DIAGNOZA STANU AKTUALNEGO GMINY SOCHACZEW 2005 cz ęść I Opracowanie „Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew” zostało przygotowane na zlecenie Gminy Sochaczew i słu żyć ma mieszka ńcom gminy w podejmowaniu ró żnorodnych decyzji co do dalszych kierunków rozwoju i podnoszeniu standardów życia. Pomóc ma w rozwi ązywaniu wielu problemów gospodarczych, społecznych i ekologicznych. Mo że by ć podstaw ą do opracowania programu rozwoju infrastruktury, edukacji czy ekorozwoju gminy. Du ży udział w przygotowaniu materiału mieli przedstawiciele gminy, którzy czynnie uczestniczyli w warsztatach i dyskusjach nad identyfikowaniem problemów, okre ślaniem wizji i misji gminy oraz ustalaniem priorytetów rozwoju w krótszym i w dłu ższym okresie czasowym. W opracowaniu wykorzystano informacje udost ępnione przez Urz ąd Gminy, a tak że informacje z rocznika statystycznego, spisu rolnego oraz materiały udost ępnione przez Muzeum Ziemi Sochaczewskiej. Wykorzystywano opracowania dotycz ące województwa i powiatu oraz miasta Sochaczew takie jak: Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego, Wojewódzki Program Rozwoju Regionu Mazowsza na lata 2001 -2006, Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego, Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Powiatu Sochaczew Studium Uwarunkowa ń i Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Sochaczew. Strategia obejmuje lata 2005 – 2013 i zgodna jest z przyj ętymi okresami planowania w Polsce i w Unii Europejskiej. Składa si ę z dwóch głównych cz ęś ci: Pierwsza słu ży ocenie stanu aktualnego, charakteryzuje posiadane zasoby i potencjał. Zako ńczona jest analiz ą SWOT identyfikuj ącą słabe i mocne strony gminy oraz istniej ące zagro żenia i szanse na rozwój. Daje obraz wyj ściowy, który jest baz ą do planowania przyszłych działa ń. W drugiej cz ęś ci przedstawiona została wizja i koncepcja rozwoju gminy. Okre ślone zostały cele i priorytety działa ń, jakie maj ą by ć osi ągni ęte do roku 2013 i przyczyni ć si ę maj ą do poprawy warunków życia i rozwoju gospodarczego przy zachowaniu walorów środowiska naturalnego. Drug ą cz ęść po świ ęcono te ż na program działa ń inwestycyjnych, jakie nale ży podj ąć w ci ągu dziewi ęciu lat, by osi ągn ąć zakładane cele strategiczne. Uwzgl ędniono równie ż potencjalne zewn ętrzne źródła finansowania i możliwo ści pozyskania funduszy, jakie b ędą dost ępne z Unii Europejskiej. Strategi ę ko ńczy koncepcja wdra żania i monitoringu przyj ętych zada ń. Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 2 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce WST ĘP W czasie opracowywania strategii Polska została członkiem Unii Europejskiej. Był to przełomowy moment dla naszego kraju i dla nas, Polaków. Równie ż nie pozostanie to bez wpływu na przyszło ść gminy Sochaczew. Zmiany jakie zaszły po otwarciu Polski na świat spowodowały konieczno ść nowego podej ścia do kwestii planowania i programowania rozwoju. Dla gminy to nowe wyzwania zwi ązane z wi ększ ą odpowiedzialno ści ą za przyszło ść gminy. Dalszego rozwoju nie da si ę ju ż planowa ć poprzez pryzmat rocznego bud żetu. Konieczno ści ą staje si ę wi ęc kompleksowe my ślenie strategiczne, przejawiaj ące si ę w opracowywaniu długookresowych planów (strategii) rozwoju. Jakie korzy ści daje takie podej ście? Strategia nakre śla w długiej perspektywie czasowej kierunki działania, jak i wskazuje inwestorom i przedsi ębiorcom