VENELAGET OLAV H. HAUGE Medlemshefte for Venelaget Olav H. Hauge, stifta 1999 DESEMBER 2020 Innhald Leiaren har ordet 3 Frå anonym diktar til kultpoet. Av Steinar Bergo 5 I Hauges eplehage. Av Ruth Lillegraven 7 Dikt for barn. Av Ruth Lillegraven 9 Om å skriva dagbok. Av Øystein Hide 10 Om tilhøvet mellom Olav H. Hauge og Arvid Torgeir Lie. Av Marit Hafting 16 Helsing frå Bodil Cappelen. Av Olav Ljones 19 Roser. Av Arne Skjerven 22 Møte med Hauge. Av Jarle Fanebust 23 Kvasshovden og Fagervann. Av Olav Ljones 30 Kort om skribentane i dette heftet 33 Om boksamlinga til Hauge og Nobelprisen. Av Olav Ljones 34 INNBETALING LAGSPENGAR Det er nokre som ikkje har betalt for 2020 og som vi gjerne vil ha med i laget vidare. Så vil vi gjerne og ha lagspengar for 2021 slik at vi kan gje ut Venelagsheftet og i 2021. Vi vil og gjerne møtast når koronaen slepp taket, skipa til Haugekveldar og ha eit kunstnarisk program på Poesifestivalen 3.–5. september 2021 i Ulvik. Dei årlege lagspengane er kr. 250,- og betalast inn på konto 3450 30 01960, v/ kasserar Anders Opheim, Hjeltnesvegen 109, 5730 Ulvik. Om du betalar for både 2020 og 2021 med kr 500,- er det greitt. Du kan og Vippsa til: #586854 Skriv tydeleg namn og adrassa til avsendaren og send e-post til adressa til [email protected] 2 LEIAREN HAR ORDET av Olav Ljones Arvid Torgeir Lie og Jan Jakob Tønseth. Foto: Dagbladet. Når ein skal samla stoff til Vene- lese. Hauge skreiv i takkebrevet til lagshefter er det ein god tanke å Steinar at han var av den tru at det ha ein raud tråd. Nokre gonger er og ville koma gode forfattarar frå den raude tråden tydeleg og sterk, Granvin - ikkje berre spelemenn andre gonger er den raude tråden og skyttarkongar. Dette vart skrive tynn og ikkje lett å sjå. Ser vi på om lag på same tid som Ruth kom heile diktarverket medrekna dag- til verda - så det var ikkje hennar bøkene er det mange tema og det stil som Olav hadde lese, men han er ikkje berre ein tråd, men ein fekk jo rett. I dette heftet er det heil vev av idear som kan knytast teke inn innleiinga Ruth har skrivi saman. Denne gongen var eg så til diktsamlinga «I Hauges eple- heldig at eg hadde tilgang til man- hage» som kom på Samlaget no i ge tekstar samla og skrivne av koronaåret 2020. Steinar Bergo. I ein tekst som er Olav H. Hauge hadde tette teken inn i heftet, var det ei his- relasjonar til mange andre forfat- torie om nokre skulestilar av elev- tarar og i dette venelagsheftet er ar frå Granvin som Hauge hadde Telemarks-diktaren Arvid Torgeir 3 Lie teke fram. Det var sterke band So er det alltid ei glede å ha med mellom Hauge og Lie. I dette heftet stoff frå Arne Skjerven - denne gon- er det og ein artikkel som nemner gen har han kalla skriftstykket sitt Jan Jakob Tønseth og grunnen til roser. Ei trufast støtte for Haugeve- det er heilt tilfeldig og eit døme ner er Bodil Cappelen - som helsar på ein tynn raud tråd. Det hadde til Venelaget frå den nye bustaden seg slik at redaktøren var på tur i hennar i Sem utanfor Tønsberg. Nordmarka i Oslo for å finne ein I førre Venelagshefte var det ei diktplakat med dikt av diktaren Jan litt vel ivrig påminning om å få Jakob Tønseth (1947–2018) oppe e-post adresser, betaling av lags- ved Fagervann. Omtrent sam- pengar og rette postadresser. No- stundes vart det lagt ut eit bilete kre sende inn oppdateringar - og på Facebook av diktet av Olav H. takk til dei. Det var nok òg mange Hauge på fjelltoppen Kvasshov- som gløymde dette. Venelaget og den i Ulvik. Eg fekk ein ide om at dei betalande medlemmane står dette kunne koplast i ein artikkel. seg stabilt, men utan vokster. Det Da den raude tråden gjekk fram som for tida veks og veks sterkt og tilbake og rundt omkring dukka er talet på dei som vil vera med det og opp på verdsveven eit bilete som ven på Facebooksida Olav H. av Arvid Torgeir Lie og Jan Jakob Hauge. Det er fint, men vi skulle og Tønseth. gjerne hatt fleire av disse persona- Dagbøkene til Olav er givande ne som betalande medlemmar av lesing i seg sjølv og er samstun- Venelaget Olav H. Hauge des ein vegvisar til Hauges poesi verd. Dagbokskrivinga til Hauge Så er det tid for å helsa god jol med vert drøfta og sett inn i ein stør- dette verset av Olav H. Hauge: re samanheng i ein fin artikkel av Me skal feira jol Øystein Hide. I det materialet som i kvart vårt bol. eg fekk tilgang til av Steinar Bergo Og vera sæle te var det og ei historie skriven av Jar- at me har fred le Fanebust etter at han som ung og godt med ved. mann hadde vitja Hauge med sider og litteraturprat. Ei fin soge som er Helsing trykt opp jamvel om den var med Olav i Venelagsheftet òg i 2009. 