Jaarverslag LCR 2012 1 Inhoudsopgave Pagina 1. Voorwoord 3 2. Hink-stap-sprong door 2012; de highlights van de LCR van maand tot maand 4 3. Speerpunten werkplan 2012 6 3.1 Cliëntenparticipatie 6 3.2 E-dienstverlening 6 4. Evaluatie LCR 7 5. Wettelijke overleggen 9 5.1 Ministerie van SZW 9 5.2 Ambtelijk overleg met ministerie SZW 9 5.3 Overleg Programmaraad 10 5.4 Overleg VNG 10 5.5 Overleg UWV 10 5.6 Overleg SVB 11 5.7 Inspectie SZW 11 6. Wet werken naar vermogen 12 7. Congres 14 8. Beeldvorming 15 9. Stroomlijning cliëntenparticipatie gemeentelijk domein 16 10. Colofon 17 Bijlagen a. Overzicht en activiteiten 19 b. Missie en visie LCR 23 c. Artikel in Sociaal Bestek – ’10 jaar LCR’ 25 d. Programma en verslag congres LCR 2012 31 e. Cliënt in Beeld-prijs 2012 37 f. Ab Harrewijn-rede 2012 42 g. Overzicht leden en plaatsvervangende leden 2012 47 Publicaties 10 jaar Cliënt in Beeld-prijs E-Magazine 2 1 VOORWOORD Voor u ligt het jaarverslag van een bewogen jaar. Bewogen voor de LCR zelf en zeker ook voor de sociale zekerheid. We hebben in 2012 geknokt voor onze achterban en geknokt voor onszelf. Met wisselend succes, zodat er ook in de komende jaren genoeg te knokken overblijft. In 2011 wisten we al dat we in 2012 op zoek zouden moeten naar een nieuwe ‘huisvader’. De Raad voor Werk en Inkomen, waar wij vanaf het ontstaan van de LCR een goed onderkomen hadden gevonden, werd door het kabinet Rutte I opgeheven. Een beetje verweesd voelden we ons daar wel bij. Maar de SER bood ons een nieuw onderkomen, voor onze rechtspersoonlijkheid en voor onze huisvesting. Eind augustus verhuisden we naar het SER gebouw. Wij voelen ons daar nu prima thuis. De soms moeizame discussies met het kabinet Rutte I over de plannen voor de sociale zekerheid voerden we in de eerste helft van het jaar nog vanuit ons tijdelijk onderkomen bij het Ministerie van SZW. Dat was makkelijk en lastig. Lastig omdat we daar natuurlijk niet thuishoorden, makkelijk omdat we voor ambtelijke en bestuurlijke overleggen niet eens de deur uit hoefden. Lastig toch ook omdat we met onze wensen, met name voor de Wet werken naar vermogen, geen stap verder kwamen bij de staatssecretaris. Niet dat we op dat punt illusies hadden, want ook de Tweede Kamer kreeg in 30 uur debat vrijwel geen voeten aan de grond. Totdat, enkele dagen na het debat en nog voor de moties en amendementen in stemming waren gebracht, het kabinet viel. De Wet werken naar vermogen werd prompt controversieel verklaard en velen hadden het gevoel dat alle discussies voor niets waren geweest. Dat gevoel hadden wij ook wel een beetje. Toch overheerste de opluchting dat een wet, waar heel pijnlijke maatregelen in zaten voor uitkeringsgerechtigden en werkzoekenden, van tafel was. Dachten we. Acht maanden, verkiezingen en een regeerakkoord later, weten we dat de Wet werken naar vermogen vooral een nieuwe naam heeft gekregen: de Participatiewet. Veel van de pijnlijke maatregelen blijven en ook het nieuwe regeerakkoord kent een enorme taakstelling in het sociale domein. Wie dacht dat we met de nieuwe bewindspersonen op SZW niet meer hoeven te knokken, moet het regeerakkoord nog maar eens goed lezen. Alle discussies uit 2012 komen terug, zij het gelukkig met een heel andere toon. Misschien is die andere toon wel het meest in het oog springende