INHOUD CONTENT BEYOND THE SCORE® RÉPONS A PORTRAIT OF PIERRE BOULEZ CREDITS 02 CREDITS 11 PROGRAMMA PROGRAMMA PROGRAMME 03 PROGRAMME 11 OVER DE VOORSTELLING EN PIERRE BOULEZ’ RÉPONS 12 ZIJN MAKERS 04 Erwin Roebroeks ABOUT THE PRODUCTION AND ITS MAKERS 06 ENSEMBLE INTERCONTEMPORAIN & IRCAM 16 Erwin Roebroeks ‘EEN FRANSE BAZAAR IN GELUIDJES’ ‘A FRENCH BAZAAR OF SOUNDS’ 20 Hans Heg HOLLAND FESTIVAL 2015 27 WORD VRIEND BECOME A FRIEND 30 COLOFON COLOPHON 32 1 Pierre Boulez programma.indd 1 21-5-2015 16:49:49 BEYOND THE CREDITS SCORE® muziek music A PORTRAIT OF Pierre Boulez toneelbeeld set design PIERRE BOULEZ BOULEZ Frank Gehry ASKO|SCHÖNBERG SLAGWERK DEN HAAG dirigent conductor Etienne Siebens spel actress INFO Marieke de Kleine DI 2.6 zang vocals TUE 2.6 Keren Motseri, sopraan soprano Carina Vinke, alt alto aanvang starting time 20:30 piano 8:30 pm Nikola Meeuwsen locatie venue uitgevoerd door performed by Muziekgebouw aan ’t IJ Asko|Schönberg: Jeannette Landré, fluit/altfluit flute/alto duur running time flute 85 minuten, geen pauze Marieke Schut, althobo alto oboe 85 minutes, no interval Hans Colbers, klarinet clarinet Margreet Bongers, fagot bassoon taal language Serguei Dovgaliouk, hoorn horn Frans, Engels en Nederlands met Pauline Post, piano Nederlandse boventiteling Gerard Bouwhuis, celesta French, English and Dutch with Dutch Godelieve Schrama, harp surtitles Jan Erik van Regteren Altena, viool violin Ruben Sanderse, altviool viola Hans Woudenberg, cello Slagwerk Den Haag: Pepe Garcia, slagwerk percussion Frank Wienk, slagwerk percussion Joey Marijs, slagwerk percussion Fedor Teunisse, slagwerk percussion Ryoko Imai, slagwerk percussion Sergi Sempere, slagwerk percussion 2 Pierre Boulez programma.indd 2 21-5-2015 16:49:50 een productie van a production by Chicago Symphony Orchestra PROGRAMMA Beyond the Score® team PROGRAMME Gerard McBurney, creative director Inclusief delen uit de volgende werken Martha Gilmer, executive director van Pierre Boulez: Anya Plotkin, production stage manager Include excerpts from the following works Mike Tutaj, projection coordinator by Pierre Boulez: wereldpremière world premiere Incises (2001) Chicago, 14 november 2014 Dérive II (2009) une page d’éphéméride (2005) Anthèmes I (1992) Messagesquisse (1977) Dérive I (1984) Improvisation sur Mallarmé 1 (1957) Notations V + XI (1945) ...explosante-fixe... (1971) Mémoriale ...explosante-fixe... original (1985) Domaines (1968) Improvisation sur Mallarmé II (1957) Dialogue de l’ombre double (1984) Le marteau sans maître: parts III + VIII (1955) Structures livre I (1946) 3 Pierre Boulez programma.indd 3 21-5-2015 16:49:50 bij andere orkesten. Hij houdt zich bij het gezelschap in Chicago ook bezig met de Beyond the score-concerten, een reeks waarin telkens één compositie onder de loep wordt genomen: tekst en uitleg voor de pauze, een uitvoering van het vol- ledige werk na de pauze. Boulez is nauw betrokken geweest bij diverse Beyond the Score®-concerten, stond McBurney met raad en daad terzijde en hielp op die ma- nier het concept ontwikkelen. Een baan- brekende voorstelling was, zoals McBurney stelt, de uitvoering van Schönbergs Pierrot lunaire, die Boulez zelf leidde. Daarbij was hij niet alleen een sparringpartner voor de musici, maar voorzag hij ook de acteurs, de lichtmensen en het projec- tieteam van advies. McBurney vindt het een logische stap dat Boulez nu zelf het GERARD MCBURNEY © TODD ROSENBERG GERARD MCBURNEY © TODD middelpunt vormt van een Beyond the Score®-productie. In dit Holland Festivalconcert is er niet voor één compositie gekozen, maar voor een avondvullende dwarsdoorsnede van OVER DE VOOR- Boulez’ oeuvre. McBurney heeft niet ge- probeerd een volledig en uitputtend over- STELLING EN ZIJN zicht van Boulez’ leven en werk te geven, MAKERS maar is associatief te werk gegaan, ge- heel in lijn met Boulez, die een hekel heeft door Frederike Berntsen aan gestructureerde biografieën. Het creatieve brein achter Beyond the Het decorontwerp is in handen van Frank Score®– A Portrait of Pierre Boulez is de Gehry, een goede vriend van Boulez en Engelsman Gerard McBurney, onderlegd de architect van het Guggenheim Museum als componist, arrangeur, docent, radio- in Bilbao, de Walt Disney Concert Hall in presentator en schrijver. McBurney – de Los Angeles, Eight Spruce Street Residen- oudere broer van regisseur en acteur tial Tower in New York, het Jay Pritzker Simon McBurney – publiceerde weten- Pavilion in Chicago, waarin het Chicago schappelijke teksten over Russische Symphony Orchestra jaarlijks optreedt, muziek, reconstrueerde werken van en, onlangs, de Fondation Louis Vuitton in Sjostakovitsj en presenteerde diverse het Bois de Boulogne in Parijs, om maar programma’s op BBC Radio 3. Voordat een paar wapenfeiten te noemen. De hij als programma-adviseur aantrad bij deconstructivistische bouwwerken van het Chicago Symphony Orchestra stak Gehry spreken tot de verbeelding. Zijn hij in dezelfde hoedanigheid zijn licht op experimenteerlust lijkt eindeloos. Iedere 4 Pierre Boulez programma.indd 4 21-5-2015 16:49:50 