Ymddiriedolaeth y BBC Adolygiad o Ddidueddrwydd: Sylw’r BBC i Ardaloedd Gwledig yn y DU Mehefin 2014 Adroddiad Ymddiriedolaeth y BBC ar sylw’r BBC i Ardaloedd Gwledig yn y DU CYNNWYS CASGLIADAU’R YMDDIRIEDOLAETH Error! Bookmark not defined. Crynodeb Error! Bookmark not defined. Casgliadau Llawn Error! Bookmark not defined. SYLW’R BBC I ARDALOEDD GWLEDIG YN Y DU 7 GAN HEATHER HANCOCK 7 Rhagair Error! Bookmark not defined. CRYNODEB GWEITHREDOL Error! Bookmark not defined. Argymhellion Error! Bookmark not defined. BETH SY’N WLEDIG? A PHAM Y MAE’N BWYSIG? 14 Am bwy a pha leoedd yr ydym yn sôn? 15 Ffyrdd o fyw yng nghefn gwlad Error! Bookmark not defined. Y LLWYDDIANNAU MAWR Error! Bookmark not defined. Countryfile 22 Farming Today 25 The Archers 27 Rhaglenni materion cyfoes a ffeithiol eraill Error! Bookmark not defined. DADLAU, GWRTHDARO, REALITI 31 Mae gohebu sy’n gwrthgyferbynnu ac yn dilyn gwrthdaro yn ystumio argraff y gynulleidfa o ardaloedd gwledig Error! Bookmark not defined. TB gwartheg a moch daear: sicrhau’r cydbwysedd cywir 34 Sylw i ffracio Error! Bookmark not defined. Nid yw’n baradwys i gyd – nac yn lle hollol ddigalon chwaith 40 Sicrhau cydbwysedd ynghylch chwaraeon gwledigError! Bookmark not defined. ADLEWYRCHU CEFN GWLAD YNG NGHYNNYRCH A NEWYDDION Y RHWYDWAITH Error! Bookmark not defined. Mae cynulleidfaoedd yn disgwyl cael cynnwys gwledig a dealltwriaeth o faterion gwledig Error! Bookmark not defined. Mae San Steffan yn taflu cysgod hir Error! Bookmark not defined. Colli cyfle: llifogydd gaeaf 2013/14 49 Storïau "anodd" ond pwysig Error! Bookmark not defined. Yr elfen wledig yn newyddion y rhwydwaithError! Bookmark not defined. Mehefin 2014 Adroddiad Ymddiriedolaeth y BBC ar sylw’r BBC i Ardaloedd Gwledig yn y DU Newyddion o safbwynt gwledig Error! Bookmark not defined. Prawfesur cynnwys newyddion o safbwynt gwledigError! Bookmark not defined. Cynnwys ar-lein Error! Bookmark not defined. A yw’n bwysig i’r gynulleidfa? 55 LLAIS PWY? 58 Drwy ddiffyg ymdrech mae tuedd i droi at nifer bach o gyrff anllywodraethol Error! Bookmark not defined. Gogwydd at y safbwynt amgylcheddol Error! Bookmark not defined. Ni fydd pobl cefn gwlad yn chwilio am sylwError! Bookmark not defined. Y GWLEDYDD DATGANOLEDIG – DANGOS Y FFORDD 66 EI GAEL YN IAWN BOB TRO Error! Bookmark not defined. Manteisio ar wybodaeth, rhwydweithiau a chynnwysError! Bookmark not defined. Yr Uned Materion Gwledig Error! Bookmark not defined. Rhoi mwy o bwys ar faterion gwledig Error! Bookmark not defined. Pwyllgorau Cynghorol ar Faterion Gwledig Error! Bookmark not defined. Gohebydd arbenigol i gyfleu, ymhelaethu ac ymchwilio i faterion gwledig Error! Bookmark not defined. CASGLIADAU AC ARGYMHELLION Error! Bookmark not defined. Casgliadau Error! Bookmark not defined. Argymhellion Error! Bookmark not defined. ATODIAD A: YMGYNGOREION A CHYFRANWYR I’R ADOLYGIAD HWN 87 Cyfranwyr allanol Error! Bookmark not defined. Cyfranwyr mewnol Error! Bookmark not defined. ATODIAD B: CRYNODEB O ADOLYGIAD LLYWODRAETHWYR Y BBC O SYLW’R BBC I FATERION GWLEDIG, 2003 91 YMATEB Y WEITHREDIAETH Error! Bookmark not defined. Mehefin 2014 Adroddiad Ymddiriedolaeth y BBC