZIM SIPËRFAQËSOR TË QYMYREVE NË KOSOVË (për marrjen e gradës shkencore “Doktor”) Disertanti: Udhëheqës Shkencor: Mr.sc Nexhmi Krasniqi Prof. Asoc. Dr. Edmond GOSKOLLI Tiranë, 2014 i UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANËS FAKULTETI I GJEOLOGJISË DHE I MINIERAVE DEPARTAMENTI I INXHINIERISË SË BURIMEVE MINERARE Rruga Elbasanit, Tiranë-Albania Tel/fax: ++ 355 4 375 246/5 Disertacion i përgatitur nga: Mr.sc. Nexhmi Krasniqi Për marrjen e Gradës Shkencore: DOKTOR OPTIMIZIMI I PARAMETRAVE KRYESORË TEKNIKO-EKONOMIKË PËR SHFRYTËZIM SIPËRFAQËSOR TË QYMYREVE NË KOSOVË Mbrojtur më datë 05/ Shtator / 2014 para Jurisë: 1. Prof. Dr. Iljaz Nako Kryetar(Oponent) 2. Prof. Dr. Vladimir Peza Anëtar (Oponent) 3. Prof. Dr. Jani Bakallbashi Anëtar 4. Prof. Dr. Thoma Korini Anëtar 5. Prof. Dr. Vasil Jorgji Anëtar Tiranë, 2014 ii Përmbajtja PARATHËNIE .............................................................................................................................................. vi ABSTRAKT ................................................................................................................................................. vii Lista e figurave ......................................................................................................................................... vii Lista e tabelave ....................................................................................................................................... viii Lista e diagrameve ................................................................................................................................... ix 1. Hyrje ........................................................................................................................................................... 1 1.1 Qëllimi dhe detyrat e tezës së disertacionit ........................................................................ 2 1.2 Pozicioni gjeografik i pellgut qymyrmbajtës të fushës së Kosovës ............................ 2 1.3 Historiku i zhvillimit të minierave sipërfaqsore të qymyreve në Kosovë ............... 3 2. Karakteristikat e mjedisit punues .................................................................................................. 5 2.1. Ndërtimi gjeologjik ...................................................................................................................... 5 2.2. Rezervat e qymyrit në pellgun e fushës së Kosovës ........................................................ 7 2.3. Cilësia e qymyrit ............................................................................................................................ 8 2.4 Koeficienti i zbulimit .................................................................................................................... 9 2.5 Kushtet hidrogjeologjike .......................................................................................................... 10 2.6 Tektonika ....................................................................................................................................... 10 2.7 Kushtet gjeomekanike .............................................................................................................. 11 2.8 Produktiviteti i sipërfaqes (t/m 3) së pellgut të fushës së Kosovës ......................... 11 3.0 Shfrytëzimi sipërfaqësor i qymyreve në Kosovë ................................................................. 12 3.1 Kriteret e përgjithshme të shfrytëzimit sipërfaqësor................................................... 12 3.2 Parametrat gjeometrik të minierave ekzistuese ............................................................ 13 3.2.1 Ndarja e minierës sipas lartësisë ................................................................................. 13 3.3 Hapja e minierave ekzistuese ................................................................................................ 14 3.4 Teknologjia e shfrytëzimit sipërfaqësor ............................................................................ 15 3.4.1 Teknologjia e shfrytëzimit të qymyrit në minierat ekzistuese ......................... 16 3.4.2 Sistemi i shfrytëzimit në minierat ekzistuese ......................................................... 16 3.4.3. Pajisjet kryesore në minierat ekzistuese ................................................................. 18 3.4.4 Prodhimtaria dhe kapacitetet e realizuara të pajisjeve ekzistuese ................ 19 4. Fushat potenciale në pellgun qymyrmbajtës të fushës së Kosovës ................................ 22 4.1 Aspektet e përgjithshme .......................................................................................................... 23 4.2 Kriteret për përkufizimin e fushave të shfrytëzimit ..................................................... 24 4.3 Fusha e Sibofcit ............................................................................................................................ 25 4.4 Fusha D ........................................................................................................................................... 26 iii 4.5 Fusha Jug ....................................................................................................................................... 27 4.6 Vlerësimi i fushave potenciale ............................................................................................... 28 5. Ndërtimi i minierës së Sibovcit..................................................................................................... 29 5.1 Hulumtimet e përgjithshme ................................................................................................... 29 5.2 Kërkesat për qymyr ................................................................................................................... 30 5.3 Përkufizimi i fushës së shfrytëzimit .................................................................................... 31 5.4 Zgjedhja e pajisjeve kryesore ................................................................................................. 33 5.5 Përcaktimi i kapacitetit dhe jetëgjatësia e minierës ..................................................... 34 5.6 Hapja e minierës së Sibofcit-Alternativat e hapjes ........................................................ 34 5.6.1 Alternativa1: Zhvillimi i fushës Sibovc si furnizues i vetëm i TC-ve ............... 36 5.7 Zgjedhja e sistemit të shfrytëzimit ....................................................................................... 42 5.7.1 Zgjedhja e sistemit të shfrytëzimit në zbulim dhe nxjerrje të qymyrit ......... 43 5.7.2 Zgjedhja e sistemit të transportit ................................................................................. 46 5.7.3 Zgjedhja e sistemit të stivimit ........................................................................................ 47 5.8 Përzgjedhja e variantit optimal ............................................................................................. 49 5.8.1 Variantet e një miniere të vetme .................................................................................. 49 6. Zhvillimi teknologjik i minierës së Sibofcit .............................................................................. 50 6.1 Parametrat teknologjik të pajisjeve kryesore ................................................................. 50 6.2 Llogaritja e kapacitetit për pajisjet kryesore ................................................................... 51 6.2.1 Kapaciteti i ekskvatorëve rotativ ................................................................................. 52 6.2.2 Kapaciteti i Shiritave Transportues ............................................................................ 58 6.3 Kapaciteti i stivuesve ................................................................................................................ 60 6.4 Kapaciteti i Pajisjeve Ndihmëse ............................................................................................ 61 6.4.1 Përzgjedhja e pajisjeve mobile ...................................................................................... 61 7.0 Vlersimi i ndikimit n ë mjedis ...................................................................................................... 62 7.1 Përmbledhje .................................................................................................................................. 62 7.2 Të dhënat themelore hidrologjike ....................................................................................... 63 7.2.1 Temperatura ........................................................................................................................ 63 7.2.2 Era ............................................................................................................................................ 64 7.2.3 Reshjet atmosferike ........................................................................................................... 65 7.2.4 Rrjedhja e ujërave sipërfaqësore dhe cilësiacilësi ................................................ 66 7.3 Cilësia e tokës ............................................................................................................................... 68 7.4 Ndikimiet e p ërgjithshme nga miniera sip ërfaq ësore .................................................