gevolg van de grote veranderingen in 2012. Het gaat nu over mensen die ondersteund moeten worden bij het vinden van een zinvolle manier om in de samenleving te participeren en niet langer om mensen die “thuis lui op de bank zitten”. Daarmee neemt vooral de nieuwe Staatssecretaris een van onze grootste irritaties uit 2012 weg. Nu de rest van de politiek en de media nog. Daar gaan we in 2013 voor knokken. En we gaan vooral knokken voor een Participatiewet, die beter is dan de Wwnv was. Gerrit van der Meer Voorzitter Landelijk Cliëntenraad 3 2 Hink-stap-sprong door 2012 De hoogtepunten van de LCR van maand tot maand Januari De start van de evaluatie van de LCR. De LCR laat zich evalueren met behulp van de scan cliëntenparticipatie. Brief aan de Tweede Kamer over: Wet houdende een regeling in de sociale zekerheid van de rechtsgevolgen van het niet aantonen van de leefsituatie na het aanbod van een huisbezoek (31 929), kort genoemd de Wet huisbezoek. De LCR pleit voor het verplicht stellen van een protocol bij huisbezoeken. Februari De Tweede Kamer steunt het pleidooi van de LCR voor een protocol bij huisbezoeken maar wil het niet verplicht stellen en stemt in met Wet huisbezoek (31 929). De LCR maakt zich in een interview voor S magazine en op de eigen website boos over de beeldvorming over uitkeringsgerechtigden. Zij zijn in meerderheid geen bankzitters. Maart Bestuurlijk overleg met staatssecretaris De Krom over de Wet werken naar vermogen. De LCR neemt deel aan het Ronde Tafelgesprek in de Tweede Kamer over de Wet werken naar vermogen en vraagt o.a. aandacht voor cliëntenparticipatie en voor de negatieve beeldvorming rond uitkeringsgerechtigden. Congres in het teken van 10 jaar LCR en Cliëntenparticipatie. Thema: “Op naar Cliëntenparticipatie 2.0” 10 jaar Cliënt in Beeld-prijs, voor het eerst werd een aanmoedigingsprijs uitgereikt. April Brief aan de Tweede Kamer over samenhang Wet werken naar vermogen en de Wet maatschappelijke ondersteuning aan de hand van 8 casussen. Start project werken naar vermogen. Een aantal interessante moties en amendementen wordt ingediend (o.a. over cliëntenparticipatie) bij de behandeling van de Wet werken naar vermogen. De amendementen en moties komen niet meer in stemming vanwege de val van het kabinet en het controversieel verklaren van het wetsvoorstel. In het Lente-akkoord wordt de huishoudinkomenstoets geschrapt. Mei Bestuurlijk overleg met UWV. Gesproken wordt o.a. over e-dienstverlening en cliëntenparticipatie op de werkpleinen. Het UWV vindt dat cliëntenparticipatie op de werkpleinen tot de taken van de UWV-districtsraden behoort. De LCR pleit voor gezamenlijkheid/samenwerking met gemeentelijke cliëntenraden. Het project ‘Voorlichting over Wet werken naar vermogen’ stopt vanwege de val van het kabinet. De Wet werken naar vermogen wordt controversieel verklaard. De voorzitter van de LCR spreekt op het congres voor UWV-cliëntenraden en roept uitkeringsgerechtigden op om uit de slachtofferrol te komen. 