Henriette Roland Holst samenstelling Garmt Stuiveling bron Garmt Stuiveling, Henriette Roland Holst (Schrijversprentenboek 16). De Bezige Bij, Amsterdam / Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum, Den Haag 1977 (tweede druk) Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/stui002henr01_01/colofon.htm © 2007 dbnl / erven Garmt Stuiveling i.s.m. 2 Kleine kroniek 1869 - 24 december: geboorte van Henriette Goverdine Anna, tweede kind uit het huwelijk van de Noordwijkse notaris Mr. Theodoor Willem van der Schalk en Anna Ida van der Hoeven. Het oudste kind, Willem Cornelis Theodoor was geboren op 16 januari 1868. 1877 - 2 februari: geboorte van Maria Jacoba Arnoldina, derde kind in het gezin Van der Schalk. 1884 - juni: vroegste datum in het jeugdwerk van Henriette van der Schalk, voorzover dit bewaard bleef. 1884 - oktober: vertrek naar het internaat Oosterwolde bij Arnhem. Ofschoon Henriette, vereenzaamd en onbegrepen, er overspannen raakt, keert zij na een rustkuur te Amsterdam toch naar Oosterwolde terug. 1888 - oktober: vertrek naar Luik, waar Henriette terwille van het Frans een winter en pension is bij een ingenieursweduwe. Verliefdheid-op-afstand op een operazanger. 1889 - voorjaar: kort verblijf in Brussel, samen met haar ouders, en terugkeer naar Noordwijk. 1890 - voorjaar: Albert Verwey en Kitty van Vloten vestigen zich te Noordwijk in Villa Nova. Vriendschappelijke contacten van Henriette met het gezin Verwey. 1891 - 10 december: sterfdag van prof. dr. Abraham Kuenen, als kritisch theoloog een der woordvoerders van het Modernisme. Aan zijn nagedachtenis wijdt Henriette van der Schalk twee sonnetten. 1892 - maart-april: ontstaan van enkele heftig bewogen sonnetten voor Verwey. 1892 - april: bezoek aan het atelier van Jan Toorop te Katwijk, samen met haar vader en met een vriendin. Diep onder de indruk schrijft Henriette een reeks sonnetten voor Toorop. 1892 - eerste publikatie van Henriette van der Schalk, doordat Toorop het sonnet ‘Ze zijn heel oud - veel ouder dan ze 't weten’ laat afdrukken in de Catalogue de la première exposition annuelle, Anvers Mai-Juin 1892. 1892 - 29 juni: noodlottig ongeval waarbij notaris Van der Schalk tezamen met zijn jongste dochter in het Galgewater te Leiden verdrinkt. 1892 - juli: beoordeling van de gedichten van Henriette van der Schalk door Albert Verwey, die dan in Amersfoort bij Herman Gorter logeert. 1892 - november: huldigingsavond van Paul Verlaine in Den Haag. Temidden van andere artiesten ziet Henriette van der Schalk daar voor het eerst de jonge schilder R.N. Roland Holst. 1893 - eind januari: kennismaking met Herman Gorter, die op schaatsen naar Noordwijk is gekomen en bij de Verwey's logeert; de volgende dag bezoekt hij Henriette thuis. 1893 - begin februari: kennismaking met R.N. Roland Holst, ook ten huize van de Verwey's. De ontmoeting leidt tot vriendschap, de vriendschap tot een verloving. 1893 - juni: debuut met zes sonnetten in De Nieuwe Gids, jrg. VIII, afl. 5, hetzelfde nr. waarin ook J.H. Leopold debuteert. 1895 - zomer: verhuizing van Mevrouw Van der Schalk naar Hilversum. Henriette Roland Holst 1896 - 7 januari: verschijning van de bundel Sonnetten en verzen in terzinen geschreven, typografisch verzorgd door R.N. Roland Holst, en in de colofon gedateerd: december 1895. 