INSTYTUT SLAWISTYKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK MARCIN FASTYN STYLIZACJA LEKSYKALNA UTWORÓW NURTU FANTASTYCZNO-LUDYCZNEGO STANISŁAWA LEMA W PRZEKŁADACH NA JĘZYK BUŁGARSKI 149 STYLIZACJA LEKSYKALNA UTWORÓW NURTU FANTASTYCZNO-LUDYCZNEGO STANISŁAWA LEMA W PRZEKŁADACH NA JĘZYK BUŁGARSKI Prace Slawistyczne. Slavica [Monographs in Slavic Studies. Slavica] 149 Redaktor Naczelna / Editor-in-Chief Dr hab. Mariola Jakubowicz, prof. IS PAN, Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, Polska [Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland] Rada Naukowa / Scientific Board • К. пед. н., д. ф. н. Ольга Е. Фролова, Московский государственный университет им. М. В. Ломоносова; Mocква, Российская Федерация [K. ped. n., d. f. n. Ol΄ga E. Frolova; Lomonosov Moscow State University, Moscow, Russian Federation] • Dr hab. Rafał Górski, prof. IJP PAN, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk; Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska [Institute of Polish Language, Polish Academy of Sciences; Jagiellonian University, Cracow, Poland] • Dr hab. Aleksandra Janowska, prof. UŚ, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Ka- towice, Polska [University of Silesia in Katowice, Katowice, Poland] • Prof. Igors Koškins, Latvijas Universitāte, Rīga, Latvija [University of Latvia, Riga, Latvia] • PD Dr. Thomas Menzel, Serbski Institut/Sorbisches Institut, Bautzen/Budyšin, Deutschland [Sorbian Institute, Bautzen, Germany] Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk Marcin Fastyn STYLIZACJA LEKSYKALNA UTWORÓW NURTU FANTASTYCZNO-LUDYCZNEGO STANISŁAWA LEMA W PRZEKŁADACH NA JĘZYK BUŁGARSKI Warszawa 2020 Recenzje wydawnicze [Editorial Reviews] prof. dr hab. Anna Bednarczyk, Uniwersytet Łódzki, Łódź, Polska [University of Lodz, Łódź, Poland] prof. dr hab. Piotr Fast, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, Polska [University of Silesia in Katowice, Katowice, Poland] Publikacja finansowana z subwencji na utrzymanie i rozwój potencjału badawczego Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk [This work was financed from a subvention for maintaining and developing the research potential of the Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences] Redaktor prowadząca [Editorial Supervision] Barbara Grunwald-Hajdasz Redakcja i korekta [Copyediting and Proofreading] Dorota Muszyńska-Wolny Skład i łamanie [Typesetting and Page Makeup] Barbara Adamczyk © Copyright by Marcin Fastyn, 2020 This is an Open Access book distributed under the terms of the Creative Commons Attribu- tion 3.0 PL License (creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/), which permits redistribution, commercial and noncommercial, provided that the book is properly cited. e-ISBN: 978-83-66369-39-9 ISSN: 0208-4058 (Prace Slawistyczne. Slavica) Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk [Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences] ul. Bartoszewicza 1b/17, 00-337 Warszawa tel. 22 826 76 88, [email protected], www.ispan.waw.pl Spis treści Wstęp ...................................................................... 13 Rozdział I – Zagadnienia teoretyczne ........................................... 17 1. Definicja neologizmu . 17 2. Zastosowania i funkcje neologizmów........................................ 19 3. Metodologia słowotwórczego opisu materiału leksykalnego..................... 26 3.1. Rzeczowniki ......................................................... 26 3.2. Przymiotniki......................................................... 29 3.3. Liczebniki ........................................................... 30 3.4. Przysłówki........................................................... 30 3.5. Czasowniki . 30 4. Podstawowe zagadnienia przekładoznawstwa................................. 31 4.1. Wstęp............................................................... 31 4.2. Analiza przekładu .................................................... 32 4.2.1. Czym jest przekład? ............................................. 32 4.2.2. Kryteria przekładu .............................................. 33 4.2.3. Wymagania względem przekładu .................................. 33 4.3. Ekwiwalencja ........................................................ 34 4.4. Jednostka przekładu .................................................. 37 5. Metodologia opisu translatorycznego i oceny przekładu........................ 39 Rozdział II – Analiza materiału polskojęzycznego ................................ 41 Podrozdział A – Cyberiada .................................................... 41 1. Rzeczowniki . 41 1.1. Rzeczowniki proste ................................................... 41 1.1.1. Nazwy subiektów czynności ...................................... 41 1.1.2. Nazwy amatorów ............................................... 