Sebastian Dauild Kotuła śtĘp do Open Source WYDAWNICTWO NAUKA - DYDAKTYKA - PRAKTYKA SBP Polish Librarians Association CIENCE=DIDACTIC: Sebastian Dawid Kotuła INTRODUCTION TO OPEN SOURCE Warsaw 2014 Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich NAUKA=DYDAKTfKA=PEAKT¥KA Sebastian Dawid Kotula WSTĘP DO OPEN SOURCE Warszawa 2014 Komitet Redakcyjny serii wydawniczej « NAUKA - DYDAKTYKA - PRAKTYKA » Jacek WOJCIECHOWSKI (przewodniczący), Stanisław CZAJKA, Artur JAZDON, Bożena KOREDCZUK, Dariusz KUŹMINA, Mieczysław MURASZKIEWICZ, Janusz NOWICKI (sekretarz), Maria PRÓCHNICKA, Micłiał ROGOŻ, Barbara SOSIŃSKA-KALATA, Elżbieta STEFAŃCZYK, Remigiusz SAPA, Anna TOKARSKA, Janusz TONDEL Druk publikacji został współfinansowany przez Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie w ramach grantu Wydziału Humanistycznego Recenzent Seweryn DOBRZELEWSKI Projekt okładki Funky Worky Redaktor prowadzący Marta LACH Redakcja techiniczna i korekta Magdalena ORCZYKOWSKA © Copyright by Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich ISBN 978-83-64203-33-6 CIP - Biblioteka Narodowa Kotula, Sebastian. Wstęp do open source / Sebastian Kotuła ; Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. - Warszawa : Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, 2014. - (Nauka, Dydaktyka, Praktyka ; 156) Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich 00-335 Warszawa, ul. Konopczyńskiego 5/7 tel. (22) 827-52-96 www.sbp.pl;[email protected], [email protected] Warszawa 2014. Wyd. I. Ark. wyd. 9,5. Ark. druk. 10,5 Łamanie: Robert LIS Druk i oprawa; Mazowieckie Centrum Poligrafii ul. Piłsudskiego 2A, 05-270 Marki, w\\^v.c-p.com.pl e-mail: [email protected], tel. (22) 497-66-55 SPIS TREŚCI W stęp ..................................................................................................................... 7 1. Krótka historia ruchu open source ......................................................... 13 1.1. Richard Matthew Stallman i Free Software Foundation ... 20 1.2. Erie Steven R aym ond i O pen Source Initiative ...................... 29 1.3. Popularne licencje open source ................................................... 31 1.4. Społeczne podstaw y rozw oju ruchu open source ...................................................................................... 45 1.5. Im plem entacja idei open source ................................................ 54 1.6. Rozwój ruchu open s o u r c e ........................................................... 70 2. Open source - eksplikacja ........................................................................ 81 3. Oprogramowanie open source a oprogramowanie własnościowe ... 87 3.1. Porównanie oprogramowania open source z oprogramowaniem własnościowym ..................................... 88 3.2. Mity na temat open source software .......................................... 96 4. Bazy oprogramowania open source ..................................................... 101 5. Wybrane aplikacje open source ............................................................. 111 5.1. Systemy operacyjne ...................................................................... 112 5.2. Oprogramowanie biurowe ......................................................... 117 5.3. ApHkacje do zarządzania informacją ..................................... 123 5.4. Technologie dla edukacji ........................................................... 126 5.5. Aplikacje internetowe .................................................................. 130 5.6. Programy multimedialne ........................................................... 132 5.7. Oprogramowanie rozrywkowe ................................................ 135 5.8. Aplikacje przydatne w pracy bibliotecznej .......................... 138 6. Zakończenie - perspektywy .................................................................. 147 Bibliografia .................................................. 157 TABLE OF CONTENTS Introduction .......................................................................................................... 7 1. A short history of open source movement .......................................... 13 1.1. Richard Matthew Stallman and the Free Software Foundation ........................................................................................ 20 1.2. Erie Steven Raymond and the Open Source Initiative 29 1.3. Popular open source licenses ....................................................... 31 1.4. Social basics of open source development ............................... 45 1.5. Im plem entation of open source idea ........................................ 54 1.6. D evelopm ent of open source ....................................................... 70 2. Open source definition ............................................................................... 81 3. Open source software and proprietary software ................................. 87 3.1. Comparison of open source software with proprietary software ............................................................................................... 88 3.2. Myths about open source software ............................................ 96 4. Databases of open source software ....................................................... 101 5. Examples of open source applications ................................................ 111 5.1. Operating systems ......................................................................... 112 5.2. Office software ............................................................................... 117 5.3. Applications for information management .......................... 123 5.4. Technologies for education ....................................................... 126 5.5. Internet appHcations .................................................................... 130 5.6. Multimedia programs .................................................................. 132 5.7. Entertainment software .............................................................. 135 5.8. Useful applications in library w o rk .......................................... 138 Afterword - perspectives ............................................................................. 147 Bibliography ..................................................................................................... 157 WSTĘP W codziennej ludzkiej rzeczywistości funkcjonują rozmaite techno­ logie informacyjne. Technologie informacyjne będę rozumiał następu­ jąco: „to termin łączący narzędzia i metody używane do komunikacji i operowania informacją. Narzędzia to sprzęt informatyczny i teleko­ munikacyjny, programy komputerowe oraz środki służące do transmisji informacji w postaci cyfrowej”*. Wprowadzanie do społecznego obie­ gu technologii informacyjnych wymagało odpowiedniego pośrednika. W tę rolę wszedł Internet i zwłaszcza najpopularniejsza jego usługa, tj. World Wide Web^ Web jest jednocześnie technologią informacyjną, systemem, usługą internetową oraz, przede wszystkim, przestrzenią in­ formacyjną i komunikacyjną^ Rozproszony system hipertekstowy World Wide Web perse powstał na gruncie stosownych technologii informacyjnych. Do stworzenia WWW konieczne były: odpowiednie środowisko, tj. komputery (zwłaszcza oso­ biste - tzw. pecety), których nieustanną ekspansję i rozwój obserwuje się od lat 70. XX wieku; idea sieci, przy czym badacze infrastruktury infor­ macyjnej prapoczątków sieci dopatrują się w powstaniu sieci transportu (infrastruktura drogowa), usług pocztowych oraz infrastruktury teleko- ‘ W. Gogołek, Komunikacja sieciowa. Uwarunkowania, kategorie i paradoksy. Warsza­ wa 2010, s. 17. ^ Wymiennie będę stosował terminy World Wide Web, WWW, W3, Web. ^ Przestrzeń informacyjna to „wielowymiarowy, dynamiczny, otwarty zbiór treści (da­ nych i informacji), ich nośników oraz użytkowników”. M. Kisilowska, Przestrzeń infor­ macyjna jako termin informatologiczny, „Zagadnienia Informacji Naukowej” 2011, nr 2, s. 35-52. W stosunku do World Wide Web używa się też niekiedy określenia środowisko cyfrowe. munikacyjnej'^; hipertekst, który zdaniem komunikologów powstał na długo przed stworzeniem samego terminu hipertekst - podaje się bo­ wiem, że kultura piśmienna u swycli początków wytworzyła wiele tek­ stów, które odznaczają się właściwościami podobnymi do hipertekstu, a zatem każdy tekst, który można odczytywać nielinearnie, traktuje się jako hipertekst. Na przykład, gdy czytelnik przechodzi do innego roz­ działu, fragmentu, a nawet do innego tekstu (który mógł być wskazany we fragmencie tekstu czytanym wcześniej lub po prostu dlatego, że ten tekst już go nie interesuje), a pomija przy tym inne teksty pośrednie (ułożone w kolejności linearnej), recypuje de facto tekst w sposób hipertekstualnyl W kontekście W3 oznaczało to każdorazowo opracowanie odpowied­ nich technologii informacyjnych. W przypadku komputerów były to od­ powiednie urządzenia (hardware). Poza samymi komputerami, należało stworzyć odpowiednie karty sieciowe pozwalające połączyć komputery ze sobą zarówno przewodowe, jak i bezprzewodowo. Ponadto koniecz­ ne było stworzenie odpowiedniego oprogramowania (software). Waż­ nym krokiem w rozwinięciu sektora komputerowego było przejście na kod binarny, co znacznie usprawniło programowanie. Wśród programów należy wskazać systemy operacyjne, które nie tylko sterują pracą kompu­ tera, ale również pozwalają na korzystanie z zasobów WWW. W przy­ padku sieci należało opracować odpowiednie protokoły komunikacyjne, które zapewniły swobodną komunikację i wymianę informacji pomię­ dzy różnymi urządzeniami komputerowymi. Zapewnienie kompatybil­ ności komunikacji komputerów