TBC smjernice 4 izdanjelatinicaNSL:Layout 1 9/6/2012 12:39 PM Page 1 TBC smjernice 4 izdanjelatinicaNSL:Layout 1 9/6/2012 12:39 PM Page 2 TBC smjernice 4 izdanjelatinicaNSL:Layout 1 9/6/2012 12:39 PM Page 3 Li je če nje tu be rku lo ze SMJE RNI CE Če tvrto izda nje TBC smjernice 4 izdanjelatinicaNSL:Layout 1 9/6/2012 12:39 PM Page 4 Objavila Svjetska zdravstvena organizacija u 2010. godini pod nazivom Treatment of tuberculosis guidelines fourth edition © Svjetska zdravstvena organizacija 2010 Generalni direktor Svjetske zdravstvene organizacije je dao prava na prevod na BHS jezike i objavljivanje izdanja na BHS jezicima uredu Razvojnog programa Ujedinjenih nacija u Bosni i Hercegovini, koji je u potpunosti odgovoran za izdanje na BHS jezi- cima. Liječenje tuberkuloze smjernice – četvrto izdanje Tekst prevela: Amra Kurtović Tekst lektorisala: Janja Vanovac ISBN broj izdavača: N/A Objavio ured Razvojnog programa Ujedinjenih nacija u Bosni i Hercegovini pod nazi- vom Liječenje tuberkuloze smjernice – četvrto izdanje u okviru projekta „Jačanje DOTS Strategije i unapređenje Programa borbe protiv tuberkuloze uključujući multirezisten- tnu tuberkulozu i kontrolu infekcije u Bosni i Hercegovini”, koji finansira Globalni Fond za borbu protiv AIDS-a, tuberuloze i malarije (GFATM). © UNDP BiH 2012. godina Mišljenja izražena u ovom vodiču su mišljenja Svjetske zdravstvene organizacije (WHO), i ne predstavljaju nužno mišljenja Razvojnog programa Ujedinjenih nacija (UNDP). TBC smjernice 4 izdanjelatinicaNSL:Layout 1 9/6/2012 12:39 PM Page 5 Sa držaj Skra će ni ce vii Za hva le vi ii Pre dgo vor ix Sa že tak 1 1. Uvod 15 1.1 Ci lje vi po gla vlja 15 1.2 Svrha smje rni ca 15 1.3 Ci ljna pu bli ka 15 1.4 Obim 15 1.5 Za što no vo izda nje? 15 1.6 Me to do lo gi ja 18 1.7 Me đu na ro dni sta nda rdi li je če nja tu be rku lo ze 21 1.8 Da tum pre sta nka va že nja izda nja 21 2. De fi ni ci je slu ča je va 23 2.1 Ci lje vi po gla vlja 23 2.2 Svrha de fi ni ra nja slu ča ja TBC-a 23 2.3 De fi ni ci je slu ča je va 22 2.4 Ana to msko mje sto obo lje nja od TBC 24 2.5 Ba kte ri olo ški re zu lta ti 25 2.6 Hi sto ri ja ra ni jeg li je če nja: re gi stra ci jska gru pa pa ci je na ta 26 2.7 Sta tus infi ci ra no sti vi ru som HIV-a 28 3. Sta nda rdni re ži mi li je če nja 29 3.1 Ci lje vi po gla vlja 29 3.2 Ci lje vi li je če nja 29 3.3 Osno vni anti tu be rku lo zni li je ko vi 29 3.4 Sta nda rdni re ži mi za de fi ni ra ne gru pe pa ci je na ta 31 3.5 No vi pa ci je nti 32 3.6 Ra ni je li je če ni pa ci je nti i otpo rno st na vi še li je ko va (MDR-TBC) 36 3.7 Sta nda rdni re ži mi za pri je li je če ne pa ci je nte 38 3.8 Po stu pci oda bi ra sta nda rdnih re ži ma za da tu drža vu 42 iii TBC smjernice 4 izdanjelatinicaNSL:Layout 1 9/6/2012 12:39 PM Page 6 LI JE ČE NJE TU BE RKU LO ZE: SMJE RNI CE 4. Pra će nje to kom li je če nja 53 4.1 Ci lje vi po gla vlja 53 4.2 Pra će nje pa ci je nta 53 4.3 Pro cje na re akci je na li je če nje kod no vih i ra ni je li je če nih pa ci je na ta obo lje lih od plu ćne TBC, te dje lo va nje pre ma re zu lta ti ma 53 4.4 Izva nplu ćna TBC 57 4.5 Evi de nti ra nje isho da sta nda rdi zi ra nog li je če nja 57 4.6 Ko ho rtna ana li za isho da li je če nja 57 4.7 Po stu pa nje kod pre ki da li je če nja 59 4.8 Pre ve nci ja ne že lje nih efe ka ta li je ko va 59 4.9 Pra će nje i evi de nti ra nje ne že lje nih efe ka ta 60 4.10 Pri stup ute me ljen na si mpto mi ma s ci ljem ukla nja nja nu spo ja va anti-TBC li je ko va 60 5. Po stu pak kod infe kci je vi ru som HIV-a i obo lje nja od akti vne TBC 65 5.1 Ci lje vi po gla vlja 65 5.2 Te sti ra nje na HIV i sa vje to va nje za sve po zna te ili su spe ktne TBC pa ci je nte 65 5.3 Pre ve nci ja ši re nja vi ru sa