42 1.1.3. Nazwy subiektów właściwości .................................... 42 1.1.4. Nazwy części całości i elementów zbiorów (singulativa) . 44 1.1.5. Odmiejscowe nazwy agentywne .................................. 44 6 1.1.6. Nazwy zwolenników/przeciwników pewnych idei, poglądów ......... 44 1.1.7. Odsposobowe nazwy subiektów .................................. 44 1.1.8. Nazwy wytworów czynności i procesów ............................ 44 1.1.9. Nazwy środków czynności ....................................... 45 1.1.10. Nazwy miejsc ................................................. 48 1.1.11. Nazwy temporalne ............................................. 49 1.1.12. Nazwy nosicieli cech ........................................... 49 1.1.13. Nazwy gatunkowe ............................................. 49 1.1.14. Nazwy symilatywne ............................................ 50 1.1.15. Nazwy modyfikacyjne .......................................... 51 1.1.16. Nazwy cech abstrakcyjnych ..................................... 52 1.1.17. Nazwy czynności, procesów i stanów ............................. 52 1.1.18. Nazwy substancji chemicznych .................................. 54 1.1.19. Nazwy abstrakcyjnych pojęć naukowych .......................... 55 1.1.20. Nazwy honoryfikatywne ........................................ 56 1.1.21. Nazwy nieokreślone ............................................ 56 1.2. Rzeczowniki złożone .................................................. 60 1.2.1. Złożenia ....................................................... 60 1.2.2. Zrosty ......................................................... 66 1.2.3. Kontaminacje .................................................. 67 1.2.4. Zestawienia .................................................... 72 1.2.5. Skrótowce ..................................................... 73 2. Przymiotniki . 73 2.1. Przymiotniki odczasownikowe ......................................... 73 2.1.1. Derywaty niepredyspozycyjne .................................... 73 2.2. Przymiotniki odrzeczownikowe ........................................ 74 2.2.1. Użycia subiektowe .............................................. 74 2.2.2. Użycia obiektowe ............................................... 74 2.2.3. Użycia posesywne .............................................. 74 2.2.4. Użycia instrumentalne .......................................... 74 2.2.5. Użycia singulatywne ............................................ 75 2.2.6. Użycia symilatywne ............................................. 75 2.2.7. Użycia limitujące ............................................... 75 2.2.8. Użycia lokatywne ............................................... 75 2.2.9. Użycie charakterystyczne abstrakcyjne ............................. 75 7 2.2.10. Użycie charakterystyczne konkretne .............................. 75 2.2.11. Użycie temporalne ............................................. 76 2.3. Przymiotniki odprzymiotnikowe ....................................... 76 2.3.1. Derywaty negacyjne ............................................. 76 2.3.2. Derywaty gradacyjne ............................................ 76 2.4. Przymiotniki odliczebnikowe .......................................... 76 2.5. Derywaty od wyrażeń przyimkowych ................................... 76 2.6. Przymiotniki złożone ................................................. 77 2.6.1. Złożenia ....................................................... 77 2.6.2. Kontaminacje .................................................. 78 2.7. Przymiotniki nieprzejrzyste słowotwórczo ............................... 79 3. Liczebniki . 79 4. Przysłówki............................................................... 80 4.1. Przysłówki odrzeczownikowe .......................................... 80 4.2. Przysłówki złożone ................................................... 80 4.3. Przysłówki nieprzejrzyste słowotwórczo ................................. 80 5. Czasowniki .............................................................. 81 5.1. Czasowniki odczasownikowe........................................... 81 5.1.1. Formacje akumulatywne ......................................... 81 5.1.2. Formacje restauratywne ......................................... 81 5.1.3. Formacje semelfaktywne ......................................... 81 5.2. Czasowniki odrzeczownikowe.......................................... 81 5.2.1. Formacje stanowe ............................................... 81 5.2.2. Formacje kauzatywne ........................................... 81 5.2.3. Formacje z wbudowanym predykatem ............................. 82 5.3. Czasowniki nieprzejrzyste słowotwórczo ................................ 82 6. Wykrzykniki............................................................. 82 7. Frazeologizmy . 83 Podrozdział