1922 R. - POLSKA KULTURA NA ŚLĄSKU CENA 5 ZŁ (w tym 5% VAT) ISSN: 1425-3917 NR INDEKSU 33328X A >- Z z 3 M n < U c t ć . LU CO -Jrf \— LLJ O =! n — t Z n v # Śląskie. Pozytywna energia Nr 10 (204) • ROK XVIII • PAŹDZIERNIK 2012 _ ___Abp WIKTOR SKWORC: Kościół jest ojczyzną wszystkich Sejm Śląski a autonomia - rozmowa z prof. JÓZEFEM CIĄGWĄ MARIA DĘBICZ - Listy Tadeusza Różewicza do Henryka Bereski KAZIMIERZ KASZPER - Trucizna przychodzi zza Olzy ______ ____ LECH M. NIJAKOWSKI - Śląskość zarejestrowana __ ________ _ LEON MARKIEWICZ - W drodze do potęgi ______ __ _________ LECH SZARANIEC: Muzeum rozebrane _____________ ____WITOLD TURANT - Łachmyta jako bohater M F ? - U ■ ___-__ -^2 ---—--------_____- Prezydent Piotr Uszok 7 września br. wręczył doroczne nagro­ dy w dziedzinie kultury. Laureatami zostali: Joanna Wnuk -N a- zarowa - dyrektor Narodowej Orkiestry Symfonicznej Pol­ skiego Radia za wieloletnią, pełną zaangażowania i pasji pracę oraz znaczący wpływ na kształtowanie wizerunku mia­ sta Katowice, Zbigniew Sawicz - za znaczący dorobek arty­ styczny w dziedzinie fotografii, dokumentowanie ciekawych zjawisk kulturalnych ważnych dla mieszkańców miasta i regio­ nu oraz prof. Marian Oslislo - za wieloletnią, pełną zaangażo­ wania i pasji pracę pedagogiczną i artystyczną, wyznaczenie nowatorskich kierunków oraz znaczący wkład w kształtowanie wizerunku Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Na zdjęciu: prezydent Piotr Uszok z laureatami Zbignie­ wem Sawiczem (z lewej) i prof. Marianem Oslislo. Joanna Wnuk Nazarowa nie mogła uczestniczyć w tej uroczystości. 27 września w sali Parnassos Biblioteki Śląskiej odbyła się uroczystość wręczenia Śląskiego Wawrzynu Literackiego. Laureatem plebiscytu czytelników Biblioteki Śląskiej na Książkę Roku 2011 został Zbigniew Białas (anglista, profesor nauk humanistycznych, prozaik i tłumacz) za książkę pt. „Korzeniec”. Na zdjęciu: laureat (z bukietem róż) w otoczeniu aktorów Teatru Zagłębia. To właśnie w tym teatrze 26 maja br. miała miejsce premiera scenicz­ nej adaptacji „Korzeńca”. Spektakl, podobnie jak książka cieszą się ogromną popularnością. W Siemianowicach Śląskich skwer przy ulicy Katowickiej no­ si imię Antoniego Halora. Tablicę upamiętniająca tego wybit­ nego artystę odsłonili prezydent Jacek Guzy wraz z wdową po Antonim Halorze - Bogumiłą Hrapkowicz - Halor. 7 września 2012 r. w gliwickiej Galerii „Secesja” otwarto wystawę prac Michała Wrońskiego (debiutował w katowic­ kich „Poglądach” w r. 1964; poeta, prozaik, dramaturg i pu­ blicysta) FOTOGRAFIA - RZEŹBA - LITERATURA. Złoży­ ły się na nią fotogramy przedstawiające Gliwice, podgliwickie pola i przyrodnicze ciekawostki oraz rzeźby w drewnie. Pod­ czas wernisażu teksty Michała Wrońskiego czytała Ilona Jagoda z przerywnikami muzycznymi Piotra Jagody, grają­ cego na saksofonie. Gospodarzem wieczoru był Andrzej Jarczewski, który mówił o twórczości autora. 