1896 - 16 januari: huwelijk van Henriette van der Schalk en R.N. Roland Holst in het gemeentehuis te Hilversum. Na hun huwelijksreis naar de Rivièra en de Italiaanse kunststeden, vestigen de Holsten zich te 's-Graveland in de tuinmanswoning van het buiten Schoonoord. 1897 - april: Paascongres van de SDAP te Arnhem. Herman Gorter en het echtpaar Roland Holst, als gasten aanwezig, worden lid. 1898 - februari: aflevering van de Nieuwe Tijd, jrg. II, nr. 8, met op het omslag voor het eerst de mededeling: onder redactie van Henriette Roland Holst, F. van der Goes en H. Gorter. 1900 - Internationaal Socialistisch Congres te Parijs, waar HRH aan deelneemt. 1903 - januari en april: eerste en tweede spoorwegstaking; ernstige represailles van overheidszijde. 1903 - 15 mei: verhuizing naar Laren, waar Berlage een huis voor Henriette en Rik Roland Holst heeft gebouwd: De Heidreef, nu Drift nr. 21. 1904 - augustus: Internationaal Socialistisch Congres te Amsterdam; contact met de Russische delegatie. 1907 - augustus: Congres te Stuttgart, waar HRH spreekt. Eerste ontmoeting met Trotzky. 1908 - winter: maandenlang verblijf van HRH en haar man in Londen. 1909 - februari: buitengewoon congres te Deventer; de groep rondom het weekblad De Tribune, circa 500 leden waaronder Gorter, verlaat de SDAP en richt in maart de SDP op. Van een nieuw discussie-orgaan binnen de SDAP, Het Weekblad, worden HRH en Wibaut redacteur. 1910 - juli: HRH legt het redacteurschap en haar andere partijfuncties neer. 1911 - 21 januari: eerste opvoering van De opstandelingen. Later in het jaar bedankt HRH als lid van de SDAP. 1914 - 24 april: sterfdag van mevrouw Van der Schalkvan der Hoeven. HRH erft de helft van het buitengoed De Buissche Heide, nabij Zundert. 1915 - 2 mei: oprichting van het Revolutionair Socialistisch Verbond. 1915 - september: Conferentie te Zimmerwald, met HRH als enige Nederlander. Tweede ontmoeting met Trotzky. 1916 - mei: samengaan van RSV met SDP. 1918 - november: omvorming van de SDP tot Communistische Partij. 1919 - april: verhuizing naar De Buissche Heide. R.N. Roland Holst wordt hoogleraar aan de Rijksacademie voor beeldende kunsten te Amsterdam. 1921 - juni-juli: reis naar Moskou ter bijwoning van het congres der Komintern. Derde ontmoeting met Trotzky. 1922 - na de opheffing van De Nieuwe Tijd wordt De Communistische Gids gesticht, met HRH in de redactie. 1924 - mei: HRH bedankt als lid van de CPH, maar sluit zich na de politieke nederlaag van Wijnkoop en Van Ravesteyn in juni 1925 weer aan. 1926 - R.N. Roland Holst wordt hoogleraar-directeur van de Rijksacademie. September: verhuizing naar Bloemendaal, Zomerzorgerlaan 27. 1927 - 16 november: definitieve breuk met de CPH. Overtuigd religieus-socialiste. Samenwerking met Sneevliet. Henriette Roland Holst 1931 - buitenlands erelid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde te Gent. 1937-1938 - lange periodes van ernstige ziekte. 1938 - 31 december: sterfdag van R.N. Roland Holst. 1939 - verhuizing naar Blaricum, later naar Heemstede, naar Santpoort en in augustus 1943 naar De Buissche Heide. 1947 - 20 mei: eredoctoraat van de Universiteit van Amsterdam. 1947 - oktober: fractuur van het heupbeen als gevolg van een val; langdurig verblijf in het ziekenhuis. 1949 - 31 januari: verhuizing naar Van Eeghenstraat 64 te Amsterdam. 1949 - 24 december: tachtigste verjaardag met bescheiden huldiging. 1952 - 21 november: HRH overlijdt te Amsterdam. Henriette Roland Holst 3 [Schrijversprentenboek] 1 - Lindenhof, het geboortehuis van Henriette van der Schalk te Noordwijk, Lindenplein 1. 