LLU – 4112-001-01/2014 S/14/002 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Tekst jednolity wyst ąpienia pokontrolnego po uwzgl ędnieniu zmian wprowadzonych uchwał ą Komisji Rozstrzygaj ącej z dnia 04 czerwca 2014 r. nr KPK/KPO-415-129/2014. I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł S/14/002 – Działalno ść organów gminy Fajsławice w zakresie planowania i wdra żania planu kontroli budowy zespołu elektrowni wiatrowych Jednostka Najwy ższa Izba Kontroli przeprowadzaj ąca Delegatura w Lublinie kontrol ę Kontroler Ewa Jastrz ębska, doradca ekonomiczny, upowa żnienie do kontroli nr 87600 z dnia 21 lutego 2014 r. (dowód: akta kontroli str. 1-2) Jednostka Urz ąd Gminy Fajsławice (dalej: Urz ąd), Fajsławice 107, 21-060 Fajsławice kontrolowana Kierownik Tadeusz Chru ściel, Wójt Gminy. jednostki (dowód: akta kontroli str. 3) kontrolowanej II. Ocena kontrolowanej działalno ści Ocena ogólna Uzasadnienie Nielegalne było zawarcie przez Wójta Gminy porozumienia z przyszłym inwestorem oceny ogólnej siłowni wiatrowych (spółk ą z o.o. Elektrownia Wiatrowa Kresy I w Warszawie) i przeniesienie na niego kosztów sporządzenia zmian w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (dalej: Plan miejscowy), poniewa ż stanowiło naruszenie art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym 1 (dalej: ustawa o planowaniu) i mogło prowadzi ć do nadmiernego wpływu Inwestora na decyzje w sprawie rozmiarów i lokalizacji siłowni wiatrowych. Nielegalne było zlecenie przez Wójta Zakładowi Projektowo-Budowlanemu EKO-PLAN, umow ą z 18 grudnia 2012 r., opracowania zmian w Planie miejscowym terenów poło żonych po zachodniej stronie drogi powiatowej (w obr ębie miejscowo ści Ignasin, Kosnowiec oraz w cz ęś ci miejscowo ści Fajsławice, Suchodoły i Siedliska Pierwsze), pomimo braku uchwały Rady Gminy o przyst ąpieniu do zmiany Planu na tych terenach. III. Opis ustalonego stanu faktycznego Przestrzeganie przepisów i procedur obowi ązuj ących przy aktualizacji studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz tworzeniu lub zmianie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy. Opis stanu 1. Działania organów gminy na rzecz zmiany dokumentów planistycznych faktycznego w sposób umo żliwiaj ący budow ę urz ądze ń energetyki wiatrowej prowadzone były od 2009 r. i w 2013 r. zostały przerwane na etapie opracowania projektu Studium, uwzgl ędniaj ącego t ę budow ę. Wstrzymanie działa ń nast ąpiło w zwi ązku ze stanowiskiem Rady Gminy z 29 listopada 2013 r. w sprawie dokonanych zmian w Studium. Rada stwierdziła, że opracowane zmiany miały umo żliwi ć budow ę farmy wiatrowej obejmuj ącej 36 turbin o całkowitej mocy 70 MW. Inwestycja przyniosłaby dodatkowe dochody dla bud żetu Gminy oraz pieni ądze dla mieszka ńców wydzier żawiaj ących swoje grunty. Do połowy 1 Dz. U. z 2012 r, poz. 647 ze zm. 2 2013 r. sprzeciw wobec planowanej inwestycji wyra żali jedynie mieszka ńcy sołectwa Dziecinin – Zosin. Od kilku miesi ęcy docieraj ą do Rady informacje o obawach wielu osób z innych wsi oraz o braku wyczerpuj ących informacji na temat tak wa żnego dla Gminy przedsi ęwzi ęcia. W tej sytuacji Rada Gminy wyraziła sprzeciw wobec budowy turbin wiatrowych we wskazanej ilo ści i odległo ści od zabudowa ń. Z 15 głosuj ących stanowisko to poparło 12 radnych, a trzech wstrzymało si ę od głosu (nie było głosów „przeciw”). Do