Cynulliad Cenedlaethol Cymru The National Assembly for Wales Cofnod y Trafodion The Record of Proceedings Dydd Mawrth, 17 Ionawr 2012 Tuesday, 17 January 2012 17/01/2012 Cynnwys Contents 3 Datganiad gan y Llywydd Statement by the Presiding Officer 3 Cwestiynau i’r Prif Weinidog Questions to the First Minister 34 Cwestiwn Brys: Peacocks Urgent Question: Peacocks 38 Datganiad a Chyhoeddiad Busnes Business Statement and Announcement 42 Pwynt o Drefn Point of Order 42 Datganiad: Ysgolion ar gyfer yr Unfed Ganrif ar Hugain Statement: Twenty-first Century Schools 56 Datganiad: Cwrdd â’r Her Tai: Creu Consensws ar gyfer Gweithredu Statement: Meeting the Housing Challenge: Building a Consensus for Action 74 Creu Cymunedau Mwy Diogel i Bawb—Gwella Ansawdd Bywyd i Bobl Cymru Creating Safer Communities for All—Improving the Quality of Life for the People of Wales 101 Polisi Cynllunio ar gyfer Datblygu Economaidd Planning Policy for Economic Development 125 Cyfnod Pleidleisio Voting Time Yn y golofn chwith, cofnodwyd y trafodion yn yr iaith y llefarwyd hwy ynddi yn y Siambr. Yn y golofn dde, cynhwyswyd cyfieithiad. In the left-hand column, the proceedings are recorded in the language in which they were spoken in the Chamber. In the right-hand column, a translation has been included. 2 17/01/2012 Cyfarfu’r Cynulliad am 1.30 p.m. gyda’r Llywydd (Rosemary Butler) yn y Gadair. The Assembly met at 1.30 p.m.with the Presiding Officer (Rosemary Butler) in the Chair. Datganiad gan y Llywydd Statement by the Presiding Officer The Presiding Officer: Prynhawn da. This Y Llywydd: Prynhawn da. Y bore yma, morning, I was delighted to welcome roeddwn yn falch iawn o groesawu’r Samantha Hales from Cardiff as the millionth miliynfed ymwelydd i’r Senedd, sef visitor to the Senedd. Since it was opened by Samantha Hales o Gaerdydd. Ers i’r Senedd Her Majesty the Queen on St David’s Day gael ei hagor gan Ei Mawrhydi’r Frenhines ar 2006, the Senedd has become an iconic Ddydd Gŵyl Dewi 2006, mae wedi dod yn building, which attracts visitors and admirers adeilad eiconig, sy’n denu ymwelwyr ac from all over the world; that is not the edmygwyr o bob cwr o’r byd; nid yr Aelodau Members, but the building. [Laughter.] I am sy’n gwneud hynny, ond yr adeilad. sure Members will join me in extending a [Chwerthin.] Rwyf yn siŵr y bydd yr welcome to all our visitors—past, present and Aelodau’n ymuno â mi wrth estyn croeso i future. bob un o’n hymwelwyr—yn y gorffennol, y presennol a’r dyfodol. Cwestiynau i’r Prif Weinidog Questions to the First Minister Polisi Amgylcheddol Environmental Policy 1. Russell George: A wnaiff y Prif Weinidog 1. Russell George: Will the First Minister ddatganiad am flaenoriaethau Llywodraeth make a statement on the Welsh Government’s Cymru ar gyfer polisi amgylcheddol yn ystod priorities for environmental policy in the next y chwe mis nesaf. OAQ(4)0306(FM) six months. OAQ(4)0306(FM) The First Minister (Carwyn Jones): Our Y Prif Weinidog (Carwyn Jones): Mae ein environmental priorities are set out in the blaenoriaethau amgylcheddol wedi’u nodi yn programme for government. ein rhaglen lywodraethu. Russell George: At the start of Big Energy Russell George: Ar ddechrau Wythnos Fawr Week, and on the back of figures published Ynni, ac o ystyried ffigurau a gyhoeddwyd by Citizens Advice Cymru yesterday, gan Cyngor ar Bopeth Cymru ddoe, bydd improving household energy efficiency, gwella effeithlonrwydd ynni yn y cartref, yn particularly in rural Wales, is vital over the enwedig yn y Gymru wledig, yn hanfodol coming months. As the Minister for dros y misoedd nesaf. Fel y mae Gweinidog Environment and Sustainable Development yr Amgylchedd a Datblygu Cynaliadwy has already publicly said, tackling fuel eisoes wedi’i ddweud yn gyhoeddus, mae poverty is a complex problem, and is one mynd i’r afael â thlodi tanwydd yn broblem which no single organisation or Government gymhleth, ac yn un na all unrhyw sefydliad can resolve in isolation. Therefore, what are neu Lywodraeth unigol ei datrys ar eu pen eu your Government’s plans to support the hunain. Felly, beth yw cynlluniau eich introduction of the UK Government’s Green Llywodraeth i gefnogi’r gwaith o gyflwyno’r Deal policy in Wales? Fargen Werdd, sef polisi Llywodraeth y DU, yng Nghymru? The First Minister: We are already ahead of Y Prif Weinidog: Rydym eisoes ar flaen y 3 17/01/2012 the game. Our fuel poverty strategy looks to gad. Nod ein strategaeth tlodi tanwydd yw eradicate fuel poverty by 2018, and our dileu tlodi tanwydd erbyn 2018, ac mae ein funding programmes, Nest and Arbed, rhaglenni ariannu, Nyth ac Arbed, yn gwella improve the energy performance of homes in perfformiad