SEJM Druk nr 4430 RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ IV kadencja S P R A W O Z D AN I E KOMISJI ŚLEDCZEJ DO ZBADANIA ZARZUTU NIEPRAWIDŁOWOŚCI W NADZORZE MINISTERSTWA SKARBU PAŃSTWA NAD PRZEDSTAWICIELAMI SKARBU PAŃSTWA W SPÓŁCE PKN ORLEN S.A. ORAZ ZARZUTU WYKORZYSTANIA SŁUŻB SPECJALNYCH (D. UOP) DO NIELEGALNYCH NACISKÓW NA ORGANA WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI W CELU UZYSKANIA POSTANOWIEŃ SŁUŻĄCYCH DO WYWIERANIA PRESJI NA CZŁONKÓW ZARZĄDU PKN ORLEN S.A. Sejm na 76 posiedzeniu w dniu 28 maja 2004 r. – na podstawie art. 111 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 1 i 2 ustawy z dnia 21 stycznia 1999 r. o sejmowej komisji śledczej – powołał Komisję Śledczą do zbadania zarzutu nieprawidłowości w nadzorze Ministerstwa Skarbu Państwa nad przedstawicielami Skarbu Państwa w spółce PKN Orlen S.A. oraz zarzutu wykorzystania służb specjalnych (d. UOP) do nielegalnych nacisków na organa wymiaru sprawiedliwości w celu uzyskania postanowień służących do wywierania presji na członków Zarządu PKN Orlen S.A., która po zakończeniu pracy na 97 posiedzeniu w dniu 19 września 2005 r. w n o s i celem rozpatrzenia przez Sejm załączonego sprawozdania. Komisja – zgodnie z art. 19 b ustawy o sejmowej komisji śledczej – przedstawia zdania odrębne: 1) Posła Andrzeja Aumillera, 2) Posła Bogdana Bujaka, 3) Posła Antoniego Macierewicza, 4) Posła Zbigniewa Witaszka. Warszawa, dnia 19 września 2005 r. Przewodniczący Komisji i sprawozdawca /-/ Andrzej Aumiller Stanowisko Komisji Śledczej S T A N O W I S K O SEJMOWEJ KOMISJI ŚLEDCZEJ DO ZBADANIA ZARZUTU NIEPRAWIDŁOWOŚCI W NADZORZE MINISTERSTWA SKARBU PAŃSTWA NAD PRZEDSTAWICIELAMI SKARBU PAŃSTWA W SPÓŁCE PKN ORLEN S.A. ORAZ ZARZUTU WYKORZYSTANIA SŁUŻB SPECJALNYCH (d. UOP) DO NIELEGALNYCH NACISKÓW NA ORGANA WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI W CELU UZYSKANIA POSTANOWIEŃ SŁUŻĄCYCH DO WYWIERANIA PRESJI NA CZŁONKÓW ZARZĄDU PKN ORLEN S.A. Warszawa, dnia 19 września 2005 roku 1 Stanowisko Komisji Śledczej 1. S P I S T R E Ś C I 1. Spis treści ..................................................................................................................... 2 2. Pełna nazwa i adres Komisji ..................................................................................... 6 3. Wstęp............................................................................................................................ 7 3.1. Sejmowa komisja śledcza....................................................................................... 7 3.2. Geneza powstania Sejmowej Komisji Śledczej ds. PKN ORLEN......................... 7 3.3. Sposób prezentacji Sprawozdania .......................................................................... 8 4. Podstawy prawne działalności i uwarunkowania prac Komisji ........................... 10 4.1. Podstawy prawne działalności i uwarunkowania................................................. 10 4.2. Zadania i cele Komisji.......................................................................................... 11 4.3. Zakres prac Komisji ............................................................................................. 12 4.4. Utrudnienia w działalności Komisji ..................................................................... 14 4.4.1. Utrudnienia w dostępie do dokumentów..................................................... 14 4.4.2. Utrudnienia organizacyjne .......................................................................... 14 4.4.3. Prowadzenie prac przez Komisję w okresie kampanii wyborczej .............. 15 4.4.4. Presja wobec członków Komisji i ekspertów.............................................. 15 5. Organizacja prac Komisji ........................................................................................ 17 5.1. Skład osobowy ..................................................................................................... 17 5.2. Prezydium............................................................................................................. 18 5.3. Wsparcie prac Komisji – eksperci........................................................................ 18 6. Przebieg prac ............................................................................................................. 20 6.1. Posiedzenia Komisji ............................................................................................ 20 6.2. Dowody z przesłuchania osób wezwanych.......................................................... 20 6.3. Gromadzenie dowodów z dokumentów............................................................... 21 6.3.1. Czynności podejmowane w trybie art. 14 ustawy z dnia 21 stycznia 1999 roku o sejmowej komisji śledczej ....................................................... 