P A Ń STWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY P A Ń STWOWY INSTYTUT BADAWCZY OPRACOWANIE ZAMÓWIONE PRZEZ MINISTRA Ś R O D O W I S K A OBJA ŚNIENIA DO MAPY GEO ŚRODOWISKOWEJ POLSKI 1:50 000 Arkusz DOLICE (268) Warszawa 2009 Autorzy: SŁAWOMIR M ĄDRY*, SŁAWOMIR KURKOWSKI *, ANNA PASIECZNA**, PAWEŁ KWECKO** ,HANNA TOMASSI-MORAWIEC**, KRYSTYNA WOJCIECHOWSKA*** Główny koordynator MG ś P: MAŁGORZATA SIKORSKA-MAYKOWSKA** Redaktor regionalny planszy A: ALBIN ZDANOWSKI** Redaktor regionalny planszy B: ANNA GABRY Ś-GODLEWSKA** we współpracy z JOANN Ą SZYBORSK Ą-KASZYCK Ą ** Redaktor tekstu: JOANNA SZYBORSKA-KASZYCKA ** * – Przedsi ębiorstwo Usług Geologicznych „Kielkart”, ul. Starowapiennikowa 6, 25-113 Kielce ** – Pa ństwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa *** – Przedsi ębiorstwo Geologiczne „Polgeol” SA, ul. Berezy ńska 39, 03-908 Warszawa ISBN ………………. Copyright by PIG and M Ś, Warszawa 2009 Spis tre ści I. Wst ęp ...................................................................................................................................... 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza ........................................................................ 4 III. Budowa geologiczna ............................................................................................................ 6 IV. Zło Ŝa kopalin........................................................................................................................ 9 1. Kreda jeziorna ............................................................................................................ 9 2. Kruszywo naturalne.................................................................................................. 11 V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin...................................................................................... 12 VI. Perspektywy i prognozy wyst ępowania kopalin................................................................ 13 VII. Warunki wodne................................................................................................................. 15 1. Wody powierzchniowe............................................................................................. 15 2. Wody podziemne...................................................................................................... 16 VIII. Geochemia środowiska.................................................................................................... 19 1. Gleby ........................................................................................................................ 19 2. Pierwiastki promieniotwórcze.................................................................................. 20 IX. Składowanie odpadów ....................................................................................................... 24 X. Warunki podło Ŝa budowlanego........................................................................................... 31 XI. Ochrona przyrody i krajobrazu .......................................................................................... 32 XII. Zabytki kultury ................................................................................................................. 37 XIII. Podsumowanie................................................................................................................. 38 XIV. Literatura......................................................................................................................... 40 I. Wst ęp Arkusz Dolice Mapy geo środowiskowej Polski w skali 1:50 000 został opracowany w 2008 – 2009 r. w Przedsi ębiorstwie Usług Geologicznych „Kielkart” w Kielcach (plansza A) i w Przedsi ębiorstwie Geologicznym „Polgeol” SA w Warszawie (plansza B). Map ę spo- rz ądzono zgodnie z „Instrukcj ą opracowania Mapy geo środowiskowej Polski w skali 1:50 000” (2005), na podkładzie topograficznym w skali 1:50 000, w układzie współrz ędnych 1942. Przy opracowywaniu niniejszego arkusza wykorzystana została Mapa geologiczno- gospodarcza Polski w skali 1:50 000 arkusz Dolice (Sztromwasser, 2003). Mapa ta jest kartograficznym odwzorowaniem wyst ępowania kopalin oraz gospodarki zło Ŝami na tle wybranych elementów: górnictwa i przetwórstwa kopalin, hydrogeologii, geo- logii in Ŝynierskiej, przyrody, krajobrazu i zabytków kultury. Ponadto przedstawia stan geo- chemiczny gleb i osadów wodnych oraz mo Ŝliwo ści deponowania odpadów. Mapa adresowana jest przede wszystkim do instytucji, samorz ądów terytorialnych i administracji pa ństwowej zajmuj ących si ę racjonalnym zarz ądzaniem zasobami środowiska przyrodniczego. Analiza jej tre ści stanowi pomoc w realizacji postanowie ń ustaw o zagospodarowaniu przestrzennym i prawa ochrony środowiska. Zawarte na mapie