��� İ������� ������� 14 Eylül – 9N`ÅZ ' THE SEVENTH CONTINENT YEDİNCİ KITA 16th Istanbul Biennial 14 September – 10 November 2019 İstanbul Bienali, İstanbul Kültür Sanat Vakfı tarafından düzenleniyor. Istanbul Biennial is organised by the Istanbul Foundation for Culture and Arts. THE SEVENTH YEDİNCİ KITA CONTINENT REHBER GUIDE 16. İstanbul Bienali’nin yayınları, İstanbul Kültür Sanat Vakfı ve Yapı Kredi Yayınları tarafından, Vehbi Koç Vakfı’nın katkılarıyla yayımlanmıştır. Publications of the 16th Istanbul Biennial are co-published by the Istanbul Foundation for Culture and Arts and Yapı Kredi Publications with the contribution of Vehbi Koç Foundation. Public Support Katkılarıyla ith the contributions of Biennial Sponsor İçindekiler Önsöz — Bige Örer .............................12 Yedinci Kıta’ya Giriş: Tarih, Coğrafya, Demografi, Kültür, Arkeoloji, Siyaset — Nicolas Bourriaud .......20 Mekânlar ....................................28 MSGSÜ İstanbul Resim ve Heykel Müzesi ........31 Pera Müzesi ...............................41 Büyükada .................................45 Ziyaret ......................................46 Koç Holding Desteğiyle Rehberli Turlar .............48 Sanatçılar ................................50-164 Kamusal Program .............................166 Film Programı ...............................182 Çocuklar ve Gençler ...........................186 Paralel Etkinlikler ............................188 Son Kısım ...................................218 Contents Foreword — Bige Örer .......................... 16 Introduction to the Seventh Continent: History, Geography, Demography, Culture, Archaeology, Politics — Nicolas Bourriaud ...................... 24 Venues ...................................... 28 MSFAU Istanbul Museum of Painting & Sculpture ... 31 Pera Museum .............................. 41 Büyükada ................................. 45 Visit ........................................ 47 Guided Tours with the Support of Koç Holding ...... 49 Artists .................................. 50-164 Public Programme ............................ 174 Film Programme .............................. 184 Children and Youth ........................... 187 Parallel Events ............................... 188 End Matter .................................. 218 Sanatçılar Artists Deniz Aktaş ........... 52 Agnieszka Kurant ...... 110 Özlem Altın ........... 54 Glenn Ligon .......... 112 Anzo ................. 56 Armin Linke .......... 114 Pia Arke .............. 58 Tala Madani .......... 116 Korakrit Arunanondchai .. 60 Jared Madere ......... 118 Ozan Atalan ........... 62 Turiya Magadlela ...... 120 Charles Avery ......... 64 Claudia Martínez Garay . 122 Radcliffe Bailey ........ 66 Ursula Mayer ......... 124 Rebecca Belmore ....... 68 Melvin Moti .......... 126 Dora Budor ............ 70 Pakui Hardware ....... 128 Johannes Büttner ....... 72 Glauco Rodrigues ...... 130 En Man Chang ......... 74 Mika Rottenberg ....... 132 Monster Chetwynd ...... 76 Max Hooper Schneider .. 134 Norman Daly .......... 78 Luigi Serafini ......... 136 Mariechen Danz ........ 80 Paul Sietsema ......... 138 Jonathas de Andrade .... 82 Ylva Snöfrid .......... 