czasu zako ńczenia nin. kontroli Studium uwzgl ędniaj ące budow ę farmy wiatrowej nie zostało przez Rad ę Gminy uchwalone. Nie opracowano te ż i nie uchwalono odpowiednich zmian w Planie miejscowym. Nie wszcz ęto i nie przeprowadzono post ępowania w sprawie oceny oddziaływania planowanej inwestycji na środowisko oraz nie wydano decyzji o jej środowiskowych uwarunkowaniach. [dowód: akta kontroli str. 4-8] 2. Koncepcje rozwoju na terenie gminy urz ądze ń wytwarzaj ących energi ę ze źródeł odnawialnych (wiatrow ą, solarn ą, biogazow ą) ulegały w badanym okresie kilkakrotnym zmianom, w tym tak że w zakresie rozmiarów i lokalizacji urz ądze ń energetyki wiatrowej. Urz ąd był w posiadaniu dokumentu pn. „Ekspertyza wpływu przył ączenia farmy wiatrowej <Krasnystaw> o mocy 70 MW na prac ę i parametry krajowego systemu energetycznego”, opracowanego w lutym 2009 r. przez Energy Menagement and Conservation Agency SA Wydział Analiz Systemów Energetycznych w Katowicach. Według wyja śnienia Wójta Gmina otrzymała to opracowanie nieodpłatnie od inwestora elektrowni wiatrowych, a ustalenia w nim zawarte potwierdziły mo żliwo ść wykonania farmy wiatrowej o mocy 70 MW, z miejscem przył ączenia do krajowego systemu energetycznego w stacji GPZ Krasnystaw Ro ńsko. Wynikało z niego – obok szczegółowych ustale ń technicznych – że planowana FW <Krasnystaw> obejmowa ć miała 35 turbin wiatrowych (o mocy 2 MW ka żda) zlokalizowanych na terenie dwóch gmin: Fajsławice (21 turbin) i Łopiennik Górny (14 turbin). W 2012 r., wobec rezygnacji z inwestycji przez gmin ę Łopiennik Górny, przyj ęto koncepcj ę lokalizacji wszystkich turbin na terenie gminy Fajsławice. [dowód: akta kontroli str. 9-21] 3. Wniosek o wprowadzenie do Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy( dalej: Studium) zapisów umo żliwiaj ących budow ę, na wskazanym terenie, farm wiatrowych wpłyn ął do Rady Gminy 18.06.2009 r. od spółki pn. Elektrownia Wiatrowa Kresy I spółka z o.o. w Warszawie (dalej: Spółka lub Inwestor). Wniosek nie okre ślał liczby turbin wiatrowych planowanych do wybudowania na terenie gminy Fajsławice, ani konkretnych miejsc ich lokalizacji. Okre ślał jedynie granice obszaru planowanego pod ich budow ę, obejmuj ące tereny miejscowo ści Wola Idzikowska, Suchodoły, Siedliska Pierwsze, Dziecinin, Kolonia Zosin. [dowód: akta kontroli str. 22-23] 3.1. Wnioskiem z 9 lutego 2010 r. ww. Spółka, działaj ąc pod firm ą grupy kapitałowej EDP Renewables, wyst ąpiła do Gminy o zmian ę Planu miejscowego pod potrzeby zwi ązane z budow ą cz ęś ci FW Krasnystaw. Liczby planowanych do wybudowania turbin nie podano, a okre ślone w zał ączniku graficznym granice zmian były zgodne z wcze śniejszym wnioskiem o zmian ę Studium. W uzasadnieniu wniosku zawarto m.in. informacj ę, że Spółka prowadzi od 2008 r. badania terenowe zwi ązane z ocen ą oddziaływania przedsi ęwzi ęcia na środowisko, w tym badania ornitologiczne i chiropterologiczne. Spółka zawarła przedwst ępne umowy dzier żawy z wła ścicielami nieruchomo ści, na których planowana jest lokalizacja farmy wiatrowej. Wójt Gminy wyja śnił, że nie posiada wiedzy o liczbie przedwst ępnych umów dzier żawy, zawartych przez Spółk ę z wła ścicielami nieruchomo ści na terenie gminy. Oświadczył te ż, że osobi ście nie posiada takiej umowy i na podstawie rozmów z pracownikami mo że stwierdzi ć, że umów takich, ani innego