Vechtkroniek EEN UITGAVE VAN DE HISTORISCHE KRING VAN LOENEN AAN DE VECHT, LOENERSLOOT, NIGTEVECHT, NIEUWERSLUIS EN VREELAND November 2016 nr. 46 Vechtkroniek 46 Vechtkroniek 2 Vechtkroniek november 2016 De Historische Kring VAN EEN BAKKERSFAMILIE, voor de kernen EEN ONVERBETERLIJKE WEDUWE Loenen aan de Vecht, Loenersloot, EN OVERLEDEN POSTBESTELLERS Nigtevecht, Nieuwersluis en Vreeland in de gemeente Uren, dagen, ja wel maanden archiefonderzoek is in dit Stichtse Vecht. exemplaar van de Vechtkroniek in verschillende artikelen tot leven gebracht. Twee prachtige verhalen over de bakkers- VECHTKRONIEK familie Harwijne uit Loenersloot komen voort uit een volle verschijnt twee maal map foto’s en archiefgegevens van Willem Mooij, verzameld per jaar gedurende vele jaren onderzoek. Zoals ieder nummer draagt de heer Mooij’s archiefonderzoek ook bij aan andere mooie REDACTIEADRES: verhalen: Wim van Schaik verhaalt over de trekhondenkeu- Vechtoever 1 ring in Loenen en Mieke Kennis schreef over de perikelen 3633 XP Vreeland rond twee overleden postbestellers in Loenen. Mieke schrijft Tel. 0294-232695 in dit nummer nog een schitterend verhaal: over het woelige [email protected] leven van de Vreelandse Willempje van der Doozen in de eerste helft van de 19de eeuw. Hilde de Haan en Riek Arink REDACTIE: interviewden de heer en mevrouw Flink, wat een mooi Prof. dr. S. Griff oen artikel vol bijzondere en grappige informatie en anekdotes Drs. J.J.M.A.M. Jonker- opleverde. Tot slot verwerkte Sander Griffi oen zijn lezing van Duynstee W. Mooij vorig jaar over het leven in Loenen in de 19de eeuw tot een Mr. drs. H.W.G. van Schaik interessant en lezenswaardig artikel. Stuk voor stuk zbie- S. Verster den deze artikele weer en nieuw zicht op het leven in onze A. Smid gemeente in vroeger tijden. Veel leesplezier! SECRETARIAAT HKGL: Namens de redactie, Juliette Jonker-Duynstee Prof. dr. S. Griffi oen Rijksstraatweg 77 3632 AA Loenen Tel. 0294-231201 INHOUDSOPGAVE Harwijne, meesterbroodbakker te Loenersloot WEBSITE: - Stanny Verster 3 Foto omslag: www.hkloenen.nl Twee fl inke bakkersvrouwen: Magdalena Visser Voor de oven van en Matje Leeman - Juliette Jonker-Duynstee 8 BANKRELATIE: bakkerij Harwijne Postkantoor Loenen verliest twee medewerkers Rabo-Bank Loenen (zonder datum): - Mieke Kennis en Willem Mooij 11 NL53RABO 0310654017 v.l.n.r.: Piet Harwijne Trekhondenkeuring in Loenen (zoon van Jan, 1895- VORMGEVING: - Willem Mooij en Wim van Schaik 15 1947), bakkersknecht Hans Stuart De onverbeterlijke weduwe uit Vreeland - Mieke Kennis 19 Dirk Leefl ang (1895- Interview met de heer en mevrouw Flink 1963, hij zou later een DRUK: - H. de Haan en R. Arink 28 eigen bakkerij beginnen Dunnebier Print BV Loenens dorpsleven in de 19de eeuw - Sander Griffi oen 35 aan de Lindengracht in Nederhorst den Berg ‘Rigtige bezorging der post zonder eenige klagten’ Vreeland), Jan Harwijne - Mieke Kennnis 43 (1865-1921). ISSN: 1568-4164 Achterpagina - Klassenfoto 48 Vechtkroniek november 2016 3 Harwijne MEESTERBROODBAKKER TE LOENERSLOON Stanny Verster en Willem Mooij Jarenlang deed Willem Mooij onderzoek percelen ‘aanvaarden en in bezit nemen’, naar bakkerij Harwijne in Loenersloot. maar hij moest wel accepteren dat een Zijn map vol foto’s, advertenties en raads- gedeelte van ‘het Zwaantje’ in bedrijf was stukken is door Stanny Verster verwerkt als winkel, die was