mo żliwo ści podejmowania działalno ści gospodarczej na danym terenie. Tworzy wi ęc stabilne środowisko dla podejmowania długookresowych decyzji. Nie da si ę osi ągn ąć post ępu w gospodarce, zaniedbuj ąc ludzi i nie chroni ąc środowiska. Dlatego dla prawidłowego rozwoju przyj ęli śmy w opracowanej strategii równomierny rozwój gospodarczy i społeczny przy zachowaniu zasad ochrony środowiska naturalnego. Nie nale ży jednak takiego dokumentu traktowa ć jako raz na zawsze zamkni ętego zbioru wskaza ń i recept, a raczej jako elastyczny drogowskaz, podlegaj ący modyfikacjom i adaptacjom, w zale żno ści od pojawiaj ących si ę nowych mo żliwo ści i potrzeb rozwojowych. Opracowywanie strategii rozwojowych jest szczególnie istotne w kontek ście naszego członkostwa w Unii Europejskiej. Posiadanie strategii jest bowiem w UE podstawowym warunkiem ubiegania si ę o środki z Funduszy Strukturalnych. Podobne kryterium b ędzie stosowane wobec ubiegaj ących si ę o środki z po życzki Banku Światowego na aktywizacj ę obszarów wiejskich. Jak wi ęc wida ć posiadanie strategii to nie jest biurokratyczny wymysł, lecz fundamentalny instrument planistyczny, pozwalaj ący tak że ubiega ć si ę o zagraniczne środki pomocowe. Jest to szczególnie wa żne dla gmin wiejskich, które w najbli ższych kilkunastu latach będą miały mo żliwo ść czerpania z ró żnych zewn ętrznych źródeł wsparcia i powinny przygotowa ć si ę jak najlepiej do tego typu działa ń. Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 3 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce Poło żenie gminy Sochaczew na tle s ąsiednich gmin Powiatu Sochaczewskiego Gmina Sochaczew rozdzielona na dwie cz ęś ci przez miasto Sochaczew Źródło: infofirma.pl Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 4 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce I. INFORMACJE OGÓLNE O GMINIE 1. Rys historyczny Pierwsze ślady osadnictwa pochodz ą z okresu prehistorycznego. Na obszarze gminy Sochaczew odkryto szczególnie du żo, bo ponad 90 śladów osadnictwa na terenie 61 stanowisk archeologicznych. Wśród badanych miejsc stwierdzono obecno ść 27 osad, 10 cmentarzysk, 5 znalezisk lu źnych, pojedynczych narz ędzi b ądź ozdób pochodz ących z odkry ć przypadkowych oraz inne ślady osadnicze, których funkcji nie zdołano okre śli ć. Nale żą one głównie do osadnictwa kultury trzcinieckiej, łu życkiej, przeworskiej i z wczesnego średniowiecza. W wi ększo ści przypadków s ą to stanowiska wielokulturowe Ślady osadnictwa zidentyfikowano wzdłu ż dolin rzek: Bzury, Pisi, Utraty. Du ża liczba stanowisk archeologicznych na terenie gminy Sochaczew pochodz ących z ró żnych epok i kultur świadczy o przybywaniu ludzi i ci ągło ści osadniczej na tym obszarze od wielu tysi ęcy lat. Miało na to wpływ kilka czynników: blisko ść Bzury – dogodnego szlaku komunikacyjnego i handlowego, rozległe lasy pełne zwierzyny i urodzajne gleby sprzyjaj ące uprawie ziemi. Dwa stanowiska wpisano do rejestru zabytków. S ą to: - osada z okresu wpływów rzymskich w Andrzejowie Duranowskim, - ślady osady staro żytnej w Bielicach. Eksponaty, b ędące wynikiem prac archeologicznych można ogl ąda ć w Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzur ą. Tereny wokół Sochaczewa sprzyjały osadnictwu. Powodem było nie tylko korzystne poło żenie, obecno ść Bzury i Wisły, którymi spławiano towary, ale równie ż ciepły klimat i dobre warunki do rozwoju rolnictwa. Ponadto przez ziemie