Boulez ontwierp, worden verplaatst door figuranten en vormen op die manier een afspiegeling van bunraku, waarin de pop- penspelers voor het oog van het publiek hun werk doen. Op de panelen wordt be- wegend archiefbeeld van de componist- dirigent door de jaren heen getoond: een gesprek tussen Boulez en Stravinsky komt aan bod, maar ook recent interviewma- teriaal, opgenomen bij Boulez thuis in Baden-Baden. Door de mogelijkheid de panelen te verplaatsen, wordt de aan- dacht van het publiek op steeds andere instrumenten gericht. Korte filmfragmen- ten lichten telkens een andere kant van Boulez’ persoonlijkheid uit: zijn leven in Parijs tijdens en net na de oorlog, zijn denken over muziek, zijn muzikale univer- sum en zijn muzikale en literaire helden. FRANK GEHRY © ALEXANDRA CABRI FRANK GEHRY Beeld en geluid – zestien muziekfragmen- ten in totaal – wisselen elkaar af. Werken als Dérive 1 en 2, Incises, Anthèmes, Notations, Improvisation sur Mallarmé, doorkijk van een bouwwerk probeert Structures livre 1 en …explosante-fixe..., hij als een schilderij te zien. Voor ieder met daarin veel solistisch materiaal, pas- vertrek zoekt hij naar eigen zeggen seren de revue. een nieuw landschap. De panelen in de Boulez-performance geven op hun beurt Mike Tutaj: ‘Het gesprek tussen de beel- ruimte aan het landschap dat gevormd den, het toneelontwerp en de musici is wordt door het leven en de muziek van de essentieel om ons publiek mee op reis te componist. nemen in onze voorstelling.’ Tot het creatieve team behoort niet al- leen McBurney, maar ook projectie- specialist Mike Tutaj en een groep stu- denten van de University of Chicago – zij waren middels een workshop bij het pro- ject betrokken. Ze deden hun werk vanuit hun affiniteit met bunraku (Japans pop- pentheater) en oude Japanse hofmuziek, kunstvormen die Boulez’ werk hebben beïnvloed. De twaalf panelen die Gehry voor Beyond the Score®– A portrait of Pierre 5 Pierre Boulez programma.indd 5 21-5-2015 16:49:50 Festival concert does not focus on one ABOUT THE composition but provides a cross-section of Boulez’s oeuvre. Rather than trying to PRODUCTION give a complete and exhaustive survey of Boulez’s life and work, McBurney has AND ITS MAKERS taken an associative approach that is entirely in line with Boulez, who dislikes by Frederike Berntsen structured biographies. The creative mind behind Beyond the The scenic design is by Frank Gehry, a Score®– A Portrait of Pierre Boulez is the good friend of Boulez’s and the architect Englishman Gerard McBurney, a practised of the Guggenheim Museum in Bilbao, the composer, arranger, teacher, broadcaster Walt Disney Concert Hall in Los Angeles, and writer. McBurney – the elder brother the Eight Spruce Street Residential Tower of the director and actor Simon McBur- in New York, the Jay Pritzker Pavilion in ney – has published scholarly articles on Chicago, where the Chicago Symphony Russian music, reconstructed works of Orchestra performs annually, and, recent- Shostakovich and presented various pro- ly, the Fondation Louis Vuitton in the Bois grammes on BBC Radio 3. Before becom- de Boulogne in Paris, to name but a few ing artistic programme advisor for the of his achievements. Gehry’s deconstruc- Chicago Symphony Orchestra, he acted tivist buildings appeal to the imagination. as an advisor and collaborator for a num- His desire for experimentation seems ber of other orchestras. For the orchestra endless. He tries to see every vista of a in Chicago he also is creative director of building as a painting. For every room, he Beyond the Score®, a series of concerts says, he looks for a new landscape. The that each focus on one composition: the panels in the Boulez production, in turn, story behind the work before the interval make rooms for the landscape of the and a performance of the entire piece composer’s life and music. after the interval. In addition to McBurney and Gehry, the Boulez has been closely involved with creative team includes projection spe- various Beyond the Score® concerts, cialist Mike Tutaj and a group of students advising and assisting McBurney and from the University of Chicago, who helping develop the concept along the were involved in the project through a way. A groundbreaking production, workshop. They based their work on their according to McBurney, was the perfor- affinity with Bunraku (Japanese puppet mance of Schoenberg’s Pierrot lunaire, theatre) and Japanese Imperial Court which Boulez conducted. Not only was he music, art forms that have influenced a sparring partner for the musicians, he Boulez’s work. The twelve panels that also advised the actors, the lighting crew Gehry designed for Beyond the Score®– and the projection team. McBurney con- A Portrait of Pierre Boulez are moved siders it a logical step that Boulez himself from one place to another by actors, re- is now the centre of interest for a Beyond flective of the Bunraku style of puppetry the Score® production. This Holland in which the operators are in full view of 6 Pierre Boulez programma.indd 6 21-5-2015 16:49:50 the audience.