12 września w budynku Biblioteki Śląskiej przy ul. Francu­ skiej 12 odbył się koncert inaugurujący nowy cykl zatytuło­ wany Filharmonia w starej Bibliotece. Ten wspólny pomysł filharmoników i bibliotekarzy śląskiej książnicy przywraca kulturze regionu piękny przykład katowickiej moderny - by­ łą książnicę z jej eleganckim audytorium, które stanie się sa­ lą koncertową. Gośćmi specjalnymi będą zaproszeni przez prof. Jana Malickiego, ludzie słowa i innych dziedzin twór­ czości, pierwszym z nich był redaktor naczelny miesięczni­ ka „Śląsk”, autor „Sonetów brynowskich” - Tadeusz Kijonka. Gospodynią muzycznych spotkań jest Violetta Rotter-Koze- ra. (Więcej o koncercie inauguracyjnym na stronie 69). Na zdjęciu: Tadeusz Kijonka I Violetta Rotter-Kozera na koncercie Czasopismo „Śląsk. Miesięcznik społeczno-kulturalny” jest dostępne w wersji elektronicznej w ŚLĄSKIEJ BIBLIOTECE CYFROWEJ pod adresem: h ttp ://vvwvv.sbc.oi'L'. nl/dli hra/nu hlication?id= 19462 ----------------- W NUMERZE: ----------------- ŚLĄSKI MIESIĄC.............................................................................................................. 2 Lech Nijakowski REJESTRACJA...................................................................................... 3 Jan Cofałka WYKRAKAŁ................................................................................................. 4 Abp Wiktor Skworc KOŚCIÓŁ JEST OJCZYZNĄ WSZYSTKICH.......................... 5 Rozmowa z prof. dr. hab. Józefem Ciągwą SEJM ŚLĄSKI I AUTONOMIA............... 6 Tomasz Falęcki POLSKA KULTURA NA ŚLĄSKU -1922 ......................................... 8 NOTATNIK SPÓŹNIONEGO PRZYBYSZA Marek S. Szczepański LEKTURA KSIĄŻEK PRZEDŁUŻA ŻYCIE CZYLI RZECZ O PIZYSTRACIE I KATOWICKIEJ KSIĄŻNICY...................... 15 Marcin Rudzki JUGENDAMT W POLSKIM SĄDZIE................................................. 16 Michał Wroński TEATR SENNY........................................................................................ 18 Jerzy Lucjan Woźniak W IERSZE........................................................................................22 Matthias Kneipp W IERSZE................................................................................................ 23 Tadeusz Sierny BEZ PŁASZCZA KONRADA?............................................................. 24 Leon Markiewicz DROGA DO POTĘGI.......................................................................... 28 POZAKADREM Feliks Netz ZAKOCHANI W RZYMIE........................................................................33 Maria Sztuka TEATR MARZEŃ I OCZEKIWAŃ..............................................,......... 34 Rozmowa ze śląskim kuratorem oświaty Stanisławem Faberem DOSTOSOWAĆ EDUKACJĘ DO POTRZEB....... .................................................................................. 38 Kazimierz Kaszper TRUCIZNA PRZYCHODZI ZZA OLZY..................................... 40 BIBLIOTEKA NOCĄ MIESIĘCZNIK Krystian Gałuszka WYSPY SZCZĘŚLIWE..................................................................43 Irena Wyczółkowska WIERSZE..........................................................................................44 SPOŁECZNO - Hanna Dikta WIERSZE.......................................................................................................45 Maria Dębicz BERLIŃSKIE ADRESY. LISTY TADEUSZA RÓŻEWICZA KULTURALNY DO HENRYKA BERESKI............................................................................................. 