2 - Beginregels van een gedicht uit: ‘De nieuwe geboort’ (verschenen november 1902). Ruik ik de reuk der bloesemende linden, ruik ik de reuken waar ik eens van zong toen zang en geur aanwiekte' op alle winden, dan glijdt een vroeger zoet over de tong ... Henriette Roland Holst 4 3 - Mr. Theodoor Willem van der Schalk. 4 - Uit: ‘Het vuur brandde voort’ (1949). Mijn vader was notaris te Noordwijk, een bloeiend dorp tusschen de bollenvelden, op een half uurtje afstand van de zee. Zooals ik hem mij herinner uit mijn kinderjaren was hij van een zeldzame manlijke schoonheid. Hij had een edel gevormden schedel, kleine diepliggende donkere oogen, een arendsneus, fijngevormde zinnelijke lippen en een frissche gelaatskleur. Henriette Roland Holst 5 - Anna Ida van der Schalk-van der Hoeven. 6 - Henriette als kind. 7 - Uit: ‘Het vuur brandde voort’. Mijn moeder voldeed niet aan de klassieke schoonheidsnormen, daarvoor was haar gelaatskleur niet bloeiend genoeg en waren haar trekken te Henriette Roland Holst weinig regelmatig. Maar er ging een zeldzame bekoring van haar uit en iedereen werd getroffen door haar lieftalligheid en gratie, meer nog door het zielvolle in haar blik, haar stem en haar gebaren. Henriette Roland Holst 5 8 - Op vijftienjarige leeftijd. 9 - Uit: Dr. K. Proost, ‘Henriëtte Roland Holst in haar strijd om gemeenschap’ (1937). ...zij was een teruggetrokken, droomerig, maar ook een wild en slordig kind, dat zich moeilijk schikken kon, vaak recalcitrant was en uit den band sprong, waarbij vooral de gouvernantes het nog al eens moesten ontgelden. Maar ook haar familie kon zij het lastig genoeg maken en toen op haar twaalfde jaar een oom eens bemiddelend optrad en haar poogde duidelijk te maken dat zij toch met haar familie leven moest, was haar eenige reactie: ‘ik word toch dichteres’. Henriette Roland Holst 10 - Een der vroegste gedichten; onder de tweede strofe gedateerd: Noordwijk 26 October (1884). Henriette Roland Holst 6 11 - Prof. Dr. A. Kuenen, bij wiens dood Henriette van der Schalk twee sonnetten schreef. 12 - Albert Verwey. 13 - Kitty Verwey-van Vloten. Henriette Roland Holst 15 - Gedicht van Henriette van der Schalk, door Toorop gedrukt in de ‘Catalogue de la première exposition annuelle’ Anvers Mai-Juin 1892. In vs. 1 is ‘om’ een drukfout voor ‘oud’. 16 - Uit een brief van Verwey aan Toorop, 6 of 7 juni 1892. Haar sonnet in die Catalogus is een uiligheid. 't Zit vol fouten. Drukfouten. Bovendien heeft ze 't later veel verbeterd. Maar uitgegeven - onder goeie lui bederft 't 'r reputatie. Grooter ondienst kun je haar niet doen dan haar op de spraak te brengen. Haar - ik bedoel haar talent en haar later - mogelijken goeden naam als auteur. Henriette Roland Holst 7 14 - Jan Th. Toorop. 17 - Bericht uit het Leidsch Dagblad, 30 juni 1892. Henriette Roland Holst 18 - Mevrouw Van der Schalk, naar een tekening van R.N. Roland Holst, 1895. Henriette Roland Holst 8 19 - Herman Gorter. 20 - Uit: ‘Sonnetten en verzen in terzinen geschreven’ (verschenen januari 1896). Ik leefde, en wijsheid was voor mij een woord; toen werd ik genoodigd haar gast te wezen door Dante's princelijk en machtig woord. Rijkelijk at mijn ziel van wat hij bood en zoo is al mijn kennis van haar wezen van hem afkomstig, als van koren brood. Henriette Roland Holst 21 - Begin van een ongepubliceerd gebleven vertaling van Dantes ‘Convivio’.