Hoofdbegunstiger / Patron The Gurdjieff Folk Mede mogelijk gemaakt door Embassy of the Republic of Armenia Instruments Ensemble to the Kingdom of the Netherlands © Alber Babelon Omslagen programma's deel 1.indd 13 22-5-2015 11:55:22 INHOUD CONTENT THE MUSIC OF GURDJIEFF & KOMITAS ARMENIA: ORIENT & OCCIDENT Podium Mozaïek Muziekgebouw aan ’t IJ CREDITS 02 CREDITS 08 PROGRAMMA PROGRAMMA PROGRAMME 03 PROGRAMME 09 TOELICHTING TOELICHTING PROGRAMME NOTES 04 PROGRAMME NOTES 10 DE MUZIEK VAN JE INNERLIJKE ZELF THE MUSIC OF YOUR INNER SELF 12 OVER DE ARTIESTEN ABOUT THE ARTISTS 18 HOLLAND FESTIVAL 2015 23 WORD VRIEND BECOME A FRIEND 26 COLOFON COLOPHON 28 1 THE MUSIC OF CREDITS GURDJIEFF & KOMITAS muziek music George Gurdjieff, Komitas piano piano INFO Lusine Grigoryan ZO 7. 6 arrangeur, artistiek directeur SUN 7.6 arranger, artistic director Levon Eskenian aanvang starting time 14:30 2:30 pm musici musicians The Gurdjieff Folk Instruments Ensemble: locatie venue Emmanuel Hovhannisyan, duduk Podium Mozaïek Norayr Gapoyan, duduk, bass duduk Avag Margaryan, pogh duur running time Armen Ayvazyan, kamancha, cymbal 75 minuten, geen pauze Aram Nikoghosyan, oud 75 minutes, no interval Meri Vardanyan, kanon Vladimir Papikyan, santur Davit Avagyan, tar Mesrop Khalatyan, dap Eduard Harutyunyan, tmbuk, cymbal 2 PROGRAMMA Podium Mozaïek G.I. Gurdjieff (ca. 1866-1949) Komitas arr. Levon Eskenian gearrangeerd door Levon Eskenian voor Chant from a holy book traditionele Armeense instrumenten arranged for traditional Armenian G.I.Gurdjieff, T. De Hartmann instruments by Levon Eskenian Armenian Song Manushaki Bayaty Yerangui No 40 uit from: Asian Songs and Shoror Rhythms uitvoering performed by uitvoering performed by The Gurdjieff Ensemble Lusine Grigoryan, piano Komitas G.I. Gurdjieff Msho shoror (Shoror Dance of Mush ) arr. Levon Eskenian Lusine Grigoryan, piano Armenian song Bayaty No 40 uit from: Asian Songs and Rhythms uitvoering performed by The Gurdjieff Folk Instruments Ensemble Komitas (1869-1935) Seven dances - Manushaki of Vagharshapat, in the style of dap - Yerangui of Yerevan, in the style of tar & dap - Unabi of Shushi, in the style of tar - Marali of Shushi, in the style of tar - Shushiki of Vagharshpat, in the style of tar & dap - Het U Araj of Karin, in the style of pogh & tmbuk - Shoror of Karin, in the style of pogh, tmbuk & dap Lusine Grigoryan , piano 3 THE MUSIC OF THE MUSIC OF GURDJIEFF & GURDJIEFF & KOMITAS KOMITAS door Joep Stapel by Joep Stapel Het Gurdjieff Folk Instruments Ensemble The Gurdjieff Folk Instruments Ensemble dankt zijn naam aan de spiritueel leider takes its name from the spiritual leader en componist Georges Gurdjieff. Het and composer Georges Gurdjieff. The ensemble is opgericht vanuit de wens ensemble was founded with the aim Gurdjieffs muziek, gebaseerd op volksmu- of using folk instruments to perform ziek maar overgeleverd in pianoversies, Gurdjieff’s music, which is based on folk op volksinstrumenten uit te voeren. Na music but has been handed down to het succes van de Gurdjieff-bewerkingen us in versions for the piano. After the heeft het ensemble nu ook een nieuw success of its Gurdjieff arrangements, programma ontwikkeld rond het werk the ensemble has now developed a new van de legendarische Armeense monnik programme about the work of Komitas, en musicus Komitas. De groep (voor het the legendary Armenian monk and gemak ook wel kortweg Gurdjieff Ensem- musician. The group (for the sake of ble genoemd) brengt in twee concerten convenience also simply called ‘Gurdjieff een combinatie van het werk van beide Ensemble’) is presenting two concerts bijzondere figuren. featuring a combination of the work of both of these exceptional figures. Het Gurdjieff Ensemble werd in 2008 opgericht door de in Libanon geboren The Gurdjieff Ensemble was founded in Armeniër Levon Eskenian. Het gezelschap 2008 by the Lebanese-born Armenian van vooraanstaande Armeense musici Levon Eskenian. The goal of this ensemble heeft tot doel de muziek van Gurdjieff en of leading Armenian musicians is to make Komitas op etnografisch verantwoorde ethnographically authentic arrangements wijze te arrangeren voor authentieke of the music of Gurdjieff and Komitas Armeense instrumenten, zoals de duduk on Armenian instruments, such as the (volkshobo), de zurna (volkshobo met duduk (folk oboe), the zurna (conical folk conische boring), de pku (volksklarinet), oboe), the pku (folk clarinet), the tar (long- de tar (langhalsluit), de saz (dubbel- necked lute), the saz (double-coursed korige langhalsluit), de kamancha (vedel), long-necked lute), the kamancha (viol), de oed (luit), de kanon (plankciter), de the oud (lute), the kanun (box zither), the dap (lijsttrommel met bellen) en de dhol dap (frame drum with metal ringlets) and (tweevellige trommel). Gurdjieff baseerde the dhol (double-headed drum). Gurdjieff zijn stukken op volksmuziek; het ensemble based his pieces on folk music, so in a vertaalt zijn werk in zekere zin terug naar certain sense the ensemble is translating de bron. De debuut-cd Music of Georges I. his work back to its source. The ensemble’s Gurdjieff verscheen op het prestigieuze debut CD, Music of Georges I. Gurdjieff, 4 Duitse label ECM en werd onder meer appeared on the prestigious German bekroond met een Nederlandse Edison label ECM and received the Dutch Edison Award voor het beste wereldmuziekal- Award for best world music album, among bum. Het album met muziek van Komitas other accolades. A CD with the music verschijnt over een paar maanden. of Komitas will be coming out in a few months. Vanavond speelt het Gurdjieff Ensemble in het Muziekgebouw aan ’t IJ een mix Tonight at the Muziekgebouw aan ’t IJ, uit hun aan Gurdjieff en Komitas gewijde the Gurdjieff Ensemble will be playing a programma’s. Optredens in zeer kleine combination of their programmes devot- bezetting bij het VPRO-programma Vrije ed to Gurdjieff and Komitas. Apart from a Geluiden en tijdens de Edison Award- performance in a much smaller line-up on ceremonie in Eindhoven daargelaten VPRO television’s Vrije Geluiden, and at heeft het Gurdjieff dit programma nooit the Edison Award ceremony in Eindhoven, eerder in Nederland gespeeld. the ensemble has never presented its Gurdjieff programme in the Netherlands Voor het middagconcert in Podium before. Mozaïek is een bijzonder concept rond de pianowerken van Gurdjieff en Komitas For the afternoon concert in Podium uitgedacht. Deze werken worden telkens Mozaïek, the ensemble has devised a spe- éérst in hun overgeleverde vorm op de cial way of presenting the piano pieces piano gespeeld door Lusine Grigoryan. by Gurdjieff and Komitas. First, the works Zij is een befaamd interpreet van Komi- will be heard in the piano version that has tas’ werk, met diepgaande kennis van been handed down to us, performed by zijn muzikale erfenis en esthetica. De Lusine Grigoryan. A renowned interpreter piano-uitvoering door Grigoryan wordt of Komitas’s oeuvre, she has a profound steeds gevolgd door een gearrangeerde knowledge of his musical legacy and aes- ensembleversie van dezelfde compositie, thetics. Each piece that Grigoryan plays gemaakt door Levon Eskenian. Een uit- on the piano will be followed by an en- zondering vormt de verzameling volks- semble version of the same composition dansen Msho Shoror: vanmiddag klinkt arranged by Levon Eskenian. An excep- alleen de pianoversie, de ensembleversie tion to this is the collection of folk dances van Msho Shoror is vanavond te beluiste- called Msho Shoror: only the piano ver- ren in het Muziekgebouw. sion is being presented this afternoon; the ensemble version can be heard tonight in De uitvoeringen in het middagconcert the Muziekgebouw. gaan bovendien vergezeld van uitleg over de muziek door Eskenian zelf. Hij During the afternoon concert, moreover, vertelt over de traditie waaruit de stukken Eskenian himself will provide an explana- zijn voortgekomen én over het transcrip- tion of the music. He will talk about both tieproces. Op deze manier kan men de the tradition that the pieces come from verschillende versies goed vergelijken. and the process of transcribing them, to Voor wie de pianostukken kent zijn Eskeni- enable you to make a good comparison ans instrumentaties soms op een fasci- of the different versions. nerende manier vervreemdend – zelfs For those who are familiar with the piano 5 Eskenian geeft toe er nog weleens van in pieces, Eskenian’s instrumentations are de war te raken. Behalve de pianoversie sometimes alienating in a fascinating way van Msho Shoror staan verder beroemde – even Eskenian admits that they are per- Komitas-stukken als Seven Dances op het plexing at times. In addition to the piano programma. version of Msho Shoror, the programme also includes such famous Komitas pieces Bij het maken van de arrangementen is as Seven Dances. Eskenian uitgegaan van de impliciete in- structies betreffende stijl en genre die de When creating the arrangements, componisten hebben nagelaten, al dan Eskenian started from the implicit instruc- niet in partituren verwerkt. Die aanwij- tions about style and genre that the com- zingen suggereren dat uitvoeringen ook posers left behind, either in the scores or gebruik zouden kunnen maken van tra- elsewhere. These indications suggest that ditionele Armeense instrumenten, zoals traditional Armenian instruments such as de duduk of de dap. Gurdjieff dicteerde the duduk or the dap can also be used melodieën die hij op zijn oosterse reizen to perform the works. Gurdjieff dictated oppikte aan zijn student Thomas de Hart- melodies that