informa- cje mog ą by ć wykorzystywane w pracach studialnych przy opracowywaniu strategii rozwoju województwa oraz projektów i planów zagospodarowania przestrzennego, a tak Ŝe w opracowa- niach ekofizjograficznych. Przedstawiane na mapie informacje środowiskowe stanowi ą ogromn ą pomoc przy wykonywaniu wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska oraz planów gospodarki odpadami. Materiały niezb ędne do opracowania niniejszej mapy zebrano w: − Centralnym Archiwum Geologicznym Pa ństwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, − Urz ędach Wojewódzkim i Marszałkowskim w Szczecinie, − urz ędach powiatowych, miejskich i gminnych, − Nadle śnictwach Lasów Pa ństwowych. Zebrane informacje uzupełnione zostały zwiadem terenowym przeprowadzonym we wrze śniu i pa ździerniku 2008 roku. Mapa przygotowana jest w formie cyfrowej jako baza danych Mapy geo środowiskowej Polski (MG śP). Dane dotycz ące złó Ŝ kopalin zostały zamieszczone w kartach informacyjnych opracowanych dla komputerowej bazy danych o zło Ŝach. 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza Obszar arkusza Dolice wyznaczaj ą współrz ędne 15°00’ – 15°15’ długo ści geograficznej wschodniej i 53°10’ – 53°20’ szeroko ści geograficznej północnej. Jego powierzchnia wynosi około 305 km 2. Teren omawianego arkusza poło Ŝony jest w województwie zachodniopomorskim, obejmuj ąc tereny dwóch powiatów: stargardzkiego (gmina i miasto Stargard Szczeci ński oraz gminy Sucha ń i Dolice) i pyrzyckiego (gminy Warnice, Pyrzyce i Przelewice). Według podziału fizycznogeograficznego (Kondracki, 2002) wi ększa cz ęść opisywane- go obszaru le Ŝy w podprowincji Pobrze Ŝa Południowobałtyckie, w makroregionie Pobrze Ŝe Szczeci ńskie, w mezoregionach: Równina Nowogardzka i Równina Pyrzycka. Wschodnia cz ęść obszaru arkusza wchodzi w skład podprowincji Pojezierza Południowobałtyckie, ma- kroregionu Pojezierze Zachodniopomorskie, mezoregionów Pojezierze I ńskie i Pojezierze Choszcze ńskie (fig. 1). Równina Nowogardzka obejmuje północn ą cz ęść opisywanego terenu. Wznosi si ę ona na wysoko ść od 40 m n.p.m. nad kraw ędzi ą doliny Iny do 56 m n.p.m. w rejonie Trzebiatowa. Jest to falista wysoczyzna morenowa, urozmaicona pagórkami kemowymi, drumlinami, oza- mi i zagł ębieniami po bryłach martwego lodu. W morfologii terenu wyró Ŝnia si ę dolina Kra- pieli, rozcinaj ąca równin ę na gł ęboko ść 10–15 m. Równina Pyrzycka, zajmuj ąca wi ększ ą cz ęść omawianego terenu, jest obszarem nizin- nym i równinnym otaczaj ącym od południa i wschodu jezioro Miedwie. Na powierzchni ę równiny składa si ę wysoczyzna morenowa wznosz ąca si ę na wysoko ść 30–40 m n.p.m. oraz kilka poziomów akumulacyjnych (tarasów) zastoiska pyrzyckiego, le Ŝą cych na wysoko ści od 20 do 28 m n.p.m. Równin ę przecinaj ą szerokie, biegn ące prawie równolegle do siebie, doli- ny: Iny, Małej Iny i Płoni. Północno-wschodni ą cz ęś ci obszaru arkusza obejmuj ą niewielkie fragmenty Pojezierza Ińskiego i Pojezierza Choszcze ńskiego. Ukształtowanie powierzchni terenu jest tu podobne do rze źby Równiny Nowogardzkiej. Na północny wschód od śukowa znajduje si ę najwy Ŝsze wzniesienie w granicach arkusza, o wysoko ści 73,6 m n.p.m. Omawiany obszar le Ŝy w granicach zachodniopomorskiego regionu klimatycznego (Wo ś, 1999). Średnia temperatura roczna wynosi około +8,0°C. Roczna suma opadów wynosi średnio 530 mm. Dni z pokryw ą śnie Ŝną jest średnio 50, z przymrozkami 90. Okres wegeta- cyjny trwa 210–220 dni. 4 Fig. 1. Poło Ŝenie arkusza Dolice na tle jednostek fizycznogeograficznych wg J. Kondrackiego (2002) 1 – granica podprowincji, 2 – granica mezoregionu Podprowincja: Pobrze Ŝa Południowobałtyckie Podprowincja: Pojezierza Południowobałtyckie Makroregion: Pobrze Ŝe Szczeci ńskie Makroregion: Pojezierze Zachodniopomorskie Mezoregiony: Mezoregiony: 313.24 – Dolina Dolnej Odry 314.41 – Pojezierze My śliborskie 313.25 – Równina Goleniowska 314.42 – Pojezierze Choszcze ńskie 313.27 – Wzgórza Bukowe 314.43 – Pojezierze I ńskie 313.28 – Równina Wełty ńska 313.31 – Równina Pyrzycka 313.32 – Równina Nowogardzka Niewielk ą powierzchni ę, około 8%, zajmuj ą tereny le śne. Ich zwarte kompleksy znajdują si ę w rejonie Dolic i Bral ęcina. Przewa Ŝaj ą u Ŝytki rolne wysokich klas bonitacyjnych (II–IVa). Licznie wyst ępuj ą ł ąki chronione, zajmuj ące zmeliorowane obszary torfowiskowe w doli- nach rzecznych. Najwa Ŝniejsz ą gał ęzi ą gospodarki jest rolnictwo, które ma du Ŝe mo Ŝliwo ści rozwoju ze wzgl ędu na Ŝyzne gleby. S ą to głównie czarne ziemie, rozwini ęte na rozległych terenach wyst ępowania osadów limnoglacjalnych zastoiska pyrzyckiego, a tak Ŝe gleby bru- natne i płowe wytworzone na piaskach gliniastych i glinach zwałowych. Uprawia si ę przede wszystkim: pszenic ę, rzepak, buraki cukrowe, ziemniaki, warzywa i owoce. Dominuje chów 5 trzody chlewnej i bydła