PRIS 75c Rhif 347 Mawrth Y TINCER 2012 PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, MELINDWR, TIRYMYNACH, TREFEURIG A’R BORTH Lansio Cynllun Amddiffyn Dydd Iau Mawrth 8fed fe lansiodd yn lle’r hen amddiffynfeydd pren, John Griffiths, Gweinidog yr adeiladu amddiffynfa/rîff i syrffwyr, Amgylchedd, gynllun amddiffyn adeiladu dau forglawdd a dau argor rhag llifogydd yn y Borth, a mewnforio miloedd o dunelli Ceredigion fydd yn amddiffyn 420 o gerrig mân a’i ychwanegu at o dai a busnesau a Lein Arfordir argloddiau o gerrig mân naturiol. y Cambrian rhag llifogydd. Mae’r Ariannwyd y cynllun gan cynllun newydd wedi defnyddio Lywodraeth Cymru (£7.5m), Cronfa creigiau rîff i amddiffyn yr ardal yn Datblygu Rhanbarthol Ewrop well gan roi hwb i’r gyrchfan hon (£5.49m) a Chyngor Sir Ceredigion sydd eisoes yn boblogaidd iawn (£0.16m). Wrth siarad yn y lansiad, gyda syrffwyr. dywedodd y Gweinidog: Mae i’r Borth hanes o lifogydd “Mae’r cynllun amddiffyn rhag arfordirol a gallai storm drom llifogydd hwn wedi rhoi cyfle i ni Mark Williams, AS, Y Cynghorydd Catherine Hughes, Cadeirydd Cyngor Sir gael effeithiau dinistriol ar y wella amgylchedd ac amwynderau’r Ceredigion, John Griffiths AC Gweinidog yr Amgylchedd a Datblygu Cynaliadwy, pentref a’i hanes cyfoethog. Roedd ardal. Trwy addasu’r rîff i wella’r Mick Newman o gwmni Royal Haskoning, y Cynghorydd Ray Quant, Aelod y gwaith adeiladu’n cynnwys amodau syrffio, mae’r cynllun Cabinet Priffyrdd, Eiddo a Gwaith; a Dirprwy Arweinydd, Jimmy Burns o gwmni adeiladu amddiffynfeydd newydd wedi rhoi hwb gwirioneddol Bam Nuttall, Elin Jones AC a Huw Morgan, Cyfarwyddwr Priffyrdd, Eiddo a i’r diwydiant twristiaeth ac i’r Gwaith. Lluniau: Cyngor Sir Ceredigion economi leol hefyd. Bydd hyn o Y cynllunwyr oedd Royal ddiddordeb arbennig i’r syrffwyr ac am y camau syml y gall pobl blaenoriaethu’n buddsoddiad er Haskoning, gyda’r prif waith brwd sy’n ymweld â’r Borth bob eu cymryd i wneud yn sicr bod mwyn lleihau’r risg i gymunedau adeiladu yn cael ei wneud blwyddyn. eu cartrefi’n gallu gwrthsefyll bregus.” gan BAM Nuttall Ltd, ac yn “Yn ogystal â lleihau’r risg o llifogydd yn well. Mae’r Mae buddsoddi mewn rheoli’r cael ei oruchwylio gan dîm lifogydd yn yr ardal a chefnogi preswylwyr wedi cael eu hannog i perygl o lifogydd ac erydu rheoli prosiect o Atkins, Royal safleoedd twristiaeth lleol, bydd gofrestru gyda gwasanaeth Llinell arfordirol ar draws Cymru yn elfen Haskoning a Chyngor Sir y cynllun hwn o fudd i gymuned Rybuddion Llifogydd Asiantaeth bwysig o’r Rhaglen Lywodraethu Ceredigion. y Borth hefyd. Mae’n dysgu’r yr Amgylchedd. Ni allwn roi ar gyfer creu lleoedd cynaliadwy i gymuned am beryglon llifogydd stop ar lifogydd ac mae’n rhaid bobl Cymru fyw ynddynt. i gymunedau arfordirol barhau i Bu’r Cynghorydd Ray Quant, yr fod yn wyliadwrus gan ei bod yn aelod lleol dros y Borth, yn cymryd debygol y byddwn yn gweld mwy o rhan yn y cynllun o’r dechrau. lifogydd yn y dyfodol. Dywedodd: “Mae cymuned y Borth “Blaenoriaethau Llywodraeth wedi croesawu’r prosiect a gall Cymru yw lleihau canlyniadau Cyngor Sir Ceredigion fod yn falch llifogydd, codi ymwybyddiaeth o ohono; bydd yn diogelu’r Borth yn lifogydd ac ymateb yn effeithiol y dyfodol agos ac yn caniatàu