21 6.3.2. Czynności podejmowane w trybie art. 15 ustawy z dnia 21 stycznia 1999 roku o sejmowej komisji śledczej................................... 23 6.3.3. Czynności kontrolne zlecone przez Komisję .............................................. 25 6.3.4. Zakres zbioru dokumentów......................................................................... 26 6.3.5. Zawiadomienia Komisji o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa ................................................................................................. 26 6.3.6. Dezyderaty i opinie ..................................................................................... 26 2 Stanowisko Komisji Śledczej 7. Szczegółowe wyniki badań przeprowadzonych przez Komisję ............................ 27 7.1. Paragraf 2 punkt 1 Uchwały Sejmu – Uwarunkowania i konsekwencje zatrzymania w dniu 7 lutego 2002 roku – Prezesa Zarządu PKN ORLEN Andrzeja Modrzejewskiego.................................................................................. 27 7.1.1. Ustalenia Komisji........................................................................................ 27 7.1.2. Zatrzymanie Andrzeja Modrzejewskiego – śledztwo prokuratora Zbigniewa Ordanika................................................................. 36 7.1.3. Wnioski ....................................................................................................... 38 7.2. Paragraf 2 punkt 2 Uchwały Sejmu – Ocena zawieranych przez spółkę PKN ORLEN S.A. kontraktów z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego kraju............................................................................................ 48 7.2.1. Pojęcie bezpieczeństwa energetycznego kraju............................................ 48 7.2.2. Obrót ropą naftową w Polsce ...................................................................... 51 7.2.3. Porównanie pozycji Kupującego w umowach sprzedaży ropy naftowej PKN ORLEN S.A. ........................................................................ 57 1) W zakresie gwarancji wykonywania dostaw ..................................... 58 2) Sprawa reeksportu.............................................................................. 60 3) Zasady dostaw ropy naftowej ............................................................ 61 4) Rozwiązanie umowy.......................................................................... 61 5) Obliczenie ceny.................................................................................. 61 6) Prawo stosowane do umowy.............................................................. 62 7.2.4. Wnioski ....................................................................................................... 62 7.2.5. Przestępstwa na tle obrotu paliwami płynnymi........................................... 63 1) Import oleju napędowego deklarowanego w postępowaniu celnym jako olej opałowy................................................................... 71 2) Import benzyn deklarowanych w postępowaniu celnym jako produkty ropopochodne nie akcyzowe............................................... 72 3) Wprowadzanie do obrotu handlowego olejów opałowych i komponentów paliwowych nabytych w rafineriach krajowych, a następnie dokumentacyjne przeklasyfikowanie ich na olej napędowy i benzyny........................................................................... 73 4) Skupowanie oleju przepracowanego i wytwarzanie na jego bazie oleju napędowego............................................................................... 73 5) Nielegalne oczyszczanie i mieszanie oleju opałowego z innymi produktami ropopochodnymi oraz wprowadzanie go do obrotu handlowego jako pełnowartościowego oleju napędowego ................ 74 6) Wyłudzenia podatku VAT i oszustwa związane z podatkiem akcyzowym......................................................................................... 75 7) Pranie pieniędzy towarzyszące przestępczości paliwowej ................ 76 8) Sprowadzanie legalnych paliw bez uiszczania opłat celnych z wykorzystaniem wspólnego rynku unijnego ................................... 76 3 Stanowisko Komisji Śledczej 7.2.6. Powstanie monopolu w dostawach ropy naftowej ...................................... 77 7.2.7. Ujawnione powiązania przedstawicieli świata polityki ze spółkami paliwowymi................................................................................. 80 7.2.8. Wnioski ....................................................................................................... 81 7.3. Paragraf 2 punkt 3 Uchwały Sejmu – Sprawa prowizji przy zawieraniu kontraktów............................................................................................................ 83 7.3.1. Pojęcie prowizji........................................................................................... 83 7.3.2. Prowizje w handlu ropą naftową