Drs.J.H ,Pos t DEVIE RNOORDERKOGGE N SOCIAAL-ECONOMISCHE VERKENNING VANEE NRUILVERKAVELINGSBLO KI N WESTFRIESLAND InterneNot a No. 112 Juni 1966 Landbouw-EconomischInstituu t -Conradkad e17 5- 's-Gravenhage- Tel .6l.4i.6 l Nietvoo rpublikati e -nadru kverbode n / INHOUDSOPGAVE Biz. § 1.Algemee n sociaal-economischeaspecte n 5 § 2.Agrarisch-structurel easpecte n 7 § 3.Bedri jfsstructurel e aspecten 15 §4 . Samenvattendebeschrijvin g perbedrijfstyp e 20 § 5. Slotbeschouwing 26 BIJLAGEN: Literatuurlijst 30 1»Wijziginge n inhe t aantalgeregistreerde n sinds i960 31 2.D ebelangstellin gvoo rhe t Ontwikkelings-e nSaneringsfond s 32 3.Ontwikkelin gva nhe tgrondgebrui k 33 4.Bedrijfsresultate nveehouderijbedrijve n 34 5.Bedrijfsresultate nbollenbedrijve n 35 6.D e omvangva nd ebollenkraa m naarbedrijfsgroott ee ndeelgebiede n 36 7. Overzichtva nhe t aantalbehandeld e gevallen ingevolge de S.E.B.- regeling ind egemeent eWervershoo f 37 8.Bedrijfsresultate n fruitteeltbedrijven 38 9.D eveilingomzette n vanMedembli ke n Opperdoes (grafieken) 39 1259 Rvk DE VIER NOORDER-KOGGEN schaal 1. 50.000 -5 - § 1.Algemee n sociaal-economische aspecten Tothe truilverkavelingsgebie d "DeVie rN oorderkoggen ""behore nd ege ­ meenten Opperdoes,Midwou d enNibbixwou d envoort s delenva nd e gemeenten Medemblik,Wervershoof , Sijbekarspel,Wognu m enHoorn .He t deelva nhe t ruilverkavelingsgebied datbehoor t totd egemeente n Opperdoes,Medembli k enWervershoo fvorm t grotendeels eenvaargebied .He t gehele gebied maakt deelui tva nhe t stimuleringsgebied Westfriesland. Inhe t zuidoostengrens t de ruilverkaveling aanhe truilverkavelingsgebie d "HetGrootslag" .Planolo ­ gischgezie n isvoo rhe truilverkavelingsgebie d de toekomstige ontwikkeling van twee stedelijke lijnenva n belang.D e eerste lijnka nme n zichdenke n vanAmsterdam-Noor dvi aPurmeren d enHoor nnaa rEnkhuizen ,d e tweedeva n Alkmaarvi aHeerhugowaar d enHoogwou d naarMedemblik ,Naa rme nma gverwach ­ ten zalhe t ruilverkavelingsgebied grotendeels een agrarischkarakte rbehou ­ den, alleenbi jMedembli kka nee n ontwikkelingworde nverwacht ,waarbi j grond voorniet-agrarisch edoeleinde n aand e landbouw zalworde n onttrokken. Uitplanologisc h oogpunt isvoort sva n belangda td edorpe n inhe t ruil­ verkavelingsgebied merendeelsworde n gekenmerkt door lintbebouwing.Me tuit ­ zonderingva nWervershoo f zijnd edorpe n inhe t algemeenklein .E rword twe l gesteld 1)da tee ninwonerta lva n 1000al she t "absoluteminimum "gezie n moetworden ,daa rhe tbenede n deze grens inhe t algemeen nietmogelij ki s tekunne nbeschikke n overall enoodzakelijk evoorzieningen .Verschillend e dorpen,zoal s Oostwoud,Midwou d enHauwert ,bereike n ditminimu m niet.Levens ­ beschouwelijk toonthe truilverkavelingsgebie d nogal enigeverscheidenheid , de godsdienstige structuurpe rdor p isechte r tamelijkhomogeen .Opperdoe s is inhoofdzaa k gereformeerd en orthodox hervormd,Wervershoof ,Onderdijk ,d e Zwaagdijk enNibbixwou d zijn inhoofdzaa kkatholiek , terwijl inOostwoud , Midwoud enHauwer t dehervormde n overwegen.Zoal s eerder opgemerkt,hebbe n deze laatste drie dorpen iedervoo r zich teweini g inwoners om tekunne nbe ­ schikken overall enoodzakelijk evoorzieningen .Dez e absolute grensmoe tme n echterwe lgenuanceer d bezien.Gezamenlij kkome n Oostwoud enMidwoud , die sa­ men ééngemeent evormen ,juis tbove ndez egren suit .I nBenningbroek ,da t direct aansluit opMidwoud ,wonen ,voort svee lhervormden .Voo rHauwer t isd e situatieminde r gunstig.Di tdor p datdee luitmaak tva n dei nhoofdzaa kkatho ­ liekegemeent eNibbixwoud ,haal t slechts ruim dehelf tva nhe t absolute mini­ mum.Voo rHauwer tka nee nverder e sociale integratie met Oostwoud (enMidwoud ) eneventuee l eenverbeterd everbindin gme tdez eplaat sva n belangzijn . Debevolkin gva nhe tbetrokke n gebiedvertoon t gerekendvana f 1947to t I960slecht s een geringe toeneming,slecht s inenkel e kleinewijke nzoal s Westeinde enMidwou d eni nd ewij kWervershoo fka n eenvri j aanzienlijke bevolkingstoeneming wordenvastgesteld . Daarentegendaald e het aantal inwo­ nersva n dewijke n Opperdoes,Oostwou d enWijzend .He tresultaa tva ndez e ontwikkelingwas ,da td ebevolkin gva n dewijke n inhe tblo kme tslecht s 7% isgestegen .Evenal s elders inWestfrieslan d kandu s ookhie r gesprokenwor ­ denva n eenstagnati e ind ebevolkingsgroei . Allegemeente nva nhe t ruilverkavelingsblok wordengekenmerk t door een veelalgroo tmigratieoverschot ,da t desondanks ind emeest ewijke nd ebevol ­ king toenam wordtveroorzaak t door eeni nhe t algemeengroo t geboortenover- schot.Dan k zijhe t grote aantal geboorten enondank sd e grotemigrati e is eri nall egemeente n metuitzonderin gva nd e gemeenteMidwou d eenaanzien ­ lijkaanta ljeugdige n enee nbetrekkelij kgerin gaanta l ouderen.Voora ld e 1)Agrarisc hPla nvoo rNoordholland , 1963.Dee lII ,blz .X 30e.v . 1259 - 6- jongeren"benede n1 4jaa rmake nee ngroo t deelui tva n de totale"bevolking , nl. overal,- zijhe tme tuitzonderin gwee rva nMidwou d -mee rda n eenderde « In eendergelij kgebie d isd ewijz ewaaro p dewerkgelegenhei d zich ont­ wikkelt vangroo thelang .I nd eperiod e 1947-1960daald ehe t aantalarbeids ­ 0 plaatsen evenwelme t ruim8 v5f -Dez everminderin gva nd ewerkgelegenhei d houdt directverban d metd eeenzijdig e economische structuurva nhe truilverkave ­ lingsgebied.Zoal sui t onderstaand overzicht blijktvorm t delandbouw ,i n praktisch allewijke nva nhe tblo kverui t debelangrijkst ebedrijfstak . Tabel 1 MANNELIJKE BEROEPSBEVOLKING Perc. vand e mannelijke beroepsbevolk.in gwerken d in Pe:re .va n demannel . •Wij ki nhe t bloks Aantal land­ nijver­-| hande lj beiroepsbevolkin g dat bouw heid 1e nver -overig e bu:Lte nd ewoongemeen - 4) 5) 1kee r ; te werkt Opperdöes 336 64 13 15 8 18 Westeinde 49 63 12 19 6 33 Midwoud 105 52 23 10 15 27 Oostwoud 206 55 21 15 9 27 Wijzend 1) 171 71 19 8 2 25 Nibbixwoud 286 47 23 20- 10 36 Hauwert 2) 174 62 20 8 10 21 Zwaagdijk 3) 270 67 17 9 7 32 Wervershoof 623 53 20 17 10- 21 Onderdijk 365 68 17 8 7 21 Benningbroek -Oost 122 69 17 8 6 26 Allewijke n inhe t blok 2707 60 19 .1 3 8 25 1)Behorend e totd e gemeentenMidwoud, ,Sijbekarspel ,Wognu m enNibbixwoud . 2) " ;; "• " Nibbixwoud enWervershoof . 3) " f' " " Nibbixwoud,Wervershoo f enWognum . 4)E nvisserij . 