sochaczewskie przechodziły szlaki komunikacyjne ze wschodu na zachód ( z Rusi do Poznania i z Kalisza do Prus). Rozwój osadnictwa trwał od pocz ątku pa ństwowo ści a ż do XVII wieku. Ludno ść osiedlała si ę te ż wokół zamku, który miał charakter obronny i w którym chronili si ę mieszka ńcy z okolic w okresie najazdów wrogów. Z ciekawszych wydarze ń z historii ziem sochaczewskich nale ży pobyt Bolesława Krzywoustego, który w 1138 przebywał w Sochaczewie i polował mi ędzy innymi na terenie obecnej gminy Sochaczew. Niestety z powodu nagłej choroby został umieszczony w klasztorze benedyktynów, gdzie zmarł w obecno ści rodziny i dworu. W 1279 roku Sochaczew odwiedził Bolesław II i nadał biskupowi pozna ńskiemu Janowi Wyszkowcowi pi ęć wsi z okolicznymi lasami. Na pocz ątku XIII wieku tereny wokół miasta rozwijały si ę przede wszystkim rolniczo. Miał na to korzystny wpływ rozwój samego miasta, rzemiosło i handel. W latach 1283 -1286 ziemie sochaczewskie i sam zamek w Sochaczewie mocno ucierpiały na skutek najazdu wojsk ruskich. Wielu mieszka ńców zgin ęło, cz ęść wzi ęto do niewoli, domy spalono, a maj ątki rozgrabiono. W 1410 r. tereny gminy były świadkiem przemarszu wojsk Jagiełły pod ąż aj ących na wojn ę z zakonem krzy żackim. 24 czerwca 1410 r. król Władysław Jagiełło przybył do Wolborza, gdzie czekało na niego rycerstwo małopolskie oraz zaci ęż ne oddziały ze Śląska i Czech. 26 czerwca armia Jagiełły ruszyła dalej i dwa dni Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Sochaczew 5 opracowana przez Fundacj ę Edukacyjn ą 4H w Polsce pó źniej obozowała ju ż na Mazowszu, we wsi Sejmice nad rzek ą Rawk ą. Nast ępnie przeszła w kierunku wschodnim i zatrzymała si ę w Kozłowie Biskupim. Tam doł ączyły oddziały z Wielkopolski i 30 czerwca 1410 roku wojska królewskie ruszyły przez teren obecnej gminy Sochaczew do Brochowa i Tułowic. Nast ępnie w okolicach Śladowa przeprawiły si ę przez most pontonowy na drugi brzeg Wisły do Czewińska. Ziemie sochaczewskie były jeszcze wielokrotnie niszczone i ograbiane. W latach 1655-68 w czasie najazdu szwedzkiego wiele wsi spalono, zniszczono te ż zamek, a nast ępnie w latach 1705- 1709 w czasie wojny północnej i panuj ącej zarazy po raz kolejny pustoszej ą okoliczne wsie i miasto Sochaczew Pod wzgl ędem administracyjnym wi ększo ść terenów obecnej gminy Sochaczew podlegała pocz ątkowo kasztelani sochaczewskiej. W XIV w. podział na kasztelanie ust ąpił podziałowi na powiaty tworz ące okr ęgi s ądowe. Obszar dzisiejszej gminy nale żał w tym okresie do ziemi sochaczewskiej i gostyni ńskiej. Granice mi ędzy nimi wyznaczała rzeka Bzura. Tereny le żą ce na zachód od Bzury wchodziły w skład ziemi gostyni ńskiej i powiatu g ąbi ńskiego, natomiast te poło żone na wschód nale żały do ziemi sochaczewskiej i powiatu sochaczewskiego. W okresie samodzielno ści Mazowsza ziemia gostyni ńska, sochaczewska i rawska stanowiły odr ębn ą dzielnic ę ksi ążę cą. W 1462 r. wcielono do Korony ziemi ę gostyni ńsk ą i rawsk ą, a w 1476 r. inkorporowano do niej ziemi ę sochaczewsk ą. Utworzyły one województwo rawskie. Taki podział administracyjny utrzymał si ę w stanie niezmienionym a ż do upadku Rzeczpospolitej szlacheckiej w ko ńcu XVIII w. Je żeli chodzi o administracj ę ko ścieln ą to parafie le żą ce na terenie gminy wchodziły wówczas w skład diecezji pozna ńskiej, archidiakonatu czerskiego (pó źniej warszawskiego) i dekanatu sochaczewskiego. W połowie XVI w.