Wandelroute 2 kilometer Het Heukelommetje ...in Het Groene Woud Het Heukelommetje is een initiatief van het Deltaplan voor het Landschap, Het Groene Woud, in nauwe samenwerking met Brabants Landschap en Vereniging Groen Boer en Doen. Wandelen over authentiek Brabants boerenland Het Heukelommetje is 2 kilometer lang en ligt midden in het gebied Moerenburg-Heukelom- Koningshoeven. In deze mooie en landelijke streek tussen Oisterwijk en Tilburg wandelt u door oude en nieuwe natuur, geniet u van bijzondere flora en fauna en ontdekt u elementen uit de rijke (cultuur) historie die dit gebied herbergt. Inhoud Het Groene Woud Het Heukelommetje is een initiatief van het Wandelen over authentiek Deltaplan voor het Landschap, Het Groene Woud, Brabants boerenland 3 in nauwe samenwerking met Brabants Landschap en Vereniging Groen Boer en Doen. Nationaal Wandelinformatie 4 Landschap Het Groene Woud ligt tussen de steden ’s-Hertogenbosch, Eindhoven en Tilburg. Zó veel variatie 6 Het ommetje sluit naadloos aan op het wandel- routenetwerk van Het Groene Woud: het pad loopt Kaart 8 van wandelknooppunt 57 tot aan de ingang van café Mie Pieters, nabij wandelknooppunt 58. Het platteland bruist 12 Begeef u in authentiek Brabants boerenland en Deltaplan voor het Landschap 13 beleef het landschap, de cultuur, de natuur en het water. Over Het Groene Woud 14 Veel wandelplezier! Het Groene Woud nog mooier De opbrengst van de verkoop van dit wandelboekje wordt gebruikt om Het Groene Woud nog mooier te maken. 3 Het Heukelommetje is een wandelpad. Auto’s en fietsen zijn hier verboden. Gratis parkeergelegenheid is er voldoende bij café Mie Pieters. De Voorste Stroom Wandelinformatie Bijzonder onderdeel van het Heukelommetje is een gloednieuwe, houten hangbrug over de Voorste Welkom in de natuur Stroom. Dankzij deze brug maakt u letterlijk een Met het Heukelommetje is een mooi ommetje ommetje op het boerenland. Dit vriendelijke beekje toegevoegd aan het wandelroutenetwerk van Het veranderde ‘s winters in vroeger tijden in een brede, woest-kolkende rivier. De Voorste Stroom Groene Woud tussen Oisterwijk en Tilburg. Het ontspringt in België als het riviertje De Leij. Via charmante wandelpad is voor jong en oud eenvoudig Goirle en Tilburg stroomt ze door Oisterwijk als te lopen. De route bevindt zich in (Laag) Heukelom, ‘Voorste Stroom’, om daarna als ‘Essche Stroom’ een gehucht ten westen van Oisterwijk. Eeuwenlang via de Dommel uit te monden in de Maas. Voor – en tot op de dag van vandaag – is landbouw de vroegere bewoners was de Voorste Stroom erg belangrijk voor vervoer en handelsverkeer. Je kon belangrijkste bron van inkomsten in dit gebied. er bijvoorbeeld over naar ’s-Hertogenbosch varen. Rijke historie De nederzetting Heukelom wordt in 1192 vermeld als Huclum, wat verklaard kan worden als ‘hoeve of woning’ (heim) bij een heuvel (hukila). Deze uitleg duidt erop dat er Franken in het gebied gewoond moeten hebben. Vroegere bewoners Heukelom bleek al in de prehistorie aantrekkings- kracht te hebben. In het beekdal van het riviertje de P. Timmermans Voorste Stroom zijn vuurstenen gebruiksvoorwerpen gevonden uit 8.000 v. Chr. Of jagers en vissers hier op doortocht waren of er daadwerkelijk hebben Helleputten gewoond, is niet bekend. In de IJzertijd (700-0 v. In de omgeving van uw wandeling ontdekt u ook Chr.) is Heukelom wel bewoond geweest, getuige drie goed bewaarde ‘Helleputten’: open water zichtbare restanten van grafheuvels uit deze tijd. tussen het riet, dat vroeger achterbleef als de Uit de Romeinse periode (0-400 na Chr.) zijn ook Voorste Stroom zich na de winter weer terugtrok veel overduidelijke bewijzen van bewoning bewaard in zijn oorspronkelijke bedding. In de putten visten gebleven: in het gebied is Romeins aardewerk bewoners op paling, snoek, voorn en louw. Er zit aangetroffen en dicht bij het viaduct over de A65 volgens de overlevering ook een wat macaber tintje wijzen paalsporen op boerderijen en nederzettingen. aan de grond rond deze putten: de Germanen Archeologische vondsten tonen verder aan dat de zouden er misdadigers hebben begraven ‘omdat Franken uit het Rijngebied vanaf ongeveer 650 na het water hen zou zuiveren op hun reis naar de Chr. in deze omgeving zijn neergestreken. onderwereld’. 