Plan Odnowy Miejscowości ZASKALE na lata 2013-2025 aktualizacja Szaflary, kwiecień 2016 roku SPIS TREŚCI I. Wstęp - cele, źródła i zakres dokumentu 4 II. analiza stanu instniejącego – gmina Szaflary 5 Gmina Szaflary – podstawowe informacje, charakterystyka lokalizacji 5 Gmina Szaflary - ludność 6 Gmina Szaflary – potencjał gospodarczy 6 Gmina Szaflary – środowisko przyrodnicze i atrakcje turystyczne 11 Gmina Szaflary - podstawowa infrastruktura komunalna 12 Gmina Szaflary - podstawowa infrastruktura społeczna 13 Opieka zdrowotna ........................................................ 14 Gmina Szaflary - aktywność społeczna i obywatelska 14 Gmina Szaflary - historia, dziedzictwo kulturowe 16 Gmina Szaflary - sfera przestrzenna 17 III. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI Zaskale 20 Położenie 20 Ludność 21 Historia Zaskala 22 Historia Parafii w Zaskalu 22 Warunki klimatyczne, charakterystyka gleb 23 Warunki przyrodnicze, dziedzictwo przyrodnicze 23 Turystyka 24 Dziedzictwo kulturowe 25 Znani mieszkańcy 25 Gospodarka 26 Infrastruktura techniczna i komunalna 27 Sieć wodociągowa 27 Sieć kanalizacyjna 27 Energia elektryczna 27 Sieć gazowa 27 Gospodarka odpadami 27 Układ drogowy 28 Sfera społeczna 28 Instytucje 30 IV. inwentaryzacja zasobów służących odnowie miejscowości zaskale 31 V. ocena mocnych i słabych stron miejscowości Zaskale– Analiza swot 35 2 Czynniki Zewnętrzne .................................................................................... 37 VI. Opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną miejscowości Zaskale 40 Opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną ................................................................................................ 40 VII. Opis i charakterystyka miejscowości Zaskale – obszary o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, sprzyjających nawiązywaniu kontaktów społecznych, ze względu na ich położenie oraz cechy funkcjonalno – przestrzenne. 44 3 I. WSTĘP - CELE, ŹRÓDŁA I ZAKRES DOKUMENTU Rozwój i odnowa obszarów wiejskich to jedno z kluczowych zadań, których celem jest wzmocnienie działań służących zmniejszaniu istniejących dysproporcji i różnic w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów miejskich. Plan Odnowy Miejscowości jest jednym z najważniejszych elementów odnowy wsi i stanowi podstawowy dokument ukierunkowujący zamierzenia danego obszaru, miejscowości w zakresie rozwoju społeczno-gospodarczego w wyznaczonym horyzoncie czasu, tj. w układzie konkretnych zadań do 2025 roku. Tworzy on zarys przedsięwzięć i projektów służących rozwojowi społeczno – gospodarczemu danej miejscowości, w tym wypadku miejscowości Zaskale oraz poprawie warunków pracy i życia mieszkańców. Sporządzenie i uchwalenie takiego planu stanowi niezbędny warunek przy aplikowaniu o środki finansowe w ramach „Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014 - 2020”, jak również stanowić będzie wytyczne dla władz Gminy Szaflary przy realizacji zamierzeń inwestycyjnych i pozainwestycyjnych na terenie miejscowości Zaskale. Obszarem realizacji Planu Odnowy Miejscowości Zaskale jest teren miejscowości Zaskale. Niniejsze opracowanie zawiera analizę stanu