46 Rozmowa z Lechem Szarańcem MUZEUM - DZIEŁO Pismo wspierane finansowo przez ŚLĄSKICH PATRIOTÓW.................................................. 50 Nr 10 (204). Rok XVIII. PAŹDZIERNIK 2012 r. ZARZĄD Witold Turant ŁACH MYTA JAKO BOHATER................ 53 WYDAWCA: GÓRNOŚLĄSKIE TOWARZYSTWO WOJEWÓDZTWA Michalina Wawrzyczek-Klasik POCZĄTKI I ROZWÓJ LITERACKIE W KATOWICACH ŚLĄSKIEGO AKADEMH SZTUK PIĘKNYCH W KATOWICACH 56 40-012 Katowice, ul. Dworcowa 13 Tel. 32 253-62-21 ŚLĄSKA OJCZYZNA POLSZCZYZNA e-mail: [email protected], [email protected] Jan Miodek OD CHUDOBY DO KUDOWY............... 60 www.gtl.org.pl EKOLOGIA WSPÓŁ WYDAWCA: BIBLIOTEKA ŚLĄSKA Jolanta Matiakowska W PRZYRODNICZEJ plac Rady Europy 1 Projekt objęty PRZESTRZENI ŚLĄSKA............................................... 40-021 Katowice mecenatem Maria Sztuka WITKIEWICZ I WITKACY................... MIASTA Tel. centr. 32 20 83 700 Bogdan Widera KRAKÓW, KATOWICE, WIEDEŃ, informacja: [email protected] KATOWICE sekretariat: [email protected] STAMBUŁ ....................................................................... Redaguje zespól: , Marcin Wieczorek NA 740-LECIE LOKACJI TADEUSZ KIJONKA MIASTA ŻORY ........................................................... redaktor naczelny KATOWICE KONFERENCJA FELIKS NETZ Bogdan Widera MIASTO MUZYKI ........................... zastępca redaktora naczelnego MUZYKA WIESŁAWA KONOPELSKA JAK SIĘ MAJĄ KU SOBIE LITERATURA I MUZYKA sekretarz redakcji (MS). 69 MARIA SZTUKA Wiesława Konopelska JEDYNY W TYM ROKU dział kulturalny KONCERT EWY PODLEŚ W POLSCE........................... 70 BOGDAN WIDERA Zrealizowano w ramach Magdalena Dziadek MIĘDZY NUTAMI.............................. 71 dział spoleczno-historyczny PROGRAMU OPERACYJNEGO KSIĄŻKI WOJCIECH ŁUKA PROMOCJA Katarzyna Krzan POTRZEBA DAWANIA dział graficzny CZYTELNICTWA ŚWIADECTWA....................................................................... 72 MIROSŁAW KORBEL ogłoszonego nadzór techniczny i poligraficzny przez Ewa Bartos PIERWSZA DEKADA................................... 74 e-mail: [email protected] MINISTRA KULTURY Joanna Kisiel CIEMNE ŹRÓDŁO IRENA FALKIN-SIBIGA I DZIEDZICTWA W FILIŻANCE KAWY..........................................................75 ANNA STRUMIŁOWSKA NARODOWEGO Grażyna Barbara Szewczyk WSPÓŁCZESNA korekta PERCEPCJA DZIEJÓW LITERATURY NIEMIECKIEJ W kolorze W ZARYSIE............................................................................. 76 • Stanisław Witkiewicz i Stani­ ADRES REDAKCJI: Bogdan Widera KRÓTKO O KSIĄŻKACH....................... 78 40-012 Katowice, ul. Dworcowa 13, sław Ignacy Witkiewicz (str. tel./faX 32 206-82-71 A)* Wystawa w Muzeum w So­ PODKOPKI.......................................... ................................... 79 snowcu (str. B) • Znaki i Twarze Z ŻYCIA BIBLIOTEK Miasta Katowice. Prof. ADolf DTP: STP „KorGraf”, 40-081 Katowice, Dygacz na postumencie (str. C) Krystian Gałuszka, Aleksandra Czyż ul. Dąbrówki 15/12, tel. 32 354-09-88, Opole (str. D) • Leon Dołżyc- BIBLIOTEKA MIEJSCEM SPOTKANIA. 32 781-06-48 ki - malarstwo - III str. okłaDki. MBP W RUDZIE ŚLĄSKIEJ............................................... 80 Druk: P W ,Jolek” Na okładce: