Współczesne koncepcje i trendy w branży motoryzacyjnej 1 2 Współczesne koncepcje i trendy w branży motoryzacyjnej Redakcja naukowa: Miłosz Łuczak Łukasz Małys Poznań 2016 3 Autorzy rozdziałów Rozdział 1: 1.1.-1.2. Monika Jedlińska, 1.3.-1.5. dr Miłosz Łuczak, dr hab. inż. Piotr Senkus, dr Adam Skrzypek Rozdział 2: 2.1. dr Łukasz Małys, 2.2. Robert Przybylski Rozdział 3: dr Miłosz Łuczak, dr hab. inż. Piotr Senkus, dr Adam Skrzypek Rozdział 4: dr Ralf Berckhan Rozdział 5: dr Bartosz Deszczyński Rozdział 6: dr Łukasz Małys, dr Ralf Berckhan, dr hab. Justyna Światowiec-Szczepańska, dr Michał Zdziarski Rozdział 7: 7.1. dr Katarzyna Mroczek-Dąbrowska, 7.2. Piotr Grzegorczyk, 7.3. Monika Jedlińska Teksty poddano zmianom redakcyjnym. Recenzja prof. dr hab. inż. Stanisław Tkaczyk dr Maciej Brzozowski dr Adam Dymitrowski dr Michał Staszków Opracowanie graficzne, skład i druk: Advertiva ul. Kaliowa 19, 60-175 Poznań NIP: 7792282258 ISBN 978-83-926900-6-1 4 Spis treści Wstęp 9 Rozdział 1. Długofalowe trendy w otoczeniu przedsiębiorstw branży motoryzacyjnej 13 1.1. Innowacyjność w motoryzacji 14 1.2. Zmiana modelu sprzedaży z ilości sztuk na kilometry i jej skutki 16 1.3. Pojazdy z napędem elektrycznym – poszukiwanie nowych źródeł energii 19 1.4. Smartcar – współczesny oznacza podłączony 21 1.5. Internet of Things – autonomizacja samochodów 24 1.6. Zmiana organizacyjna branży w ujęciu podmiotowym 26 Bibliografia 30 Rozdział 2. Otoczenie konkurencyjne przedsiębiorstw branży motoryzacyjnej w Polsce 35 2.1. Charakterystyka i delimitacja branży motoryzacyjnej w Polsce 35 2.2. Stan branży motoryzacyjnej w Polsce w 2015 r. i perspektywy jej rozwoju 44 2.2.1 Przemysł motoryzacyjny w Polsce na tle innych branż oraz innych krajów 44 2.2.2. Produkcja pojazdów samochodowych w Polsce 47 2.2.3. Handel motoryzacyjny – rynek aut nowych 48 2.2.4. Sektor Car Fleet Management 54 2.2.5. Perspektywy rozwoju branży w Polsce 58 Bibliografia 61 Rozdział 3. Standaryzacja projektowania i produkcji szansą na adaptację produktu w skali globalnej 63 3.1. Standaryzacja czy adaptacja? 64 3.2. Zmiany w zachowaniu współczesnych konsumentów 67 3.3. Dylemat globalizacji i lokalizacji potrzeb oraz standaryzacji i adaptacji produktów w branży motoryzacyjnej 67 5 3.4. Wspólne platformy pojazdów 70 Bibliografia 77 Rozdział 4. Pomiar wyników w branży motoryzacyjnej 81 4.1. Podejścia do pomiaru wydajności 82 4.2. Kluczowe wskaźniki sukcesu w branży motoryzacyjnej 92 Bibliografia 96 Rozdział 5. Wdrażanie zarządzania relacjami z klientami w organizacji rozproszonej na przykładzie branży motoryzacyjnej 99 5.1. Bariery wdrożenia CRM 101 5.2. Lead Management jako wskaźnik powodzenia wdrożenia CRM 109 5.3. Rekomendacje wdrożeniowe dla firmy dealerskiej 114 Bibliografia 120 Rozdział 6. Wpływ jakości relacji biznesowych na wyniki przedsiębiorstw handlowych branży motoryzacyjnej – analiza empiryczna na przykładzie rynku polskiego i brazylijskiego 125 6.1. Jakość relacji biznesowych 126 6.2. Metodyka badawcza 128 6.2.1. Zbieranie danych i próba badawcza 128 6.2.2. Jakość relacji w kanale sprzedaży branży motoryzacyjnej 129 6.3. Pomiar wyników w branży motoryzacyjnej 130 6.4. Wyniki badań 131 6.5. Wnioski przeprowadzonej analizy 133 Bibliografia 135 Rozdział 7. Wybrane zagadnienia związane z zarządzaniem przedsiębiorstwem w branży motoryzacyjnej – case studies. 139 7.1. Atrakcyjność sektora autobusowego polskiej branży motoryzacyjnej w latach 2010-2014 139 7.1.1. Istniejąca konkurencja w sektorze 140 6 7.1.2. Groźba nowych wejść 141 7.1.3. Siła przetargowa dostawców 142 7.1.4. Siła przetargowa odbiorców 143 7.1.5. Zagrożenie substytutami 145 7.1.6. Cykl życia sektora i strategie jego uczestników 146 Bibliografia 151 7.2. Zmiany struktury organizacyjnej w przedsiębiorstwie sektora publicznego transportu osób w komunikacji drogowej jako czynnik wzrostu efektywności na przykładzie PKS POLONUS S.A. 153 7.2.1. Struktura organizacyjna jako narzędzie zarządzania 154 7.2.2. Czynniki kształtujące strukturę organizacyjną 159 7.2.3. Wielowymiarowość struktury organizacyjnej 162 7.2.4. Zmiana struktury organizacyjnej w PKS POLONUS S.A. i jej efekty – analiza empiryczna 165 Bibliografia 184 7.3. Długoterminowe strategie zarządzania stacją dealerską. Zrównoważona struktura zysku 185 7.3.1. Japońskie strategiczne koncepcje zarządzania 186 7.3.2. Strategia zrównoważonej struktury zysków 188 7.3.3. Zrównoważona struktura zysków – teoria i pochodzenie 190 7.3.4. Zrównoważona struktura zysku – pojęcie zysku 193 7.3.5. Podsumowanie 198 Bibliografia 200 Spis rysunków 202 Spis tabel 203 Informacje o autorach 205 7 8 Wstęp Branża motoryzacyjna jest jedną z najistotniejszych dla polskiej gospodar- ki. Jej znaczenie uwidocznione jest w liczbie oferowanych miejsc pracy (ponad 400 tys.), znaczeniu dla eksportu (ponad 14% polskiego eksportu to samochody i części samochodowe), wartości dodanej (ponad 8% całkowitej wartości dodanej polskiej gospodarki), a także inwestycjach i przychodach dla sektora finansów publicznych. Dodatkowo, branża ta bezpośrednio lub pośrednio wpływa na inne sektory gospodarki. Celem monografii jest zaprezentowanie wyników badań prowadzonych przez pracowników naukowych (Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu i Uniwer- sytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach oraz Uniwersytetu Marii Cu- rie-Skłodowskiej w Lublinie) oraz praktyków biznesowych związanych z branżą motoryzacyjną. Szczególny wkład w powstanie opracowania mieli pracownicy Volkswagen Group Polska, Polskiego Związku Przemysłu Motoryzacyjnego oraz przedsiębiorstwa PKS POLONUS. Ambicją autorów publikacji było zaprezento- wanie możliwie szerokiego spektrum wyzwań stojących przed podmiotami nale- żącymi do tej branży oraz poruszenie zagadnień z perspektywy wszystkich sekto- rów tworzących branżę motoryzacyjną w Polsce. Praca skierowana jest zarówno do praktyków pragnących poszerzyć swoją wiedzę w zakresie współczesnych trendów i wyzwań stojących przed podmiotami należącymi do branży, jak i osób zainteresowanych prowadzeniem dalszych, pogłębionych badań w wybranych obszarach. Książka została podzielona na siedem części. Pierwsza obejmuje główne tren- dy w branży motoryzacyjnej w skali globalnej. Zaprezentowano zmiany zacho- dzące w samej branży, charakterystyce klientów oraz otoczeniu dalszym, które mają kluczowe znaczenie dla przyszłości branży i sposobu funkcjonowania za- angażowanych