stosunku zobowi ązaniowego z inwestorem farmy wiatrowej, nie zawarli: zast ępca wójta, sekretarz i skarbnik gminy ani żaden z pracowników Urz ędu zaanga żowanych w procedur ę zmiany Studium. Przewodnicz ący Rady Gminy wyja śnił, że nie posiada wiedzy o liczbie umów dzier żawy zawartych z Inwestorem przez mieszkańców gminy, ani przez radnych gminy. Zaznaczył, że umowy cywilnoprawne nale żą do sfery prywatno ści tych osób i brak jest podstaw prawnych do żą dania od radnych przekazywania przewodnicz ącemu 3 Rady takich informacji. We własnym imieniu Przewodnicz ący Rady o świadczył, że jako wła ściciel działki gruntu poło żonej w Woli Idzikowskiej, posiada umow ę ze Spółk ą EDP Renewables na wynajem cz ęś ci działki „pod usadowienie cz ęś ci fundamentu pod maszt i zachodz ące śmigło”. [dowód: akta kontroli str. 24-31] 3.2. Wnioski o zmianę Studium oraz Planu miejscowego wpłyn ęły te ż do Wójta Gminy odpowiednio w dniach: 23 lutego 2010 r. – od Nordex Polska spółka z o.o. w Warszawie oraz 17 marca 2010 r. – od Nordex Polska spółka z o.o. w Gda ńsku. Wnoszono w nich o przeznaczenie wskazanego terenu o ł ącznej powierzchni 414 ha pod budow ę w miejscowo ści Wola Idzikowska farmy wiatrowej obejmuj ącej 8 turbin o ł ącznej mocy 20 MW (maksymalna moc jednej turbiny 2,5 MW). Z tym wnioskodawc ą organy gminy nie nawi ązały formalnego stosunku zobowi ązaniowego w celu realizacji zło żonych wniosków. [dowód: akta kontroli str. 32-36] 3.3. Rada Gminy w dniu 26 marca 2010 r. podj ęła dwie uchwały: 1) nr XLV/177/10 w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia zmiany Studium w cz ęś ci dotycz ącej terenu zaznaczonego w zał ączniku graficznym, 2) nr XLV/178/10 w sprawie przyst ąpienia do zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy w cz ęś ci dotycz ącej terenu zaznaczonego w zał ączniku graficznym. Obszar, zaznaczony w zał ącznikach graficznych do obu powy ższych uchwał, odpowiadał obszarowi wskazanemu we wnioskach spółki Elektrownia Wiatrowa Kresy I i obejmował tereny miejscowo ści: Wola Idzikowska, Suchodoły, Zosin, Dziecinin, Siedliska Pierwsze. Uchwały Rady nie okre ślały planowanej do wybudowania liczby turbin, ani szczegółów dotycz ących ich lokalizacji. Tego rodzaju dane na ówczesnym etapie nie były organom gminy znane. Według wyja śnienia Wójta powy ższe uchwały zostały podj ęte z inicjatywy Rady Gminy, w oparciu o wnioski inwestorów. Wójt nie wnioskował (na pi śmie) do Rady o przyst ąpienie do zmiany Studium oraz Planu miejscowego. Przewodnicz ący Rady Gminy wyja śnił, że na etapie podejmowania powy ższych uchwał „planowana ilo ść turbin wiatrowych nie była znana nawet inwestorowi”. Rada nie dysponowała te ż wówczas szczegółow ą kalkulacj ą korzy ści i strat zwi ązanych z budow ą na terenie gminy urz ądze ń do produkcji energii wiatrowej – sporz ądzenie takiej kalkulacji „nie było wtedy mo żliwe”. Przewodnicz ący Rady Gminy stwierdził te ż w wyja śnieniu, że nie wie, jakimi przesłankami kierowali si ę poszczególni radni głosuj ąc za przyj ęciem uchwał w sprawie przyst ąpienia do zmiany Studium i Planu miejscowego w sposób umo żliwiaj ący budow ę urz ądze ń energetyki wiatrowej. On osobi ście, głosuj ąc za przyj ęciem tych uchwał, kierował si ę „ch ęci ą przyci ągni ęcia do gminy nowych inwestorów, co prowadziłoby do wzrostu poziomu rozwoju gminy Fajsławice oraz poziomu życia jej mieszka ńców”.