140 Elmas Deniz ........... 84 Simon Starling ........ 142 David Douard .......... 86 Jennifer Tee .......... 144 Evru/Zush ............ 88 Hale Tenger .......... 146 Feral Atlas Collective ... 90 Güneş Terkol Simon Fujiwara ......... 92 & Güçlü Öztekin .... 148 Anna Bella Geiger ...... 94 Suzanne Treister ....... 150 Ernst Haeckel .......... 96 Piotr Uklanski ......... 152 Eloise Hawser .......... 98 Ambera Wellmann ..... 154 Marguerite Humeau .... 100 Haegue Yang ......... 156 Suzanne Husky ........ 102 Müge Yılmaz .......... 158 Rashid Johnson ....... 104 Phillip Zach .......... 160 Sanam Khatibi ........ 106 Andrea Zittel ......... 162 Eva Kot’átková ........ 108 ÖNSÖZ Bige Örer İklim krizinin tartışmasız bir gerçek olduğu, insanların yaşam biçimlerini, üretim ve tüketim sistemlerini temelden değiştirmek zorunda oldukları bir zamandayız. Biliminsanları ve sivil toplum örgütleri küresel iklim adaletine yönelik toplumsal bir dönüşüm çağrısı yaparken genç iklim aktivist- leri yüzden fazla ülkede sürdürdükleri grevlerle yetkililerin somut adımlar atmaları için güçlü bir baskı mekanizması kuruyor. Türkiye’de sosyal, politik ve ekonomik durum ve tercihlerden bağımsız olarak her on kişiden en az altısı bu konuda kaygı taşıyor.1 Bu küresel sorunun çözülebilmesi için hem hükümetlerin hem de hükümet dışı aktörlerin hızlı bir şekilde harekete geçmesi gerekiyor. Tüm bu acil tartışmalar içinde sanatın farklı perspektifler sunması, alternatif gelecek hayalleri kurması kaçınılmaz. 16. İstanbul Bienali, Nicolas Bourriaud küratörlü- ğünde, Yedinci Kıta başlığıyla, küresel ısıtmayla2 birlikte Antroposen’in en gözle görünür sonuçlarından biri olan, 1 İklim Haber ve KONDA Araştırma, 2019 yılında Türkiye kamuoyunun iklim değişikliği algısını ölçmek ve giderek derinleşen iklim krizi hakkında ne düşünüldüğünü öğrenmek için Türkiye örneklemi üzerinden bir anket çalışması gerçekleştirdi. Söz konusu veri bu çalışmanın sonucu olarak karşımıza çıkıyor. 2 Uzmanlara göre bu alanda kullanılan terimlerin durumun aciliyetini ve uygulanması gereken yaptırımları hatırlatacak şekilde değiştirilmesi, küresel ısınma yerine küresel ısıtma, iklim değişikliği yerine iklim krizi deyişleri tercih edilerek uluslararası şirketlerin sorumluluğuna dikkat çekilmesi gerekiyor. 12 Pasifik Okyanusu’nun ortasındaki devasa atık yığınının imge- sini çağırıyor. Dünyamızın insan faaliyetleriyle şekillendiği yeni bir jeolojik çağdayız. İstanbul Bienali, bu hayati ekolojik sorunlar karşısında sanatın güncel durumunu sanatçılar, düşünürler, antropologlar ve çevrecilerle birlikte araştırıyor. Disiplinlerin iç içe geçtiği ve bilgi alanlarının genişlediği böyle bir çerçevede sanatçılar da üretimlerini yeni araştırma konularını kapsayacak şekilde çeşitlendirdiler. İstanbul Bienali olarak önceliklerimizden biri, sanatçıların bienalin kavramsal çerçevesinden yola çıkarak deneysel bir alanda çalışmaları, araştırma ve üretim süreçlerini İstanbul’da, bienal ekibiyle birlikte şekillendirmeleriydi. Neticede bienale davet edilen 56 sanatçının 36’sı bu sergi için yeni eserler üretti. Bienalin hazırlık sürecinde ekoloji alanında faaliyet gösteren farklı ölçeklerde örgütlenmelerle yaptığımız görüş- meler ve çalışmalar da, böylesi