ynni cartrefi yng Nghymru. Mae Wales. Many people have benefited over the llawer o bobl wedi elwa ar y rhain dros y years from Arbed particularly, through lower blynyddoedd, yn arbennig o ran rhaglen fuel bills, and it has had a positive impact on Arbed, a hynny o ganlyniad i filiau tanwydd climate change. is, ac mae wedi cael effaith gadarnhaol ar y newid yn yr hinsawdd. Christine Chapman: First Minister, I Christine Chapman: Brif Weinidog, rwyf welcome the important measures that we yn croesawu’r mesurau pwysig rydym wedi’u have taken to improve the environment of cymryd i wella amgylchedd Cymru ers Wales since the establishment of the sefydlu’r Cynulliad. Fodd bynnag, hoffwn Assembly. However, I would like to focus on ganolbwyntio ar y broses o wneud hen the greening of former industrial sites. You safleoedd diwydiannol yn fwy gwyrdd. will know that I am concerned about the Byddwch yn gwybod fy mod yn pryderu am Phurnacite land in my constituency. I am dir Phurnacite yn f’etholaeth. Rwyf yn falch pleased about the work that has already taken o’r gwaith sydd wedi’i wneud yn barod, ond place, but there is still much more to be done. mae llawer mwy i’w wneud. A wnewch chi Will you give an assurance today that you roi sicrwydd heddiw y byddwch yn parhau i will continue to work with the local authority weithio gyda’r awdurdod lleol i orffen y to finish this important environmental prosiect amgylcheddol pwysig hwn, a fydd project, which will be critical to the future yn hanfodol o ran adfywio’r ardal yn y regeneration of the area? dyfodol? The First Minister: Yes. The proposals for Y Prif Weinidog: Gwnaf. Mae’r cynigion ar the Phurnacite site are now adopted in gyfer safle Phurnacite wedi’u mabwysiadu Rhondda Cynon Taf’s local development bellach yng nghynllun datblygu lleol plan. It will be a mixed-use development, Rhondda Cynon Taf. Bydd yn ddatblygiad comprising of a river park and an open defnydd cymysg, sy’n cynnwys parc afon a recreation space, and the remnants of the maes hamdden, a bydd gweddillion yr hen former industrial process will be removed in broses ddiwydiannol yn cael eu symud oddi order to create those uses and to enhance the yno fel y gellir defnyddio’r safle yn y fath existing ecology of the site. fodd ac i wella ecoleg bresennol y safle. Yr Arglwydd Elis-Thomas: A dilyn yr ateb Lord Elis-Thomas: Following on from the a roddwyd i Russell George yn gynharach, reply given to Russell George earlier, First Brif Weinidog, a fyddech yn derbyn bod Minister, would you accept that trying to take ceisio gweithredu yn erbyn tlodi tanwydd yn action against fuel poverty is a necessary flaenoriaeth angenrheidiol sydd yn ateb priority that meets social as well as anghenion cymdeithasol yn ogystal ag environmental needs? Given the debate that anghenion amgylcheddol? O ystyried y ddadl we had at the end of term last year, is the a gawsom ar ddiwedd y tymor y llynedd, a all Welsh Government now able to announce Llywodraeth Cymru yn awr gyhoeddi y that we will progress further to train and byddwn yn symud ymlaen ymhellach i provide the accredited workforce that is hyfforddi a darparu’r llafurlu angenrheidiol necessary to deal with this issue? achrededig ar gyfer delio â’r mater hwn? Y Prif Weinidog: Byddwn yn sicrhau bod The First Minister: We will ensure that fuel tlodi tanwydd yn flaenoriaeth i’r poverty is a priority for the Government. We Llywodraeth. Yr ydym wedi sicrhau bod have ensured that the Nest and Arbed cynlluniau Nyth ac Arbed ar gael i bobl, ac yr schemes are available to people, and we are ydym yn awr yn rhoi cynllun ar waith i fynd now putting in place a scheme to take Arbed ag Arbed i’r cam nesaf. to the next phase. 4 17/01/2012 Eluned Parrott: First Minister, many canals Eluned Parrott: Brif Weinidog, mae gan and reservoirs have enormous value as nifer o gamlesi a chronfeydd werth mawr fel wildlife corridors and as recreational areas in coridorau bywyd gwyllt ac ardaloedd local communities for sports such as sailing hamdden mewn cymunedau lleol ar gyfer and fishing. Will you agree to make it an chwaraeon megis hwylio a physgota. A environmental priority for the next term to wnewch gytuno i roi blaenoriaeth yn y tymor protect valuable waterscapes, alongside nesaf ym maes yr amgylchedd i ddiogelu valuable landscapes and valuable buildings, dwrweddau gwerthfawr, ochr yn ochr â for the communities they serve? thirweddau gwerthfawr ac adeiladau gwerthfawr, ar gyfer y cymunedau y maent yn eu gwasanaethu? The First Minister: Absolutely. We want to Y Prif Weinidog: Yn sicr. Rydym am ensure that we protect the environment in all sicrhau ein bod yn gwarchod yr amgylchedd its forms.