5)Industrie ,ambacht ,bouwnijverhei d en openbare nutsvoorzieningen. Bron;Algemen evolkstellin g i960. De anderebedrijfstakke ni nhe t gebiedva nd e ruilverkaveling hebben eengering ebetekeni s endrage n eeni nhoofdzaa kverzorgen d karakter« Dit spreekt temee rwannee rme nrekenin ghoud tme the t feit,da t eenbelangrij k percentageva nd eberoepsbevolkin g buitenhe twoongebie d werkt,he tbetref t hiervoornamelij kpendelaar swerken d inniet-agrarisch ebedrijfstakken , o.m. inBeverwijk ,d eZaanstree k enAmsterdam , Ondanks de toenemendeniet-agrari - schewerkgelegenhei d inHoor n en inMedembli k zalme n ooki nd e toekomstvoo r eenbelangrij k deel zijn aangewezen opd ewerkgelegenhei d in eerdergenoemde plaatsen.D e toenemingva nd ependelarbei d heefthe tmogelij kgemaak t de toe­ nemingva n de (beroeps)bevolking enhe t afnemenva nhe t aantalarbeidsplaat ­ sen opt evangen . Uithe tbovenstaand evolgt ,da tvoo rhe tbetrokke n gebied de ontwikkeling vand e landbouw,d e ontwikkelingva nd eniet-agrarisch ewerkgelegenhei d end e vraag inhoeverr emigrati e zalvolge n oppendelvraagstukke nva nd e eerste orde zijn. 1o^ o 7- §2„Agrarisch-structurele aspecten De grootste groep grondgebruikers,i nd egemeente nwelk e geheel dan wel grotendeels inhe t ruilverkavelingsgebied liggen,word tgevorm d doord e tuinders.I n 1965wa s 59^va n allegrondgebruiker s geregistreerd als tuinder. Het aantalveehouder s maakte in196 5 16$ui tva n degrondgebruikers . Ind eperiod e 1947-1965 ishe taanta l grondgebruikers slechtsweini g gedaald,nl. _me t 5fo, Dezedalin gwa she t grootst inMidwou d eni nNibbixwou d (19/0 en 13fo).I nWervershoo fdaarentege nna mhe taanta l grondgebruikers in dezeperiod e zelfsno g toe (T/°). Gaat mend e ontwikkelingn ava nhe t aantal grondgebruikers ind ever ­ schillende categorieën,da nblijk the t aantalveehouder sme t ljfo enhe taan ­ taltuinder sme t 22°/oi nd egenoemd eperiod e tezij nverminderd .Voo rwa the t aantalveehouder sbetreft ,wa sd edalin gn a 1959belangrij k groterda ndaar ­ voor (resp, lOfoe n T/°). Deverminderin gva nhe t aantal tuindersha dgroten ­ deelsplaat s ind ejare n 1955-1959« Ind eperiod e 1947-1955 namhe t aantal tuinders toeme tbijn a 97°s terwijlhe t ind e daaropvolgendevie r jarenaf ­ nam met in totaal 26fo(1947=100) .D egrot everminderin gva n het aantal tuin­ ders indez eperiod e zal samenhangenme td eminde r gunstigebedrijfsuitkom — sten indez ejaren .I nd eperiod e 1959-1965verlie p deverminderin gva nhe t aantal tuindersvee l trager enbedroe g slechts5$ « Tegenover eendalin gva nhe t aantalveehouder s entuinder s staatee n toenemingva nhe t aantal land-o ftuinarbeider s met grondgebruik.Dez egroe p isvoora l inWervershoo fbelangrij k toegenomen.He tgaa t bijdez egroe p veel­ alo m tuinderszoons "dieme the t oogo p eenerkennin gvoo r debollenteel t eenklein e oppervlakte ophu nnaa m hebbenstaan ,doc h infeit e gewoonmeewer ­ ken ophe t ouderlijkbedrijf .Veela lgeve n dezezoon s omdat zij telplichtig zijn alshoofdberoe p landarbeider op" 1).I nverban d hiermee zijnbi j debe ­ schrijvingva n debedrijfsstructuu rd e landbouwtellingformulieren alsbasi s vervangen door eenopstellin g dergegeven snaa rd ewerkelijk e toestand. 2) Het aantalniet-agrariër sme t grondgebruik is,n a eenaanvankelijk e toeneming, delaatst e jarenvrijwe l gelijkgebleven. Tabel2 DE ONTWIKKELINGVA NHE TAANTA L GRONDGEBRUIKERS x) Aantalgrondgebrui ­ Percentage grondgebruiker1 netal s hoofdberoep kers veehouder tuinder land-o f tuinarb. niet-agrar. 1947)1955!1959|1965 1947 1965 I947|I965 1947 1965 1947 U965 Opperdoes 218 233 207 194 7 10 86 71 5 7 14 Midwoud 163 166 148 132 42 43 51 34 8 7 15 Nibbixwoud 218 196 199 190 31 27 55 50 2 14 12 9 Medemblik lil 111 110 98 15 16 77 64 2 6 6 14 Wervershoof 485 518 506 521 9 6 83 6^ 16 8 13 5 gemeenten 1195 1224117 0113 5 18 16 73 59 1 12 8 13 x)Ongeach td egroott eva nhe tgrondgebruik .