podmiotów. Odniesiono się do zmian jakie zachodzą w mode- lach sprzedaży, przedstawiono też pojawiające się w branży innowacje. Obejmują one w szczególności coraz powszechniejsze wykorzystanie napędu elektrycznego i rozwoju funkcji telekomunikacyjnych i multimedialnych współczesnych samo- chodów. Duże znaczenie dla kształtu przyszłych pojazdów, ale także całej infra- struktury drogowej i transportowej, może mieć przywołana koncepcja Internet of Things wskazująca na korzyści i wyzwania związane z wprowadzeniem łączności 9 między pojazdami a innymi urządzeniami w otoczeniu. Wskazano także możli- wość zmian w strukturze organizacyjnej branży w ujęciu podmiotowym. W drugiej części zaprezentowano charakterystykę otoczenia konkurencyj- nego podmiotów branży motoryzacyjnej w Polsce. Dodatkowo, wyniki polskich sektorów motoryzacyjnych zaprezentowano na tle innych krajów Europy Środko- wo-Wschodniej. Przeprowadzona analiza oraz zaprezentowane dane podkreślają szczególne znaczenie branży dla kondycji polskiej gospodarki. Część trzecia dotyczy zagadnienia standaryzacji i adaptacji w odniesieniu do projektowania i produkcji oraz postrzegania oferty finalnej. Presja obniżki kosz- tów sprawia, że przedsiębiorstwa zainteresowane są oszczędnościami możliwymi do osiągnięcia na przykład w wyniku korzyści skali produkcji dużej liczby takich samych elementów. Zmiany w zachowaniu współczesnych klientów sprawiają, że ich potrzeby są coraz bardziej zindywidualizowane i rozproszone. Analiza tego zjawiska przeprowadzona w odniesieniu do branży motoryzacyjnej wska- zuje na to, że dzięki wprowadzeniu tzw. platform modułowych możliwe stało się zaspokojenie oczekiwań obu stron, przedsiębiorstw i klientów. W rozdziałach: czwartym, piątym i szóstym poruszono zagadnienia o dużym znaczeniu dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w różnych branżach, jednak w prezentowanej monografii zostały one omówione w kontekście branży motoryzacyjnej. Analiza teoretyczna wzbogacona została o wyniki badań prze- prowadzonych wśród podmiotów należących do tej branży. Rozdział czwarty porusza problematykę pomiaru wyników działalności organizacji oraz wskazuje kluczowe wskaźniki sukcesu. Rozdział piąty koncentruje się na rozwoju relacji z finalnymi nabywcami na rynku B2C. Podkreśla rolę i znaczenie sieci dealerów samochodowych, a w szczególności konieczności zarządzania nią. Ponadto uka- zuje dokładną analizę szans, zagrożeń i barier wdrożenia koncepcji CRM. Z ko- lei rozdział szósty omawia wpływ jakości relacji B2B w branży motoryzacyjnej na wyniki zaangażowanych stron. Szczególny nacisk położony został na relacje importer – dealerzy samochodowi. Rozdział siódmy prezentuje szczególne przypadki przedsiębiorstw należących do branży motoryzacyjnej. W pierwszej części skoncentrowano się na analizie sektora produkcji autobusów i jego atrakcyjności w Polsce. W części drugiej za- prezentowano wyzwania związane ze zmianą struktury organizacyjnej w przed- siębiorstwach sektora publicznego transportu osób w komunikacji drogowej. 10 Omawiane rozważania zegzemplifikowano przykładem firmy PKS POLONUS. W części końcowej zaprezentowano koncepcję zrównoważonego rozwoju bizne- su dealerskiego, która wskazuje