verhuurd aan de familie tot dit artikel. Bokkinga voor één gulden en tien cents per week. De twee belendende wonin- In 1897 kocht meesterbakker Jan Har- gen waren ook verhuurd, de ene aan de wijne (1865-1921)1 uit Loenersloot eene weduwe Van Gorkum voor een gulden per huizinge, ingericht tot broodbakkerij, week, de andere aan Marinus Kooy voor vanouds genaamd ‘het Zwaantje’, alsmede een gulden en tien cents per week. Verder een daarnevenstaand huis ingericht tot mocht Harwijne geen handel drijven in twee woningen en pakhuis. Mitsgaders granen, fourages en mestingsartikelen in een schuurtje en verder getimmerten met de gekochte percelen. Bij overtreding kon erven, grond en tuin en de daarvoor gelegen hij rekenen op een fi kse boete. weg of het Jaagpad, staande en gelegen te Loenersloot aan den Ankster, strekkende Over het reilen en zeilen van bakkerij voor uit den Ankster, oostwaarts op tot Harwijne uit die begintijd was mij niets achter de eigendom van Jan Buts, belend bekend. Voor mij, als huidige inwoonster aan de noordzijde gedeeltelijk de eigendom van Loenersloot, is het moeilijk om de van de Heer van Reenen van Lexmond en situatie van destijds in beeld te krijgen. gedeeltelijk dien van Jan Buts en aan de De bakkerij stond aan de tegenwoordige zuidzijde het weiland van genoemde Heer Binnenweg. Maar waar precies? ‘Aan de van Reenen, ter halve sloot, bij het Kadaster Ankster’ staat er in de kadastrale gegevens. gemeente Loenersloot bekend in Sectie A, Ankster..? Ja, met die naam werd door nummers 167, 169, 171, 172, 186 en 188.2 Loenersloters van toen de Angstel aan- geduid. Aan de hand van de door Willem Verkoper was Willem Frederik Keunen, Mooij verzamelde archiefgegevens kon ik winkelier-koopman uit Loenen.3 een reconstructie van de geschiedenis en Jan Harwijne mocht zijn gekochte de locaties van de bakkerij maken. Loenersloot halverwege de 19de eeuw. De pijl geeft aan waar de bakkerij van Harwijne stond. Loenersloot nu. Te zien is dat waar het huis stond nu het fi etstunneltje onder de N201 ligt. 4 Vechtkroniek november 2016 Rijnkanaal) moest, in verband met de toe rit naar de nieuwe brug een aantal huizen worden gesloopt, waar onder ook bakkerij Harwijne. Maar daar had Jan in 1897 nog geen weet van. Start bakkerij Toen Jan Harwijne in 1897 zijn bakkerij startte, was er dus in Loenersloot al het nodige veranderd, in Jans persoonlijke leven overigens ook. Hij was in 1891 getrouwd met Magdalena Visser (zie De bakkerij gelegen Loenersloot eind 19de eeuw hierover p. 00) en hij werd in de loop van aan de splitsing van de Hoe zag het gebied rond Loenersloot er de volgende jaren vader van vijf kinde- weg langs de Angstel eigenlijk uit in die tijd, eind 19de eeuw? De ren: Lammert, Keetje, Pieter (Piet), Jan en en de Binnenweg in spoorlijn lag er al, die was in 1843 aange- Anton. 1907. We kijken vanaf legd. Tussen de Slotlaan en de Binnenweg Voor de geschiedenis van de bakkerij is Baambrugge richting lag het station Loenen-Vreeland, vandaar zijn zoon Piet (1895- 1947) belangrijk. Loenen. was vervoer naar Hilversum mogelijk per Piet ging eerst bij zijn vader Jan in de leer rijtuig. Het Merwedekanaal, dat in 1892 in en nam later de bakkerij over. En dat was gebruik werd genomen, kon op regelma- niet ‘het Zwaantje’, maar een gloednieuwe tige afstanden alleen via draaibruggen en bakkerij, die vader Jan niet ver van de