Angka 1, 3 Januari 1867 Kathah tiyang andarbeni panuwun kekah dhumateng kanjeng Guperne- men, supados kagungan karsaanamtokaken timbangan dhacinansabab par Cina anggenipun anyadeni gendhis tuwin barang sanesipun dhateng titiyang ingkang sami tumbas, panimbangipun kaliyan dhacinan ingkang boten leres ing dalem sadacin apesipun kiranging sakawan katos. ======================================= Wonten pawartos saking Samarang, bilih benjing ing salebetipun wulan April taun ngajeng punika, margining kareta asepingkang badhe anjog ing nagari Surakarta tuwin Ngayogyakarta, wonten sawatawis ingkang badhe sampun kenging kangge ing lampahipun para tiyang ingkang kakesahan anumpak kareta asep wau, samanten punika namung saweg dumugi ing Tanggung, tebihipun saking Samarang 25 pal mil. ======================================= Wonten tiyang estri satunggil asli ing tanah Armeni, griyanipun ing dhusun caket kaliyan pasiten anama Ismid tanah Nikomedhin punika nalika nalika laki umuripun, 30 taun salajengipun angsal anak pitu, lami-lamigadhah putu cacahipun 66 putu samanten punika ingkang sampun emah-emah, 21 dumugi sapriki angsal anak, 12 ingkang jaler satunggil kala taun ingkang kapengker punika inggih sampun darbe anak jaler satunggal dados tiyang estri ing nginggil wau sauiunika sampun umur satus taun ameningi canggah satunggil inggih punika putuning putunipun jaler salah stunggal wondening tiyang sadaya wau ing mangke sami tatunggilan sagriya. ================================== Ing ngandhap punika cariyos bab setyaning kapal, Ing panggenan pakendelan tanah ing Breslo kadhatengan angkatan pasakitan sami bongsa Osterik ingkang badhe kaantukaken dhateng nagarinipun, boten dangu lajeng kadhatengan angkatan Dragonder sami bongsa Litau, wonten Dragonder satunggil malih ingkang nunggil kaliyan bongsa Osterik wau, nalika prang wonten sacaketi- pun tanah Nako; awit saking kataton sanget adhawah saking kapal, kapalipun lajeng kenging kabandhang dhateng tiyang bongsa Prusen ulesing kapal dhawuk arta warninipun sakalangkung sae, panuju kapal punika tatunggilan kaliyan kapalipun Dragonder bongsaLitau ing nginggil wau, Dragonder bongsa Osterik boten pandung dhateng tilas kapalipun, sareng anyeluk namining kapal Dhariyus kapal lajeng anjepiping kupingipun tuwin ambengingeh saking bingahipun, sanalika Dragonder Osterik amireng bengingehipun kapal lajeng amurugi sarta angrangkul dhateng kapal punika, wondening kapal inggih tumunten andilati tangan tuwin rainipun Dragonder, meng- gah Dragonder wau sagedipun pisah saking kapal awit kapeksa ing kathah, sareng ngajengaken pisahan Dragonder angambungi gulu tuwin bathukipun kapal mawi ambrebes mili, wondening kapal ken- gingipun kasarehaken dangonipun ngantos sajam. ========================================= Wangsulanipun wigya panitisastra dhateng Danasatata. Kula sampun maos seratipun Danasatata, suraosipun suka leleresan ing prakawis udur......................... Ing mangke kula angaturaken panrima sanget dhateng Dana Satata, pamuji kula, mugi-mugi lestantuna ing salami-laminipun anglampa- haken leres, boten ilon-ilonaken saben kula kaliyan Abdulatip. Dana Satata murih kendelipun anggen kula angraosi bab kasagedani- pun Raden Panji Puspa Wilaga tuwin Raden Ngabei Ranggawarsita, dene manawi kula tuwin Abdulatip boten purun kendel, badhe salin mengsah.Punika wangsulan kula pitembungan ingkang kados punika, sayektosipun kabentaren, ewadenten kula tansah amumuji in g lestantuning wontenipun leres, awit leres punika ingkang kula upadosi. Tiyang angraosi bab kasagedanipun tiyang, punika pangra- os kula, boten wonten awonipun, anjawi manawiangraosi bab bodhon- ing tiyang, lah punika kenging kawastanan awon, leres ing ngajeng kula ragi maiben dhateng asagedanipun raden Ngabei Ronggawarsita, ananging wonten sababipun kados ingkang sampun kula pratelakaken kala rumiyin, ingkang anyariyosaken bab kasagedan wau, punika dedebongsa kasusastran, mila kalampahan kula amacak serat wonten ing Jurumartani, amargi saking boten pitados kula dhateng cariy- osing kaji. Kula punika inggih remen dhateng leres, dados condhong kaliyan sampeyan, manawi kula lepat, inggih badhe anarimah sapeyan lepa- taken amboten pisan-pisan sakita ing manah. Sampeyan ngandika, bilih sampun asring-asring apitaken utawi anedha leres bab maknanipun tembung jawi sarta kawi dhateng Raden Panji Puspawilaga tuwin raden Ngabei Ronggawarsita, lajeng ka- serepaken patitis tuwin kanthi renaning manah, punika kula boten maiben, awit bok manawi pitaken sampeyan sampeyan bab samukawis- ingkang sampundipun serepi, mila prayogi manawi sampeyan apita- kena samukawis ingkang sampun dipun serepi wau, pujongga punika rak boten sumerep dhteng kasagedan sadaya, manawi sampeyan api- taken samukawis ingkang dereng dipun sumerepi, amesthi badhe ical patitisipun. Menggah