istniejącego Gminy Szaflary, charakterystykę miejscowości Zaskale, inwentaryzację zasobów służących odnowie miejscowości Zaskale, analizę SWOT miejscowości Zaskale, wykaz planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną oraz harmonogram realizacji planowanych zadań w perspektywie co najmniej 9 lat wraz z szacunkowym kosztorysem oraz wskazanie obszarów Zaskala o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców i osób przyjeżdżających. Zgodnie z założeniami przyjętymi w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich tworzone Plany Odnowy Miejscowości mają mieć zdecentralizowany, lokalny charakter i obejmować ograniczony teren jednej miejscowości a przede wszystkim mają być przygotowywane z inicjatywy i przez mieszkańców miejscowości przy udziale przedstawicieli Gminy. Plan Odnowy Miejscowości Zaskale powstał w wyniku analizy zasobów oraz konsultacji społecznych przeprowadzonych z przedstawicielami miejscowości Zaskale, którzy prezentowali wcześniej ustaloną i akceptowaną podczas zebrania soleckiego listę zamierzeń inwestycyjnych i działań o charakterze pozainwestycyjnym. 4 II. ANALIZA STANU INSTNIEJĄCEGO – GMINA SZAFLARY Gmina Szaflary – podstawowe informacje, charakterystyka lokalizacji Gmina Szaflary leży w odległości 90 km od Krakowa – stolicy Województwa Małopolskiego, 5 km od Nowego Targu – siedziby Starostwa Powiatu Nowotarskiego, 20 km od Zakopanego – siedziby Starostwa Powiatu Tatrzańskiego. Gmina Szaflary położona jest w centralnej części Podhala, w obrębie Kotliny Nowotarskiej, Pasa Skalicowego i Pogórza Gubałowskiego. Usytuowana jest pomiędzy Tatrami, Gorcami, torfowiskami orawsko-nowotarskimi oraz Pieninami. Źródło: http://um.wrotamalopolski.pl/Region/Administracja/ Obszar Gminy stanowi wycinek karpackiej przestrzeni zawartej pomiędzy wysokościami 605 m.n.p.m. w rejonie Małego Rogoźnika (Skrzyżnego) do Wielkiego Rogoźnika, a 927 m n.p.m w obrębie Bańskiego Wierchu. Panorama Tatr i Gorców, podgórskie ukształtowanie terenu, walory przyrodnicze oraz wspaniały, górski klimat sprawiają, że Gmina należy do najpiękniejszych na Podhalu. Szaflary są gminą rolniczą, część mieszkańców zajmuje się rękodzielnictwem oraz turystyką. W skład Gminy Szaflary wchodzi siedem sołectw: Bańska Niżna, Bańska Wyżna, Bór, Maruszyna, Skrzypne, Szaflary, Zaskale. Ogólna powierzchnia Gminy wynosi 54 km2, zamieszkała jest przez 10 739 mieszkańców wg. stanu na 31.12.2015. Obsługę komunikacyjną Gminy oraz powiązania zewnętrzne zapewnia układ drogowy i kolejowy. Centralnie przez obszar Gminy, w układzie północ – południe przebiega droga krajowa nr 47 Rabka – Nowy Targ – Zakopane. Równolegle do niej biegnie linia kolejowa: Kraków – Sucha Beskidzka – Chabówka – Nowy Targ – Zakopane. Są to trasy komunikacyjne o znaczeniu krajowym. Dostępność do poszczególnych wsi zapewniają drogi powiatowe i gminne. Parametry techniczne dróg są niskie, charakteryzują się wąskimi jezdniami, nienormatywnymi łukami poziomymi i dużymi spadkami (wynika to z górzystego charakteru Gminy Szaflary). 