plek Het ontwerp voor de later met een pontveer worden overge- van zijn eerste bakkerij liet bouwen. nieuwe bakkerij met stoken. De huidige Slotlaan en de huidige woonhuis en winkel Spoorlaan in Vreeland vormden samen de Op 15 mei 1902 richtte Jan zich tot het in 1902. Vreelandsche Laan tot die werd doorsne- gemeentebestuur van Loenen met het den door spoor en kanaal. Oorspronkelijk verzoek om hem vergunning te verlenen maakte de 2,3 km lange Laan deel uit van voor de bouw van een nieuwe bakkerij de belangrijkste verbindingsweg tussen met woon- en winkelhuis op een perceel de Utrechtse gemeenten Loenersloot en aan de Rijksstraatweg, later kadastraal Vreeland en de Gooise gemeenten Neder- bekend onder de vermelding ‘Gemeente horst den Berg, Kortenhoef, ’s Graveland Loenersloot sectie A nr. 65.’ en Hilversum.4 De provinciale weg N201, Op 28 juni van hetzelfde jaar ontving hij die nu de A2 en de Rijksstraatweg kruist, de gevraagde vergunning voor ‘het stich- was er toen nog niet. Met de aanleg van ten van een gebouw tot brood, koek en de A2 werd in de jaren dertig begonnen, beschuitbakkerij.’ In de omschrijving staat maar de werkzaamheden werden in 1942 dat het gebouw zou bevatten: een bakkerij, gestaakt. In 1950 werd de bouw aan de A2 een winkel, een woonkamer, een slaapka- tussen Amsterdam en Utrecht hervat en in 1954 volgde de openstelling. De in 1820 verharde Rijksweg Amsterdam-Utrecht, die nu Rijksstraatweg heet, vormde destijds de interlokale verbinding tussen Loenersloot en Loenen, en de huidige Het ontwerp voor de Binnenweg maakte daar deel van uit. Toen nieuwe bakkerij met in 1937 werd begonnen met de aanleg woonhuis en winkel van de N 201 met een nieuwe vaste brug in 1902. over het Merwedekanaal (nu: Amsterdam- Vechtkroniek november 2016 5 alleen in Loenersloot, maar ook in dorpen in de omgeving. Ook ventte hij brood Het brood werd over het water: hij voer een stukje de bezorgd in een Geuzensloot op om in Oukoop zijn brood bakkerskar, die werd aan de man te brengen. Het meel betrok getrokken door een Harwijne van de meelfabriek aan de trekhond. Op de foto Dorpstraat 12 in Nieuwer ter Aa. staat rechts Piet Harwijne. Prijswinnend brood en beschuit Uit hetgeen erover bekend is, blijkt dat het goed ging met de nieuwe bakkerij. mer, een keuken, een kelder onder de keu- Er waren verscheidene bakkersknechten ken, een privaat, een gang, een dwarsgang. werkzaam bij bakkerij Harwijne, en als er De buitenmuren zouden worden opge- tijdens controlebezoeken door ambtena- trokken ‘van het eerste soort boerengrauw ren steekproeven werden genomen betref- in basterd cement ter zwaarte van 1 steen fende kwaliteit en gewicht van de broden of 22 cm.’ In de bakkerij zou ‘een heeten was het bij Harwijne altijd prima in orde! lucht oven’ of een gewone oven worden Af en toe viel Harwijne ook in de prijzen, geplaatst, geheel naar de ‘eisch des tijds zoals op een bakkerij-tentoonstelling Oorkonde voor het ingericht, voorts een werktafel, baktrog- in Amsterdam waar hij in 1894 voor de behalen van de eerste gen en hetgeen tot een volledige bakkerij tweede keer de zilveren medaille behaalde prijs voor de inzending behoort.’ De vloer van de bakkerij zou voor zijn beschuit.6 tarwebrood bij de bestaan uit een platte klinkerlaag op een Piet Harwijne, die het vak leerde van Bakkerij tentoonstelling onderlaag van rode steen in sterke specie.