HIV-a kod pa ci je na ta s TBC-om 67 5.4 Li je če nje TBC-a kod oso ba ko je ži ve s vi ru som HIV-a 67 5.5 Pre ve nti vna te ra pi ja ko tri mo ksa zo lom 69 5.6 Anti re tro vi ra lna te ra pi ja 69 5.7 Te sti ra nje osje tlji vo sti na li jek 71 5.8 Pra će nje pa ci je nta to kom li je če nja TBC 71 5.9 Po stu pa nje na kon di ja gno sti ci ra nja TBC kod oso ba ko je ži ve s vi ru som HIV-a ko je već pri ma ju anti re tro vi ra lnu te ra pi ju 72 5.10 Pre ve nci ja, li je če nje, nje ga i po drška kod HIV-a 72 6. Na dzor i po drška pa ci je ntu 75 6.1 Ci lje vi po gla vlja 75 6.2 Ulo ga pa ci je nta, oso blja TBC pro gra ma, za je dni ce i dru gih akte ra 75 6.3 Li je če nje pod na dzo rom 77 6.4 Pri stup usmje ren na pa ci je nta s ci ljem pru ža nja nje ge i li je če nja 78 6.5 Pre ve nci ja pre ki da li je če nja 80 7. Li je če nje tu be rku lo ze otpo rne na li je ko ve 83 7.1 Ci lje vi po gla vlja 83 7.2 Ini ci ja ti va Ko mi si je ze le nog svje tla 83 7.3 Gru pe li je ko va za li je če nje MDR-TBC 84 7.4 Opći pri nci pi u kre ira nju re ži ma li je če nja MDR-TBC 86 iv TBC smjernice 4 izdanjelatinicaNSL:Layout 1 9/6/2012 12:39 PM Page 7 SA DRŽAJ 7.5 Pro gra mske stra te gi je li je če nja MDR-TBC 86 7.6 Oda bir sta nda rdnog re ži ma li je če nja MDR-TBC za da tu drža vu 89 7.7 Oda bir po je di na čnih re ži ma li je če nja MDR-TBC 89 7.8 Pra će nje pa ci je nta s MDR-TBC 91 7.9 Du ži na tra ja nja li je če nja MDR-TBC 91 7.10 Li je če nje TBC s obli ci ma otpo rno sti ko ji ne po tpa da ju pod MDR 92 7.11 Evi de nti ra nje i izvje šta va nje o slu ča je vi ma TBC otpo rne na li je ko ve, ana li za isho da 92 8. Li je če nje izva nplu ćne TBC i TBC u po se bnim si tu aci ja ma 95 8.1 Ci lje vi po gla vlja 95 8.2 Li je če nje izva nplu ćne TBC 95 8.3 Va žno inte rfe ri ra nje li je ko va 96 8.4 Re žim li je če nja u po se bnim si tu aci ja ma 97 Ane ksi 101 1. Osno vni anti tu be rku lo zni li je ko vi prve li ni je 103 2. Pre gled do ka za i po stu pa ka u sklo pu pre po ru ka 115 3. Isho di li je če nja TBC 131 4. Re ali za ci ja i eva lu aci ja če tvrtog izda nja 133 5. Su ge sti je za da ljnja istra ži va nja 141 6. Čla no vi Gru pe za izra du smje rni ca 145 v TBC smjernice 4 izdanjelatinicaNSL:Layout 1 9/6/2012 12:39 PM Page 8 TBC smjernice 4 izdanjelatinicaNSL:Layout 1 9/6/2012 12:39 PM Page 9 Skra će ni ce AFB acid-fa st ba cil AI DS ste če ni si ndrom imu no de fi ci je nci je ART anti re tro vi ra lna te ra pi ja DOT di re ktno opse rvi ran tre tman DO TS di re ktno opse rvi ra ni kra tko tra jni ku rs li je če nja DRS na dgle da nje otpo rno sti na li jek DST te sti ra nje osje tlji vo sti na li jek E eta mbu tol EPTB izva nplu ćna tu be rku lo za EQA ekste rno osi gu ra nje kva li te ta FDC ko mbi na ci ja fi ksne do ze GLC Ko mi si ja ze le nog svje tla H izo ni ja zid HIV vi rus hu ma ne imu no de fi ci je nci je ISTC me đu na ro dni sta nda rdi li je če nja tu be rku lo ze MDR otpo rno st na vi še li je ko va MDR-TB tu be rku lo za otpo rna na vi še li je ko va NNRTI ne nu kle ozi dni inhi bi tor re ve rzne tra nskri pta ze NRTI nu kle ozi dni inhi bi tor re ve rzne tra nskri pta ze NTP na ci ona lni/drža vni pro gram ko ntro le tu be rku lo ze PTB plu ćna tu be rku lo za R ri fa mpi cin S stre pto mi cin TBC tu be rku lo za TBC/HIV tu be rku lo za po ve za na s vi ru som HIV-a XDR-TB ekste nzi vno re zi ste ntna tu be rku lo za (na li je ko ve) Z pi ra zi na mid vii TBC smjernice 4 izdanjelatinicaNSL:Layout 1 9/6/2012 12:39 PM Page 10 Za hva le Stop TBC Odsjek pri Svje tskoj zdra vstve noj orga ni za ci ji ve oma je za hva lan čla no vi ma Gru pe za izra du smje rni ca (po bro ja ni u Ane ksu 6), te pre dsje da te lju Je re mi ah Mu hwa Cha ka ya.