ar sylw’r BBC i Ardaloedd Gwledig yn y DU CASGLIADAU’R YMDDIRIEDOLAETH Crynodeb Hwn yw’r chweched adolygiad o ddidueddrwydd gan Ymddiriedolaeth y BBC ar agwedd bwysig ar ddarlledu gan y BBC. Pwrpas yr adolygiad oedd ystyried y ffordd yr oedd y BBC yn rhoi sylw i faterion gwledig yn y DU yn ei gynnyrch teledu, radio ac ar-lein. Mae casgliadau’r Ymddiriedolaeth wedi’u cyflwyno’n llawn isod ac mae crynodeb ohonynt yma: • Yn gyffredinol, mae sylw’r BBC i ardaloedd gwledig yn y DU yn ddiduedd fel y bo’n briodol. Nid oes tystiolaeth o duedd bleidiol wleidyddol, ac mae safbwyntiau o bob math yn cael eu gwyntyllu. • Yn y gwledydd datganoledig, rhoddir sylw effeithiol i faterion gwledig ac mae amrywiaeth dda o gyfranwyr a dealltwriaeth fanwl o’r materion dan sylw. • Mae parch mawr iawn i raglenni ffeithiol ar y rhwydwaith sy’n canolbwyntio ar faterion gwledig, fel Countryfile a Farming Today, ac maent yn rhoi sylw i amrywiaeth eang o safbwyntiau ac yn cynnig dadansoddiadau deallus. • Fodd bynnag, nid yw hyn yn wir am yr holl gynnyrch newyddion a materion cyfoes ar y rhwydwaith nac am gynnyrch ffeithiol arall fel bod diffyg o ran gohebu ar faterion gwledig ar y rhwydwaith yn Lloegr. • Mae cynulleidfaoedd yn teimlo bod y sylw yn newyddion y rhwydwaith yn orsyml ar brydiau a’i fod, yn achos storïau dadleuol, yn canolbwyntio’n rhy aml ar brotestio yn hytrach na’r materion sylfaenol. • Mae rhai cynulleidfaoedd gwledig ledled y DU yn teimlo bod gogwydd metropolitaidd yn y BBC. • Mae nifer bach o elusennau a sefydliadau’n cael dylanwad anghymesur ar y sylw i faterion gwledig ar lefel y rhwydwaith. • Byddwn yn gofyn i’r Weithrediaeth am gael adroddiad llafar ymhen chwe mis ar y camau y mae wedi’u cymryd i ymdrin â’r diffygion a nodwyd, ac adroddiad ysgrifenedig ym Medi 2015 y byddwn yn ei gyhoeddi. Mae’r meysydd y byddwn am gael mwy o wybodaeth amdanynt wedi’u rhestru’n llawn ar ddiwedd y ddogfen hon. Casgliadau Llawn Mehefin 2014 1 Adroddiad Ymddiriedolaeth y BBC ar sylw’r BBC i Ardaloedd Gwledig yn y DU Mae’r BBC mewn lle unigryw i allu adlewyrchu bywydau pobl ledled y Deyrnas Unedig – a’r digwyddiadau sy’n dylanwadu arnynt. Mae ganddo ohebwyr ym mhob un o’r pedair gwlad sydd â gwybodaeth leol helaeth sy’n gallu cynnal a chyfrannu at gynnyrch y rhwydwaith. Mae hyn yn elfen ganolog yng ngwaith y BBC ac wedi’i hadlewyrchu yn y Diben Cyhoeddus sy’n datgan y dylai’r BBC “gynrychioli’r DU, ei chenhedloedd, ei rhanbarthau a’i chymunedau”. Mae’n hanfodol bod y BBC yn ymdrin â bywydau a phrofiadau holl dalwyr ffi’r drwydded er mwyn cadw’r gefnogaeth a’r ymddiriedaeth y mae wedi’u meithrin dros ddegawdau. Mae’n bwysig bod y BBC yn adlewyrchu bywydau, pryderon a phrofiadau yn ardaloedd gwledig y DU er mwyn pobl sy’n byw yn yr ardaloedd hynny a hefyd am ei bod yn bwysig sicrhau na fydd pobl mewn ardaloedd trefol heb gysylltiad â gweddill y DU. Fel cymdeithas, mae’n bwysig bob pawb ohonom yn gallu deall ac ystyried pob agwedd ar y safbwyntiau a phryderon a geir ledled y DU. Amcan Ymddiriedolaeth y BBC wrth gynnal yr Adolygiad o Ddidueddrwydd hwn o Sylw’r BBC i Ardaloedd Gwledig yn y DU oedd asesu: • pa mor dda yr oedd y BBC yn adlewyrchu