pangandika sampeyan punapa Abdulatip kaliyan wigya pani- tisastrabadhe anjajagi kasagedanipun Raden Angabehi Ronggawarsita tuwin Raden Panji Puspa Wilaga, wangsulan kula bilih Puspawilaga sampun jajag, ingkang sapisan jajagipun wau awit saking repooting pandamelipun pitembungan ingkang taksih anelakaken remenipun dhateng panggunggung tuwin gegenthungan dados boten timbang kaliyan kasagedanipun, tiyang sampun kula aturi bedhami saha panrima kok lajeng mongkok, saha amedalaken pitembungan ingkang boten kenging katumrapaken dhateng sariranipun, kula samongga ing sampeyan Mas Dana Satata, punapa kula lepat punapa leres. Raden Ronggawarsita pangraos kula sampun unggul, katitik saking dadamelanipun serat ingkang kalebet ing seratpananggalan 1866 tuwin 1867 sanadyan serat punika dereng kalebet ing dadamelanipun pujongga, ewadenten ukaranipun sae saha urut, sanes sangetkaliyan dadamelanipun serat Raden Panji Puspa Wilaga, taksih malenceng- malenceng, bok manawi awit saking sampun sepuh, dados kathah kasupenipun. Wasana kula rumaos badhe angsal bathi, manawi Raden Ngabei Rong- gawarsitalestantun karsanipun, anglimrahaken dadamelanipun serat anggitan, kados ingkang sampun kapacak wontn ing serat panangga- lan wau, dene raden Panji Puspawilaga inggih makaten ugi, kula badhe angsal bathi awit saking anggenipun anglimrahaken kojah. Katandhan Wigya Panitisastra ========================================== Wangulan cekak dhateng anpa wigya masih ada sambungannya................................... Sambetipun wangsulan kula dhateng Danasatata Mila kula boten eram dene Danasatata taksih kodheng bab panjar- waning pitembunganipun eyang kula, sabab eyang kula amung sumeja jajagi kalantipaning budi, dene wonten ungel-ungelan malih ing- kang nyameni, kados ta ingkang kasebut ing ngndhap punika: Wong Samarang pada goroh, aku kalebu wong Samarang, mulane aku iya goroh, ananging awit aku goroh, dadi wong Samarang ora goroh, yen wong Samarang ora goroh aku iya melu ora goroh, amarga aku kalebu wong Samarang. Punapa mas Dana Satatasampun dhameng pitembungan kula punika,. Mas Dana Satata gadhah paribasan malih, ujaripun makaten: Sagawon ingkang anjegugi rembulan mawi apitaken punapa kula sampun sumer- ep tegesipun, wangsulan kula inggih sampun mas, wondene maknani- pun paribasan wau, tiyang ingkang anglampahi padamelan ingkang tanpa paedah, kadosta pangancem-anceming mas Danasatatadhateng kula, sampeyan amastani, bilih kula boten sumerep tegesing paribasan wau, dados kasagedan kula kathahipun utawi agengipun namung beras saelas, wangsul rereng kula sampun dhamang, kasage- dan kula inggih taksih beras saelasananging katumpa-tumpa, rak inggih makaten ta mas, ing wusana kula badhe pitaken sababipun dene kula sampeyan tunggilaken akaliyan wigya panitisastra, punapa dede kula ingkang anjawabaken raden panji Puspa wilaga, tuwin Raden Ngabei Ronggawarsita, ngantos kawastanan cathok gawel punapa dene kula ingkang nganggep pujongga dhateng priyan- tun kalih wau, ngantos kawastanan agahan, punapa dede kula ing- kang rumaos leres anggen kula angrabat suwala akaliyan wigya panitisastra, ngnatos kawastanan Jurumaos leres, ing wusana kula katarka dhateng Danasatata, angina priyantun kakalih punika wau. Wondene bab pitembungan kula yen Raden Panji Puspawilaga mentas ing pulo Nopasembelah, tuwin sampun nate tindak dhateng tanah Prangkrik Dhitslan sapanunggilanipun punika rak saking pamireng kula kemawon, kados ingkang sampun kula aturaken, wondene anggen kula papanggiyan kaliyan raden Panji Puspa /wilaga wongten ing puspanagaran punika leres, mila kula lebetaken ing serat Jurumar- tani, boten manawi raden Panji Puspa wilagalajeng sumerep sinten ingkang gadhah tondha asta; Abdullatip, Juru Rumaos leres. ========================================= Panuwun kula ing Panjenenganipun wadana ingkang mangarang srat Jurumartani, serat kula ingknag kasebut ngandhap punika, mugi kersa amacak minongka atur panjurung kula. Kula aningali seratanipun Danasatata: ing Surakarta, ing serat Jurumartani; Kemis kaping 20 Dhesember 1866, ongka 51 tembung pamisah, pasulayanipun priyantun kekalih, wigya panitisastra, kaliyan Abdulatib, suraosing serat pamisah, langsung sedhep wilet kathah prasajanipun, ing mangke kula saya awas, yen priyantun Surakarta punika ; estu sami waged-waged, katawis anggenipun ngetrap ukara, sanes kaliyan karaning nagari kang amonca, boten langkung kula namung amumuji ing Subkanaula, mugi-mugi karatn dalem Surakarta, lestantunkanggenan para abdi kang tinitah lan- tip-lantip ulah kasusastran, punika andadosaken luhuring karaton- dalem gusti kula ingkang sinuhun, lajeng ssusuhunan ing Surakar- ta, nyata teksih wonten tandhanipun tilasing ratu binathara, ing jawa, dene Danasatata ing Surakarta, pepantesipun kala tembung anak utawi putu, emperipunsami