5 Gmina Szaflary - ludność Według danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Krakowie, Gmina Szaflary na dzień 31 grudnia 2015 r. liczyła 10 739 mieszkańców, co stanowiło 5,7% liczby ludności powiatu nowotarskiego i 0,32% Województwa Małopolskiego. Tabela 1. Ludność Gminy Szaflary rok ogółem mężczyźni kobiety na 1 km kobiety na 100 powierzchni mężczyzn 2002 10 019 5 037 4 982 186 99 2006 10 258 5 146 5 112 189 99 2007 10 325 5 175 5 150 190 100 2008 10 401 5 211 5 190 192 100 2009 10 501 5 260 5 241 193 100 2010 10 593 5 302 5 291 195 100 2011 10 695 5 349 5 346 197 100 2012 10 783 5 389 5 394 199 100 2013 10 809 5 400 5 409 199 100 2014 10 874 5 431 5 409 200 100 2015 10 739 5 395 5 344 198 100 Źródło: bank danych regionalnych www.stat.gov.pl Liczba ludności w latach 2006 – 2015 wykazuje tendencje wzrostową. W porównaniu z rokiem bazowym 2002 liczba ludności zwiększyła się o 720 osób . Efektem tego jest wzrost wskaźnika liczby osób przypadających na 1 km powierzchni. Gmina Szaflary – potencjał gospodarczy Na terenie gminy Szaflary według stanu na dzień 9 marca 2016 r. - w ewidencji działalności gospodarczej zarejestrowanych było 477 podmiotów gospodarczych, co oznacza nieznaczny wzrost w stosunku do stanu z 31.12.2006 - 439 przedsiębiorców. Największa ilość podmiotów prowadzi działalność handlową (29 - sklepy spożywcze, 98 – handel obwoźny), budowlaną (81 firm budowlanych), obiekty noclegowe (40) i transportową (38). Stosunkowo duża i nie zmieniająca się od 2008 roku jest liczba zarejestrowanych zakładów kuśnierskich – 16 i przedsiębiorców wyrabiających pantofle – 14 - to tradycyjne działalności prowadzone od wielu lat na tym terenie. Największe firmy w Gminie Szaflary to: TERMA S.C. – Baseny termalne, Zakład Produkcji Jogurtu „MAGDA”, Market Budowlany MERKURY, PANEL, MODOM, ZALINSKI, Hurtownia Elektryczna LUX- SYSTEM. 6 Tabela 10. Przedsiębiorcy (najistotniejsze branże) zarejestrowani w ewidencji działalności gospodarczej w gminie Szaflary - stan na 31 12 2015 r. Liczba Liczba przedsiębiorców w poszczególnych L.p. Nazwa przedsiębiorcy przedsiębio miejscowościach rców 1 Zakład Produkcji Jogurtu MAGDA Szaflary 1 2 Market Budowlany MERKURY, PANEL, Szaflary 4 MODOM, ZALIŃSKI 3 Składy materiałów budowlanych: Szaflary-4 5 Zaskale-1 4 5 Hurtownia Elektryczna LUX-SYSTEM Szaflary 1 6 Hurtownia szkła i porcelany Bańska Niżna 1 7 Hurtownia piwa ŻYWIEC TRADE Szaflary 1 8 Hurtownia spożywcza EUROCASH Szaflary 1 9 Sklepy spożywcze Bańska Niżna-3, 29 Bańska Wyżna-3 Bór-2 Maruszyna-4 Skrzypne-3 Szaflary-10 Zaskale-3 10 Sklep z dywanami Szaflary 2 11 Sklep odzieżowy - - 12 Sklep meblowy Szaflary 3 13 Sklep z firanami Szaflary 1 14 Sklep RTV i AGD Szaflary 1 15 Sklep motoryzacyjny Szaflary 1 16 Sklep „Wszystko dla gołębi” Zaskale 1 17 Handel obwoźny Bańska Niżna-9 98 Bańska Wyżna-14 Bór-2 Maruszyna-16 Skrzypne-9 Szaflary-37 Zaskale-11 18 Firmy budowlane Bańska Niżna-16 81 Bańska Wyżna-8 Bór-2 Maruszyna-12 Skrzypne-11 Szaflary-18 Zaskale-14 19 Usługi dekarskie Szaflary-1 2 Maruszyna-1 20 Hydraulicy Bańska Niżna-2 21 Bańska Wyżna -3 Bór-2 Szaflary-8 Zaskale-6 21 Zakład kamieniarski Szaflary-3 3 Bańska Niżna-1 22 Zakład ślusarski Skrzypne-1 2 Maruszyna-1 7 Liczba Liczba przedsiębiorców w poszczególnych L.p. Nazwa przedsiębiorcy przedsiębio miejscowościach rców 23 Zakład malarski Szaflary 1 24 Zakład