4 Juni Brieven aan de Tweede Kamer over Handhaving en sanctiebeleid (nieuwe wet). Heidagen over de evaluatie van de LCR Juli De werkgroep cliëntenparticipatie gaat aan de slag met een voorstel voor een wet op de cliëntenparticipatie. Augustus De LCR verhuist naar het kantoor van de SER. September De LCR levert een bijdrage aan Ibestuur over digitale dienstverlening. Het E-magazine met als thema “Zelf” wordt uitgebracht. Oktober De LCR organiseert, samen met de Koepel Wmo-raden, twee expertmeetings over de stroomlijning van cliëntenparticipatie in het gemeentelijke domein. De LCR levert een bijdrage aan de workshops van de Sociale Alliantiedagen over cliëntenparticipatie. November Interview met De Volkskrant over de tegenprestatie. Het nieuwe regeerakkoord is bekend. De LCR maakt zijn wensen kenbaar in een brief aan de informateurs. De LCR voert bestuurlijk overleg met de VNG. Op de agenda staat o.a. de notitie ‘Bouwen op de kracht van burgers’. De LCR vraagt aandacht voor burger- en cliëntenparticipatie. De LCR stuurt een brief aan Tweede Kamer over Werk.nl Cliënten moeten gebruik maken van digitale dienstverlening en Werk.nl functioneert niet. December De LCR voert bestuurlijk overleg met de SVB. Hierin bespreken zij de gemeenschappelijke thema’s uit het regeerakkoord. De motie van Ulenbelt over Werk.nl wordt ingediend. Hierin verzoekt hij de regering om met de LCR te overleggen. 5 3 Speerpunten LCR 3.1 Cliëntenparticipatie Het vastleggen van de verplichting tot het regelen van cliëntenparticipatie in de sociale zekerheid in de Wet SUWI, de Wet werk en bijstand en de Wet sociale werkvoorziening is een logisch uitvloeisel van het centraal stellen van het begrip ‘eigen verantwoordelijkheid’ in de sociale zekerheidswetgeving. Sterker nog: in het verlengde daarvan is de stelling gerechtvaardigd dat de wijze waarop cliëntenparticipatie vorm is gegeven een toetssteen is voor de mate, waarin het begrip ‘eigen verantwoordelijkheid’ ook daadwerkelijk serieus wordt genomen. De dagelijkse praktijk van cliëntenparticipatie laat een heel divers beeld zien. Uit de evaluatie van de Wet SUWI in 2006 bleek dat alle partijen het erover eens waren dat cliëntenparticipatie bijdraagt aan een meer klantgerichte dienstverlening in de sociale zekerheid. Dat roept de vraag op hoe het er nu voor staat. Hoe staat het met de resultaten van cliëntenparticipatie en de invloed en het functioneren van cliëntenraden? Wordt de stem van de cliënt gehoord en is de cliënt de maat der dingen? De LCR heeft zich in 2012 opnieuw laten evalueren en heeft daar op de heidagen lessen uitgetrokken voor de toekomst. In 2012 heeft de LCR diverse impulsen aan cliëntenparticipatie gegeven. Op het congres, in een artikel in Sociaal Bestek en door het verzorgen van een workshop tijdens de vier najaarsbijeenkomsten van de Sociale Alliantie. Samen met de Koepel van de Wmo-raden heeft de LCR twee expertmeetings over stroomlijning cliëntenparticipatie georganiseerd ten behoeve van de ontwikkeling van een handreiking over dit onderwerp. Op naar Cliëntenparticipatie in de 21e eeuw oftewel “Cliëntenparticipatie 2.0”. 3.2 E-dienstverlening Door bezuinigingen stelt de overheid e-dienstverlening voor WW-ers bij het UWV verplicht. WW-ers krijgen digitaal ondersteuning via de Werkmap op Werk.nl en ook de uitkeringsintake voor de WWB gaat digitaal. Als een overheid kiest voor digitale dienstverlening als enige vorm van dienstverlening, dan moet dat digitale kanaal optimaal werken. Dat is vooral belangrijk, omdat cliënten een afhankelijkheidsrelatie hebben met het UWV. Helaas constateert de LCR dat Werk.nl niet goed functioneert.