4 5 Zó veel variatie Veel (natuur)elementen zijn als getuigen van een rijk verleden bewaard gebleven. En de variatie… Kijk zelf maar! Grote Bonte specht Flora en fauna Fikse eiken, wilgen, berken, een enkele paardenkastanje en elzen markeren het gebied. Wie goed kijkt, ziet dat er op de stammen van diverse elzen fraaie elzenstoelen (verdikkingen) zijn ontstaan. Vlier, kamperfoelie, lijsterbes en de Amerikaanse vogelkers maken de begroeiing af. Omdat hier sprake is van droge én natte grond, kom je ook veel riet en andere kruidachtige planten tegen. Dieren gedijen eveneens goed in deze omgeving. Neem kikkers en padden. Maar ook reeën en vossen, patrijzen en fazanten. Wie weet Bosuil vangt u nog een glimp op van een buizerd of specht. Kalmoeskruid Elzen proppen Smeerwortel Kamperfoelie Kale Jonker Nat en droog Rond het Heukelommetje vindt Tijdens deze wandeling ziet u overduidelijk wat u veel gebiedseigen flora en fauna. natte en droge grond aan variatie in het landschap Van de inlandse eik en grauwe of kunnen opleveren. Heukelom ligt op een dekzand- zwarte els tot kamperfoelie, scherpe rug, een zogenoemde landschappelijke verhoging. hulst, de kluwenhoornbloem en Ten zuiden van de Voorste Stroom vind je vennen zegge. Dieren die u hier zomaar kunt zoals het Galgeven, het Bakseven en het Schaapsven. tegenkomen: patrijzen, bosuilen In het midden van het wandelgebied ligt moeras, en de groene of bonte specht. de zogenoemde Helleputten. Die combinatie levert een fraaie begroeiing op. 6 7 n a g t a e a b w a e r e s id t e s t h r n n e a e a k it l i e e e r g Heikant H K 0,4 m 66 e 0,2 e 0,3 S 0,6 w 41 N 0,6 l- p e urendae r s 0,2 D e k Molenbaan j 0,2 Weg 30 0,3 e i 39 38 u 12 r 65 15 w w 64 t r e e a v 37 61 e e n a t n b r s G 0,4 Molenakker i a u t eba ef r s O ss e g e o 0,7 r 1,0 0,4 e s B ed d n r s 4 a D r 1,7 e k p R w e v ij e Kreitenstr 1,1 f a 0,8 e v e w o G r K a g o h D 3,8 1,1 e s d 1,1 h t r r s u i e a h k 40 0,9 d B r O d a u r e i i e r e 36 n s k 0,4 R s n els t ew K r d eg Bosscheweg n 16 a a baa kkerw 1,2 a e oven 18 Laara eg 1,5 t G l rkh 0,3 en w Ke . e E g 19 0,7 17 V. is 10 s Ra e laa u Berkel- . G o w 1,5 n N 7 1 Oisterwijk Nic n g b h H a a r n ba e a o e s w k w e 0,5 se t e t l n u n 8 e h w e n h t g eg Enschot k 1,3 m ox r r H e o u u 1,9 f w n e v Zo B b ee l r o 0,8 i ndr i t l g r r ke e n o n s t e Beu i s o s js T 7 n m a i g c g L t lm V c e r A 9 u e s 25 iv P t Dieze 24 93 a S 1,4 e 0,8 63 T l w g o d 8 e renho i e 95 w 0,2 e l g at 0,9 k k n 2 BERKEL- 21 tra e 62 s 23 rks bl tr 0,7 Ke 94g. ts K ENSCHOT 0,4 Bur n vi e 96 rsl 1,8 ie r Heukelom g 1,1 nte K k e Ca w 0,4 G n s e a t burgs e r g 22 Til la a 20 0,5 m s 1,0 e W it 0,7 a ew Z . Beatrixstr 26 - u v ln Streepstraat 0,6 keloms Pr n l i 2 t eu w i e l K e L H ll 1,1 lv e n a ij e o h n H a 51 g m W o e Posthoornse-Weg g e V eu 0,9 r d 1,6 e 0,2 k l e ke e a d L n 67 lo a a i w 28 2,0 37 0,6 0,7 n n s e 0,3 0,4 A65 0,6 m 55 lp el s g 0,2 65 eg s a od a n w e d er bo 6 a e w 35 m M np 82 Scheibaan a h d 0,5 71 sc 0,5 jk e o 83 b g 0,2 e s 61 rdi ro s Bo 49 o St n 0,6 0,6 t Spo 0,8 0,7 a 1,2 85 0,3 o B 0,1 a 27 h 92 tl 69 66 0,3 c u jksebaan 59 or 0,4 34 s r 60 rwi p 3 n g iste S 0,8 E .