amser i lifogydd a blaenoriaethu’n i’r gymuned addasu a chynllunio buddsoddiadau. ar gyfer dŵr y môr yn codi yn y “Mae’r Borth yn enghraifft dyfodol. Mae’r cynllun wedi mynd wych o ardal lle rydym wedi rhagddo yn hwylus gyda chymorth llawn trigolion y Borth a’r ardal ehangach.” Bu angen cyfanswm o 300,000 tunnell o ddefnydd ar gyfer y Am fwy o luniau o’r gwaith adeiladu gyda’r mwyafrif prosiect gweler http://www. llethol yn dod o chwareli lleol. borthcommunity.info Ymlacio ar ôl y seremoni. 2 Y TINCER MAWRTH 2012 Y TINCER - un o bapurau bro Ceredigion | Sefydlwyd Medi 1977 ISSN 0963-925X | Rhif 347 | Mawrth 2012 SWYDDOGION DYDDIADUR Y TINCER GOLYGYDD - Ceris Gruffudd Y DYDDIAD OLAF Y BYDD GOHEBWYR LLEOL YN DERBYN DEUNYDD AR Rhos Helyg, 23 Maesyrefail Penrhyn-coch % 828017 GYFER Y RHIFYN NESAF FYDD EBRILL 12 ac EBRILL 13 I’R GOLYGYDD. [email protected] DYDDIAD CYHOEDDI EBRILL 26. Sylwer ar y dyddiad hwyrach oherwydd y Pasg. TEIPYDD - Iona Bailey MAWRTH 16 Nos Wener ‘Lluniau Llachar’ – EBRILL 19 Nos Iau Ffair Fwyd a Chrefftau Cymreig CYSODYDD - Dylunio GraffEG % 832980 gwneud y gorau o’ch camera digidol, Iestyn yng Ngwesty’r Plu, Aberaeron wedi ei threfnu gan Hughes, Cymdeithas Lenyddol Y Garn yn festri’r Fforwm Ieuenctid Urdd Gobaith Cymru o 4yp tan 8yh. CADEIRYDD - Elin Hefin, Ynyswen, Stryd Fawr, Garn am 7.30 Y Borth % 871334 EBRILL 20-21 Nos Wener a Dydd Sadwrn IS-GADEIRYDD - Bethan Bebb, Penpistyll, MAWRTH 24 Nos Sadwrn Swper Gŵyl Ddewi Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn-coch Cwmbrwyno. Goginan % 880228 Cymdeithas y Penrhyn; yng Ngwesty’r Marine, Nos Wener 5.30; Dydd Sadwrn 12.30 a 6.30 Aberystwyth; gwraig wadd: Caryl Parry Jones. EBRILL 27 Nos Wener Noson Goffi Clwb Crefft YSGRIFENNYDD - Anwen Pierce Enwau i Ceris Gruffudd (828 017) Rhoshelyg@ 46 Bryncastell, Bow Street % 828337 Genau’r-glyn am 7.00. btinternet.com TRYSORYDD - Hedydd Cunningham, Tyddyn- MEHEFIN 9 Nos Sadwrn Noson o ganu gwlad MAWRTH 25 Dydd Sul Cofiwch droi y cloc ymlaen Pen-y-Gaer, Llandre, Aberystwyth SY24 5NX gyda John ac Alun a Wil Tân yn Llety Parc, % 820652 [email protected] awr! Aberystwyth o 8.00-11.30. Tocynnau: £10 Elw i Apêl HYSBYSEBION - Rhodri Morgan, Maes Mieri MAWRTH 31 Prynhawn Sadwrn Cylch Meithrin Nyrs Ceredigion, Sefydliad Prydeinig y Galon. Llandre, % 828 729 [email protected] Rhydypennau yn trefnu Helfa Wyau Pasg ar gaeau 24 MEDI Nos Lun Plaid Cymru Rhydypennau. Pantyperan, Llandre am 2.00 a phrynhawn coffi LLUNIAU - Peter Henley Noson yng nghwmni Dr Eurfyl ap Gwilym. Croeso gyda stondinau amrywiol yn Neuadd Rhydypennau Dôleglur, Bow Street % 828173 cynnes i ffrindiau ac aelodau o ganghennau eraill. o 2.30 ymlaen. TASG Y TINCER - Anwen Pierce Neuadd Rhydypennau, 7.30pm TREFNYDD GWERTHIANT A THREFNYDD CYFEILLION Y TINCER - Bryn Roberts 4 Brynmeillion, Bow Street % 828136 Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Mehefin gan Bwyllgor y Tincer. Argreffir gan y Lolfa, Tal-y-bont. CYFEILLION Y TINCER GOHEBYDDION LLEOL Nid yw’r Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno ag unrhyw farn a fynegir yn y papur hwn. Dylid Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer Mis Chwefror 2012 ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL cyfeirio unrhyw newyddion i’ch gohebydd lleol neu Mrs Beti Daniel, Glyn Rheidol % 880 691 i’r Golygydd, ac unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r £25 (Rhif 271) Rachel Annie-May James, wasg i’r Golygydd. Y BORTH Hendy, Pen-banc, Penrhyn-coch Elin Hefin, Ynyswen, Stryd Fawr £15 (Rhif 126) Gweneira Marshall, 1 Bro [email protected] Telerau hysbysebu Gerddan, Penrhyn-coch Tudalen lawn (35 x 22 cm) £100 BOW STREET £10 (Rhif 6) Noa Rowland, Aberystwyth Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro % 828 102 Hanner tudalen £60 Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn % 820908 Chwarter tudalen £30 Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau Anwen Pierce, 46 Bryncastell % 828 337 neu hysbyseb bach ca. 5 x 8 cm £6 y rhifyn - £40 o’r tîm dosbarthu yn festri Bethlehem, Llandre, pnawn Mercher y 15fed o Chwefror. CAPEL BANGOR/PEN-LLWYN y flwyddyn (10 rhifyn - misol o Fedi i Fehefin); Mrs Aeronwy Lewis, Rheidol Banc mwy na 6 mis + £4 y mis , llai na 6 mis - £6 y mis. Os ydych chi am fod yn Gyfaill cysylltwch Blaengeuffordd % 880 645 Cysyllter â Rhodri Morgan os am hysbysebu. â’r Trefnydd - Bethan Bebb, Penpistyll, CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI Cwmbrwyno, Goginan. % 880 228 Eirian Hughes, Lluest Fach % 880 335; Elwyna Davies, Tyncwm % 880 275; Dai Evans, Fferm EISTEDDFODAU RHANBARTHOL Fronfraith, Comins-coch % 623 660 YR URDD CEREDIGION 2012 DÔL-Y-BONT Y Tincer ar dâp - Mae modd cael y Tincer ar Mrs Llinos Evans, Dôlwerdd % 871 615 17/03/12 gaset ar gyfer y rhai sydd â’r golwg yn pallu. DOLAU Eisteddfod Rhanbarth Cynradd Ceredigion - Cysylltwch â Rhiain Lewis, Glynllifon, Mrs Margaret Rees, Seintwar % 828 309 Pafiliwn Pontrhydfendigaid - 9.00yb 17 Heol Alun, Aberystwyth, SY23 3BB GOGINAN (% 612 984) Mrs Bethan Bebb, Penpistyll, 21/03/12 Eisteddfod Ddawns ac Aelwydydd Rhanbarth Cwmbrwyno % 880 228 Camera’r Tincer - Cofiwch am gamera digidol Pafiliwn Pontrhydfendigaid LLANDRE y Tincer – mae ar gael i unrhyw un yn yr ardal Dawns Cynradd 12.30yb Mrs Mair England, Pantyglyn, Llandre % 828693 fydd am ei fenthyg i dynnu llun ar gyfer y Dawns Uwchradd 3.30yp PENRHYN-COCH papur o gyngerdd, cinio neu ddigwyddiad a Aelwydydd 6.00yh Mairwen Jones, 7 Tan-y-berth % 820642 gynhelir o fewn ein dalgylch. Fe’i cedwir gan TREFEURIG 23/03/12 Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Street Mrs Edwina Davies, Darren Villa Eisteddfod Rhanbarth Uwchradd Ceredigion - (% 828102). Os byddwch am gael llun eich Pen-bont Rhydybeddau % 828 296 Pafiliwn Pontrhydfendigaid - 9.15yb noson goffi yn Y Tincer defnyddiwch y camera. Y TINCER MAWRTH 2012 3 Copi ar gael Mae Pwyllgor y Tincer wedi derbyn copi 20 Mlynedd ’Nôl o ‘Darlun ystadegol o sefyllfa’r Gymraeg’ gan Hywel M. Jones, cyhoeddiad pwysig sydd newydd ei gyhoeddi gan Fwrdd yr Iaith. Os hoffech fenthyg y copi plis cysylltwch â’r ysgrifennydd. Gellir gweld copi hefyd ar y wefan http://www.byig- wlb.org.uk/Cymraeg/cyhoeddiadau/ Cyhoeddiadau/Darlun%20ystadegol%20 o%20sefyllfa%20y%20Gymraegf2.pdf Annwyl Olygydd, Gan ei bydd hi eleni yn ddeugain mlynedd ers i ni i gyd gyfarfod gyntaf, rydw i’n ceisio cysylltu â chymaint â phosib o’r rhai oedd, fel fi, yn cychwyn yn y Coleg Normal ym Mangor ym Medi 1972.