pryderon yn ardaloedd gwledig y DU – a oedd ystod eang o safbwyntiau’n cael ei chlywed ac amrywiaeth o ffynonellau’n cael ei defnyddio er mwyn ymdrin yn ddiduedd â materion gwledig • a oedd y BBC yn gohebu’n ddiduedd ar storïau a oedd yn benodol wledig ac yn ymwneud â phynciau dadleuol • a oedd storïau a oedd o ddiddordeb cyffredinol i dalwyr ffi’r drwydded yn cael eu hystyried o safbwynt gwledig. Mae’r Ymddiriedolaeth yn gwerthfawrogi’r gwaith sylweddol a gyflawnwyd gan Heather Hancock, gyda chymorth ymchwilwyr ym Mhrifysgol Loughborough ac Oxygen Brand Consulting, ac yn croesawu’r casgliad pendant bod sylw’r BBC i ardaloedd gwledig yn y DU, at ei gilydd, yn ddiduedd. Mae hwn yn ganfyddiad pwysig gan ei fod yn hanfodol i rôl yr Ymddiriedolaeth wrth sicrhau bod cynnyrch y BBC yn ddiduedd. Yn benodol, mae Ymddiriedolwyr yn nodi: • Bod sylw’r BBC i ardaloedd gwledig yn y DU, at ei gilydd, yn ddiduedd fel y bo’n briodol. Nid oes tystiolaeth o duedd bleidiol wleidyddol, ac mae safbwyntiau o bob math yn cael eu gwyntyllu. • Bod y BBC, wrth ymdrin â storïau dadleuol, yn ddiduedd a bod ei ohebwyr yn defnyddio iaith deg a niwtral. • Bod sylw effeithiol yn y gwledydd datganoledig i faterion gwledig ac amrywiaeth dda o gyfranwyr a dealltwriaeth fanwl o’r materion dan sylw. Mehefin 2014 2 Adroddiad Ymddiriedolaeth y BBC ar sylw’r BBC i Ardaloedd Gwledig yn y DU • Bod parch mawr iawn i raglenni ffeithiol ar y rhwydwaith sy’n canolbwyntio ar faterion gwledig, fel Countryfile a Farming Today, a’u bod yn darlledu amrywiaeth eang o safbwyntiau ac yn cynnig dadansoddiadau deallus. • Bod rhaglenni ffeithiol ar y rhwydwaith a ddarlledir ledled y DU, fel Question Time ac Any Questions?, yn rhoi sylw i safbwyntiau a storïau o ardaloedd gwledig nad ydynt yn cael eu clywed fel arall ar lefel y rhwydwaith. • Bod cynulleidfaoedd yn y gwledydd datganoledig yn gwerthfawrogi eu cynnyrch cenedlaethol eu hunain ac yn credu bod y BBC yn adlewyrchu eu bywydau mewn ffordd ddilys a gonest. Yn ogystal â hyn, mae’r Ymddiriedolaeth yn falch o gael cadarnhad bod y cynulleidfaoedd yn gweld gwerth yng nghynnyrch y BBC sy’n ymwneud â materion gwledig a’u bod yn disgwyl mwy gan y BBC nag y maent gan sefydliadau a chyrff darlledu newyddion eraill. Fodd bynnag, mae’r adroddiad yn tynnu sylw at nifer o bryderon ynghylch sylw’r BBC i ardaloedd a materion gwledig. • Gan amlaf, nid yw’r amrywiaeth eang o leisiau a safbwyntiau ar rai rhaglenni sy’n canolbwyntio ar faterion gwledig i’w chlywed mewn cynnyrch newyddion a materion cyfoes ar y rhwydwaith nac mewn rhaglenni ffeithiol mwy cyffredinol ar y rhwydwaith. • Anaml y bydd eitemau newyddion gwledig sy’n deillio o ranbarthau Lloegr yn cael eu hystyried yn ddigon pwysig i’w cynnwys yn newyddion y rhwydwaith. • Mae’r sylw cyfyngedig i faterion gwledig yn rhaglenni newyddion a materion cyfoes y rhwydwaith ac mewn cynnyrch ffeithiol ar y rhwydwaith wedi arwain at ddiffyg sylw gan y BBC i faterion gwledig yn Lloegr. • Mae hyn yn achosi rhwystredigaeth i gynulleidfaoedd yng nghefn gwlad Lloegr, tra bo cynulleidfaoedd mewn ardaloedd trefol yn Lloegr yn credu, i bob golwg, nad yw materion gwledig yn berthnasol iddyn nhw.