4 FRÅ ANONYM DIKTAR TIL KULTPOET av Steinar Bergo Eg trur det var Erling Lægreid som unge, og Poeten kunne nok finnast uttrykte dette om Olav H. Hauge sitjande på ein hybel med ei flas- etter at Hauge var vorten kjend: ke øl i god prat med ungdommar. «Ein diktar skal leva på brød og Hauge var på mange vis radikal. brennevin og vera ukjend til fleire Han heldt Klassekampen og mein- år etter sjølvmordet.» te det var den einaste avisa som Noko av dette kunne nok passa kom med litande informasjon. på Hauge, og på fleire vis kunne Poeten var aktiv i kampen mot verda ha gått glipp av heile forfat- EF, Fellesmarknaden (EU) og laga tarskapen. Jan Erik Vold har fått Lesebok i mot i lag med nokre an- mykje av æra for at lyrikaren frå dre. Men han var på somme vis Ulvik vart kjend. Ungdommane og kulturkonservativ. Eg studerte rundt «Profil» tok fatt i diktinga og norsk kring 1976, og ein kveld mannen. Men Erling Lægreid og var Hauge gjest i «Det norske Sel- Einar Økland var og til stor hjelp skap». Der skal eg seia det var fullt og tok Hauge med omkring. Dette den kvelden! over er berre litt av sanninga om Seinare gjekk det meir slag i Hauge sin veg fram i ljoset. Litte- slag. Frå å vera ein smålåten mann rære kritikarar og professorar som som las dikt på ungdomsklubben Sigmund Skard og Johs. A. Dale, på Betel i Ulvik, kom han ikring. hadde nok oppdaga Gartnaren frå Erling Lægreid tok han mange gon- Ulvik. ger med, sjølv om Hauge i byrjinga I byrjinga av 1970-åra trykte dei var livredd å sitja på med Erling unge radikale Hauge til sitt bryst. som nybakt sjåfør. Det fortalde Er- Bilete frå ei samling unge radikale ling i eit festivalføredrag. syner stor stemning med Hauge Hauge var skuffa over Jæren, lesande på talarstolen. fordi det var akkurat slik han hadde lese om og førestilt seg. Det fortel Her er linken slik at du kan sjå litt om korleis han hadde lært å «live» frå festivalen i 1972: https:// kjenna verda! www.youtube.com/watch?v=AudR- Med Bodil kom han vidare om- KYSLeu4 kring, jamvel til England! Og verda kom til Rossvoll; mange forfattarar Hauge hausta stor applaus for som til dømes Robert Bly, kom sin lune humor på Haugesund- langvegs frå. festivalen i 1972. Sjølv om Hauge etter kvart vart I Bergen møtte han òg mange vidgjeten og etterspurd, hadde han 5 sansen for ungar og elevar både i gong sende me han eit dikthefte Granvin og Ulvik. Fleire gonger frå ein skuleklasse i Granvin. Her som norsklærar tok eg kontakt er svaret me fekk. med han, og me var på vitjing. Ein 6 «UM NÆTTENE LÅG EG OFTE OG LYDDE TIL SUSEN I LAUVET» - Om fruktdyrkaren Olav H. Hauge av Ruth Lillegraven (Frå boka I Hauges eplehage av Olav H. Hauge. Samlaget 2020) Frukttrea går att som eit sentralt Det kjennest som om dette vesle tema i forfattarskapen til Olav H. diktet rommar heile den store am- Hauge. Diktaren viser stor omsut bivalensen ved å vere fruktdyrkar. for trea sine. Han identifiserer seg Det er så mykje som kan gå gale. og med dei, som med det skadde Avlinga vert nesten aldri slik ein treet i Frostskadd apal. Det skin hadde håpa. gjennom kor glad Olav H. Hauge Tørke, regn, snø, frost - alt kan trass alt er i trea sine, og kor tett vere fatalt om det vert for mykje på dei han lever, han som elles av det. Noko av det aller verste bur aleine det meste av livet. Det er lange periodar utan regn, noko fantastiske diktet «Eg hogg ned som skjer oftare enn ein skulle den store apalen utfor glaset» er tru på Vestlandet. I juli 1959 skriv kanskje det beste dømet. Heile Hauge: «Ingenting kan gleda ein diktet er som ein melankolsk kjær- bonde som regn når han lenge leikssong. Av fornuftsomsyn vert har venta på det og treng det. Du apalen hoggen. Straks er angeren ligg og vaker og ottast det skal taka der med full tyngd, men da står slutt, vil gjerne hjelpa til, er redd du berre stubben att og minner om kan skræma det burt.» Men sjølv den gamle venen. I eit av mine om tørke ikkje er bra, er det heller favorittdikt, «Grøne eple», går det ikkje bra med for mykje nedbør.