bir krizin sergi aracılığıyla kavranması için yollar açtı. 16. İstanbul Bienali, 14 Eylül-10 Kasım 2019 tarihleri arasında MSGSÜ İstanbul Resim ve Heykel Müzesi, Pera Müzesi ve Büyükada’da gerçekleştiriliyor. Tarihi Haliç tersanelerinde bir senedir süren yoğun çalışmalarımıza rağmen, sergi açılışına bir ay kala bienalin gerçekleştirileceği alandaki asbestli malzemelerin halen tamamen temizlenememiş olması nedeniyle, mekânı kullan- mama kararı aldık. Durumun insan sağlığı ve güvenliğini tehdit edebilecek olması bizi böyle bir karar almaya mecbur bıraktı. Tam bu noktada Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatları Fakültesi, Mart 2020’de üniversite bünyesinde İstanbul Resim ve Heykel Müzesi olarak kapılarını açacak beş numaralı Antrepo’nun, 2005 ve 2011 yıllarında olduğu gibi bienale ev sahipliği yapmasını kabul etti. Pera Müzesi’yle üç bienaldir sürdürdüğümüz işbirliği, Pera Öğrenme ve Film programlarını da kapsayarak devam ediyor. Müzede bienal kapsamında on üç sanatçının işleri sergilenecek. Son olarak, Büyükada’da yer alan işler izleyicile- rin tüm sergiyi görme hızını yavaşlatarak hem mekânsal hem de zamansal açıdan bienal deneyimini zenginleştirecek. Bienalin kamusal programı kapsamında açılış ve kapanış haftalarında çok sayıda etkinlik düzenliyoruz. Program, sanatçılarla antropologların bir araya geldiği sohbetlerin yanı 13 sıra Yedinci Kıta ve etrafındaki mevcut tartışmaları derinleşti- recek konuşma ve gösterimlere de yer verecek. Açılış hafta- sındaki sanatçı konuşmaları Büyükada’da ve 2018’de Zeyno Pekünlü’nün koordinasyonunda başlayan ÇAP (İstanbul Bienali Çalışma ve Araştırma Programı) kapsamında İKSV Alt Kat’ta gerçekleşiyor. Güneş Terkol ve Güçlü Öztekin’in sanatçılar ve ziyaretçiler için bir buluşma noktası olarak tasarladığı mekânı, birbuçuk Ekoloji ve Sanat Çalışmaları’nın “Sindirim” başlığı altında düzenleyeceği konuşma serisini de ağırlıyor. Farklı disiplinlerden katılımcıların müdahaleleriyle sergi deneyimi çok daha geniş bir çerçeveye kavuşuyor. 16. İstanbul Bienali’ne Hibrit Yaratıklar adlı heykelle- riyle katılan Monster Chetwynd, davetimiz üzerine Maçka Sanatçılar Parkı’na kalıcı olarak yerleştirilecek yeni bir eser üretti. Gorgon’un Oyun Alanı isimli bu heykel, aynı zamanda bienalin genç ziyaretçilerine ve İstanbul’un çocuklarına bir hediyesi. Bu iş, İstanbul Bienali’nin on yılda şehre beş kalıcı eser kazandırma vizyonunun ikinci halkasını oluşturuyor. Bu kapsamdaki ilk çalışmamız, 15. İstanbul Bienali’nde Akatlar’daki Mustafa Kemal Kültür Merkezi’nin çatısına yer- leştirilen Ugo Rondinone’nin Gökkuşağı Şiirleri (2007-2019) serisinden Buradan Nereye Gidiyoruz? adlı neon heykeldi. Çocukların 2017’de tanışıp çok sevdikleri İstanbul martıları Opti ile Pesi bienali yeniden ziyaret etmek için heyecanlılar. Yedinci Kıta’ya yaptıkları yolculukta kahraman- larımıza Greta adlı güvercin de katılıyor. Yekta Kopan’ın yazdığı, Gökçe Akgül’ün çizdiği çocuk kitabımız Opti ile Pesi: Bu Dünya Hepimizin, Burcu Ural Kopan’ın yayın yönetmenli- ğinde hazırlandı. Opti ile Pesi’nin yeni macerasına katılmak için tüm çocukları bienale bekliyoruz. Sayılarının yarım milyona ulaşacağını tahmin ettiğimiz izleyicilerimizi bienale, görsel